Fréttablaðið - 21.05.2008, Blaðsíða 10

MARKAÐURINN 21. MAÍ 2008 MIÐVIKUDAGUR10
S K O Ð U N
ÚT GÁFU FÉ LAG: 365 – prentmiðlar RIT STJÓRAR: Björgvin Guðmundsson og Björn Ingi Hrafnsson RITSTJÓRN: Hólmfríður Helga Sigurðardóttir, Ingimar Karl Helgason, Jón Aðalsteinn
Bergsveinsson, Óli Kristján Ármannsson, Sindri Sindrason AUGLÝSINGASTJÓRI: Jón Laufdal RIT STJÓRN OG AUGLÝSING AR: Skaftahlíð 24, 105 Reykja vík AÐ AL SÍMI: 512 5000 SÍMBRÉF:
512 5301 NETFÖNG: rit stjorn@markadurinn.is og aug lys ing ar@markadurinn.is VEFFANG: visir.is UM BROT: 365 – prentmiðlar PRENT VINNSLA: Ísa fold arprent smiðja ehf. DREIFING:
Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Markaðinum er dreift ókeyp is með Fréttablaðinu á heim ili á höf uðborg ar svæð inu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum
verslunum á lands byggðinni. Markaðurinn áskil ur sér rétt til að birta allt efni blaðs ins í staf rænu formi og í gagna bönk um án end ur gjalds.
bjorgvin@markadurinn.is l bjorn.ingi@markadurinn.is l holmfridur@markadurinn.is l ingimar@
markadurinn.is l jonab@markadurinn.is l olikr@markadurinn.is l sindri@markadurinn.is
Sögurnar... tölurnar... fólkið...
Okkar þekking nýtist þér ...
Komfort loftkæling
Er heitt og þungt loft á þínum
vinnustað?
www.kælitækni.is Okkar þekking nýtist þér ...
Gott úrval til á lager af öllum
helstu gerðum.
Komum á staðinn og veitum
ókeypis ráðgjöf. s. 440-1800
* Rétt hitastig og hreint loft
* Eyðir svifögnum, lykt ofl.
* Bætir heilsuna og eykur
vellíðan og afköst
starfsmanna
Annar hfRekstrarverkfræðistofan
Suðurlandsbr. 46 • Sími 568 1020 • Annar.is
a ÁrsreikningarBókhald
Skattframtöl
Það var fróðlegt og skemmtilegt að sitja fyrsta fund skuggabanka-
stjórnar Markaðarins á Hótel Holti síðastliðinn föstudag, en um leið
er óhætt að segja að umræðan sem þar fór fram hafi vakið upp marg-
ar áleitnar spurningar um fyrirkomulag peningamálastefnunnar hér á
landi og stjórn efnahagsmála.
Hugmyndin með skipun skuggabankastjórnar Markaðarins er að
leiða saman þjóðkunna sérfræðinga og fræðimenn á sviði hagfræði og
efnahagsmála og fá þá til að rýna í kortin og meta ástand og horfur.
Taka svo yfirvegaða og faglega ákvörðun um stýrivexti með gegn-
sæjum og lýðræðislegum hætti – frammi fyrir opnum tjöldum.
Óhætt er að segja að vel hafi tekist til með skipun skuggabanka-
stjórnarinnar. Í henni eru fjórir einstaklingar, allir með fjölbreyttan
náms- og starfsferil og víðtæka þekkingu á innlendum og erlendum að-
stæðum. Þegar þetta fólk kemur saman og rökræðir fræðin í bland við
úrlausnarefni dagsins í dag, er þess vegna óhætt að leggja við hlustir.
Vitaskuld er tilefni þessa fyrsta fundar skuggabankastjórnarinnar
ákvörðun Seðlabanka Íslands um stýrivexti, sem gerð verður heyrin-
kunn á morgun. Framvegis mun skuggabankastjórnin koma saman í að-
draganda reglubundinna vaxtaákvörðunardaga Seðlabankans og taka
ákvörðun fyrir sitt leyti, en spá sömuleiðis í spilin um það sem fram-
undan er. Fyrsta kastið mun verða greint frá fundum skuggabanka-
stjórnarinnar hér í Markaðnum, en frá og með haustinu verður einnig
sýnt frá fundunum í nýjum, vikulegum umræðuþætti Markaðarins á
Stöð 2, þar sem fjallað verður um viðskipti, efnahags- og þjóðmál á
breiðum grundvelli.
Skuggabankastjórnin er ekki síst sett á laggirnar til þess að fullnægja
sívaxandi þörf fyrir upplýstar og faglegar umræður um efnahagsmál.
Það eru ekki aðeins aðilar á markaði sem hafa áhuga á slíku, heldur
einnig í vaxandi mæli almenningur í landinu sem lætur sig varða fjár-
hagslega afkomu, horfur á vinnumarkaði, stöðu gjald miðilsins og ríkis-
sjóðs á viðsjárverðum tímum. Gagnrýnt hefur verið að ákvarðanir
Seðlabanka Íslands um stýrivexti séu teknar „í reykfylltum bakher-
bergjum“ og án þess að gerð sé grein fyrir skoðanaskiptum í aðdrag-
anda þeirra. Enginn veit hvernig atkvæði fóru í bankastjórninni, hver
rökin hafi verið fyrir ákvörðuninni. Erlendis koma bankastjórar seðla-
banka fyrir þingnefndir og upplýsa um stöðu og horfur, fundargerðir
bankastjórna eru gerðar opinberar og skýrt frá því hvernig atkvæði
hafa farið. Allt í því skyni að stuðla að sem mestu og bestu gegnsæi og
allt sé uppi á borðum. Hér á landi hefur þessu því miður verið öfugt
farið og er brýnt að ráðin verði bót á því sem allra fyrst.
Skipan bankastjóra Seðlabankans hefur ennfremur verið nokkuð til
umræðu hér á landi á undanförnum árum, ekki síst í kjölfar þess að
áberandi stjórnmálaforingjar, jafnvel fyrrverandi forsætisráðherrar
á borð við Steingrím Hermannsson og Davíð Oddsson, hafa verið
skipaðir í embættið. Það viðhorf hefur verið uppi að ekki sé nægilega
faglega staðið að slíkum skipunum; eingöngu „fagmenn“ eigi að sitja
í bankastjórn. Einmitt í því ljósi væri fróðlegra en ella að sjá hvernig
sjónarmið skiptast í bankastjórninni, hvort einhugur er þar jafnan ríkj-
andi eða heilbrigð skoðanaskipti og jafnvel átök. Við einfalda skoðun á
þriggja manna bankastjórn sýnist nefnilega næsta augljóst að þar séu
tveir hagfræðingar og einn lögfræðingur; einn fyrrverandi stjórnmála-
foringi og tveir reynslumiklir bankamenn.
Allt að einu standa vonir til þess að vaxtaákvörðun nýrrar skugga-
bankastjórnar og rökræðan að baki henni geti orðið nýtt og veigamikið
innlegg í umræður um efnahagsmál hér á landi.
Fjórir þjóðkunnir hagfræðingar koma saman og velta
fyrir sér peningamálastefnunni og stjórn efnahagsmála.
Skuggabankastjórnin
Björn Ingi Hrafnsson
EVRUTURNINN Í FRANKFURT Umræða um kosti og galla aðildar að Evrópusambandinu og Myntbandalagi Evrópu hefur aukist hér á
landi. Greinarhöfundur vísar til reynslu Finna af samdrætti áður en kom til inngöngu í Evrópusambandið. MARKAÐURINN/AFP
Ein dýpsta efnahagslægð sem
Finnar gengu í gegnum í kring-
um 1990 leiddi nokkru síðar
margt gott af sér fyrir finnskt
efnahagslíf. Ríki, sveitar félög og
fyrir tæki voru beinlínis neydd
til að taka til hjá sér og nú segja
Finnar að þessi tiltekt hafi lagt
grunn að frábærum árangri
finnskra stórfyrirtækja um alda-
mót og orðið góður undirbúning-
ur fyrir inngöngu Finnlands í
Evrópusambandið.
Vel getur verið að við Íslend-
ingar séum að komast út úr þeirri
efnahagslægð sem gengið hefur
yfir landið en hún getur einnig
dregist á langinn. Þótt erfitt sé að
spá fyrir um það hvenær Íslands-
vélin fer á fullt aftur er ekki úr
vegi að velta fyrir sér hvort þetta
tímabil samdráttar geti leitt eitt-
hvað gott af sér.
STJÓRNUNARHÆTTIR
VERÐI TIL FYRIRMYNDAR
Í Finnlandi hafði samdrátturinn
einna mest áhrif á rekstur hins
opinbera. Nýjar áherslur komu
fram um aukna valddreifingu og
samkeppni um þjónustu. Sveitar-
félög tóku að sér fleiri verkefni
sem ríkið hafði áður sinnt og
þessi verkefni voru boðin út í
auknum mæli. Hið opinbera leit á
sig sem fyrst og fremst kaupanda
þjónustu og umtalsverður sparn-
aður náðist á mörgum sviðum. Ís-
lenska ríkisstjórnin þarf að und-
irbúa markvissa stefnu um hag-
ræðingu og nýskipan í opin berum
rekstri og kynna hana í fjárlaga-
frumvarpinu fyrir árið 2009.
Ugglaust á eftir að koma vel
í ljós á komandi mánuðum að
samdrátturinn nú beinir sjónum
að bættum rekstri fyrirtækja. Í
uppsveiflu breytast oft áherslur
í rekstri, hagræðing víkur fyrir
„stærri markmiðum“ eins og yfir-
tökum og markaðssókn. Fram
undan er tímabil þar sem góð
stjórnun og fagmennska í rekstri
verður í algleymingi. Slíkt skapar
traust á íslenskum rekstri og við-
skiptalífinu almennt.
Íslenskt viðskiptalíf á einn-
ig að líta á efasemdir erlendra
fjölmiðla og markaðsaðila um
gæði innviða íslenskra fyrir-
tækja, krosseignatengsl og kross-
stjórnar setur, sem áskorun um
að gera betur í þeim efnum. Part-
ur af því er klárlega að bæta
stjórnar hætti fyrirtækja. Við
eigum að sýna að við getum, án
opinberra tilskipana, komið á
stjórnarháttum sem eru til fyrir-
myndar á heimsvísu.
Kannski má segja að eitt
skemmtilegasta tækifærið sem
hafi skapast við núverandi að-
stæður sé vaxandi áhugi á neyt-
endamálum. Þegar þörfin var
hvað mest spruttu fram einstakl-
ingar og hópar sem vöktu fólk
til umhugsunar um neytendamál
með allt öðrum hætti en núver-
andi stofnanaflóra hins opinbera
hefur gert.
EVRÓPUSAMBANDIÐ
FÆRT ÚR GJAFAUMBÚÐUNUM
Með auknum áhuga almennings
á neytendamálum og sprotahóp-
um á þessu sviði má hugsanlega
umturna núverandi fyrirkomu-
lagi, taka opinberar stofnanir á
þessu sviði til endurskoðunar,
nútímavæða Neytendasamtökin
og gera neytendamálin skemmti-
leg. Kannski verður niðurstaðan
sú að Okursíðan og sambærileg-
ar vefsíður verði í forystu fyrir
neytendavakningu, sem er góð
fyrir samkeppni í landinu og lífs-
kjörin.
Finnar komust að því að ein
ástæða samdráttarins var óábyrg
hagstjórn, miklar launa hækkanir
sem voru aftur og aftur rétt-
ar af með verðbólgu og gengi
finnska marksins. Þetta leiddi
síðan til inngöngu Finna í ESB
og upptöku evru. Við Íslendingar
höfum reynslu af álíka hagstjórn.
Eðlilega sprettur fram sambæri-
leg umræða hérlendis um hvort
svarið við þessu sé innganga í
ESB og upptaka evru. Einstaka
stjórnmálamenn af hægri væng
stjórnmálanna hafa tekið ESB-
umræðuna úr gjafaumbúðunum
og það er vel. Kannski er það enn
eitt tækifærið sem skapast hefur
í núverandi samdrætti að sú um-
ræða fer nú fram með opnari
hætti en áður hefur tíðkast.
Þótt Finnar hafi litið á tiltekt-
ina eftir síðasta samdráttarskeið
sem góðan undirbúning fyrir
inngöngu í Evrópusambandið og
EMU má það ekki draga úr áhuga
fyrir því að svona hreingerning
fari fram hérlendis. Óháð afstöðu
okkar til ESB eigum við að líta á
núverandi samdrátt sem tækifæri
til þess að gera strax þær breyt-
ingar sem bætt geta samkeppnis-
stöðu okkar og gert okkur snjall-
ari á næsta uppgangsskeiði.
Lægðin skapar tækifæri
O R Ð Í B E L G
Þór
Sigfússon
formaður
Samtaka
atvinnulífsins.
O R Ð S K Ý R I N G I N
Flöggun nefnist tilkynning sem send er út í kaup-
hallarkerfi þegar eignarhald eða atkvæðis réttur
vegna skráðra félaga fer upp eða niður fyrir
ákveðin fyrir fram skilgreind mörk.
Tilfellið er nefnilega að eignarhlutir í félögum á
markaði skipta oft hratt um hendur. Við hver við-
skipti breytist hlutfallslegt eignarhald á viðkom-
andi félagi og við stærri viðskipti getur eignar-
hald eða atkvæðisréttur breyst svo mikið að skylt
sé að tilkynna um það til Kauphallarinnar og hluta-
félagsins sem um ræðir. Flöggunarskylda er svo
við ákveðin mörk sem dregin hafa verið í þessum
efnum og ber að flagga í sérhvert sinn sem farið
er yfir þau. Mörkin liggja við 5, 10, 20, 33,33, 50 og
66,75 prósenta hlut.
NASDAQ/OMX KAUPHÖLL ÍSLANDS Þegar eignarhald eða
atkvæðisréttur vegna skráðra félaga fer umfram fyrir fram skil-
greind mörk ber að tilkynna það á markaði. MARKAÐURINN/GVA
Flöggun