Alþýðublaðið - 13.09.1922, Qupperneq 1

Alþýðublaðið
ö©flð al Alþýðufloklawi
1929
Miðvikudaginn 13. sept.
210. tölnbiað
ísienömgar i Ixvisneti ðrænlanðselnoktmar.
í fyrstu ritgerð minni hér f
blaðinu um loftskeytastöðvarmálið,
get eg þess, hvernig Grænlands
einokun hefði með hnúum og huef-
urn reynt að sporna við því, að
loftskeytastöð yrði reist á Suð-
vestur-Græniandi. Það voru varla
til þær hugsanlegar mótbárur, sem
ckki höfðu verið færðar fram til
að sýna hversu óframkvæmanieg
vilia þessi hugmynd væri, t. d.
að cngin stálmöstur myndu stand
ast þá feiknastorma, sem þar væru,
að hvert mastur mundi sligna þar
undir snjó, og að ómögulegt væri
að senda loftskeyti frá Grænlsndi
vegna ióskaats frá jöklinum.
Eg benti einnig á það, hvers
vegna einokunin væri á móti þessu,
að það væri um lif hennar og
tilveru að tefla.
Nú eftir að verulegur hiti er
kominn í stöðvarmálið. hafa allar
mótbárur einokunarinnar verið
hraktar og gerðar hlægilegar af
sérfræðingum. Skeytasendingarnar j
frá konungsskipinu sýndu cinnig,
að það var engum erflðleikum
bundið, að senda loftskeyti yfir
jökulinn.
Grænlandsstjórn hummaði lengi
ailar kröfur vfsindamanna f Norð
urálfu fram af sér. En ofvlðrin
sfðastliðinn vetur, geypilegt mili
jónatap aí fé og óhemjutjón af
mannslifum hertu svo á kröfunum
um loftskeytastöð á Grænlandi,
að cinokunin gat ekki lengur
harkað þær aðgerðalacst fram af
sér, sérstakUga þar sem málið fór
að grípa um slg f Danmörku ®g
danskur almenningur gat ekki
skilið hvers vegna ekki mætti
byggja þessa stöð, og telja mátti
vfst, að Daoastjórn og Rtkisþingið
iegðist á þessa sveif.
Eicokunínni iá fyrst og fíeont
á að vinaa tfma — að fá hugi
manna tii að falla i ró eftir fjár
Ijónið og áitvinantissirinn. Það
vsr þvf sendar maður til G æn
lands til þess .að gera visiar at
hoganir til undirbúnings byggingar
toftskeytastöðvar á Suflur Græn
hadi*.
Hvernig þetta mál hefði endað,
ef íslendisgir hefðu ekki gengið
f netið, var ekki útséð, en þaö
leit ekki út, sem cicokunin ætti
Á mörgiim undanbrögðutn völ, en
yrfli að byggja atöðina.
Ár eftir ár ög öld eftir öid
höfðu íilendingar mist fjölda af
fólki f sjóinn, en þeir höíðu ætfð
tekið þessu með þökk og þolin-
mæði og aldrei heimtað neitt.
Og einokunin sá lcik á borði, sem
engnm haffli dottið f hug. —- Ein
okunin fyitist af umhyggju fyrir
mannslffnnum á sjónum við Lland.
------Nánar skal ekki út f þetta
farið. — Millilandanefndin, sem
kom saman f Reykjavik f sumar
samþykti einróma tillögu til Dana
stjórnar um, að stofna loftskeyta
stöð á Austur Grænlandi, til þess
með veðuraflvörunum að sporna
við manntjóninu við strendur ís-
lands. Það er enn ókunnugt hér,
hver var frummælandi þessa máls
f nefndinni. Var þafl sami maður
inn, sem f samninganefndinni 1918,
fór bónarveg til Dana um afl leyfa
íslendingum að fiska í landhelgi
Grænlandi, eftir afl báðir máli
aðilar höfflu samþykt, að þegnar
hvors rfkjanna skyidu hafa sömu
gagnkvæm réttindi f löndum og
landhelgum hvers annars?
Þegar tillaga nefndarinnar kom
til Danmerkur, reis hnakkadrambið
á forkólfum cinokunarinnar. .Godt
baab* var sett f ttand, og 24
ágúst sigldi hún með framkvæmd
arstjóra Grænlands yfir til Ang
magsalfk til þesi, að undirbúa
bygging stöðvzrinnar þar. Nú var
ekki lengur neitt því til fyrirstöðu,
að loftakeytastöð yiði reist tem
skjótait á Grænlandi. — Nú á að
hraða byggingunui kcsb rnesfc mi
verða. í AngraagsaUk, þar sem
land og sjór er frosið saman mest
ailan hluta ársins, þar sem ekki
vex stingandi strá, og stórhrfð
getur akoliið yfir ( hvaða mánuði
ársins sem er, þar sem ómögn
iegt er sð lenda sklpi nema. síðast
f ágúst, og þar sem cngar mann-
eskjur eru til að nota stöðina, —
þar getur loftskeytastöðin ekki
orðið einokuninni til nokkuri mlnsta
meins.
En á Austur Grænlandi getur
ekki verið að ræða um annan stað
fyrir stöðina sunnan við heim-
skautsbaug en Angmagctslik. Að
þvf leyti hefir einokunin hreinar
hendur. Angmagsalik er einasti
staðurinn á þessu svæði, þar sem
hægt er að lenda skipi nokkurn-
tfma á árinu.
Vér erum þá hér við hinn sorg-
lega kjarna þesta máls. Angmagsa-
Ilk er ca. 60 mllur íyrir veitan
Reykjavfk og á örlftið suðlægara
breiddarstigi Frá Angmagsalfk
mundi ekki vera hægt afl vara
Reykjavfk við stormi meira en
!/a—3 tfmum áflur en hann skell
ur yfir, eða svo að segja samtfmis
og hann er skoilinn yfir miðin við
ísland. Fyrirvarinn er breytilegur
eftlr þvf, hvort stefná cyclonsins
er austlæg eða norfllæg. Þar á
móti mundi loftskeytastöð á Suð-
vesturhord Græniands eftir þeirri
reynslu, sem er fyrir höndum, afl
geta varað vifl stormi ( Reykja-
vik 12—14 tfmum áður en storm-
urinn skellur yfir miðin við Suður-
land. Þetta staðfestiit meðal ann-
ars af rannsóknum .Alabama-
leiðangursins*. sem nú er verið
að prenta f Khöfn. 12—14 tfma
fyrirvari ætti að geta komið að
gagni, en má á hinn bóginn varla
skemri vera. (Fxh)
Jón Dúason.
Svannr fer tíl Bæiðafjatflar f
dag.