Fréttablaðið - 11.06.2008, Blaðsíða 6

MARKAÐURINN 11. JÚNÍ 2008 MIÐVIKUDAGUR6
F R É T T A S K Ý R I N G
„Það er hæpið að líkja Nor-
ræna fjárfestingarbankanum
við opinbera sjóði sem fjárfesta
í eignum,“ segir Johnny Åker-
holm, forstjóri Norræna fjár-
festingarbankans.
Hann bendir á að bankinn,
sem er í eigu norrænna ríkja
og Eystrasaltsríkja, sé fyrst og
fremst lánastofnun.
Åkerholm segir samt sem
áður að órói á mörkuðum hafi
haft í för með sér mikla eftir-
spurn eftir lánum hjá bankan-
um, og ekki síður hafi menn
keppst við að lána bankanum
fé.
„Við fjármögnum okkur með
lánum og útgáfu skuldabréfa
á fjármálamörkuðum um allan
heim,“ segir Åkerholm. „Á
erfiðum tímum á mörkuðum þá
höfum við hagnast á góðu orð-
spori, enda með hæstu lánshæfis-
einkunn. Því höfum við getað
fengið fé á góðum kjörum.“
Bankinn safnaði í fyrra 4,3
milljörðum evra, eða sem
nemur ríflega 500 milljörð-
um íslenskra króna. Það er hið
mesta sem bankinn hefur fengið
á einu ári.
Á sama tíma varð spreng-
ing í útlánum hjá sjóðnum. „Við
greiddum 2,4 milljarða evra út í
lánum í fyrra, sem er hið mesta
í sögu sjóðsins.“
Åkerholm segir að það sem
af er ári hafi ekkert lát orðið
á eftir spurn eftir lánum hjá
sjóðnum.
Hann bætir því við að bank-
inn láni fyrst og fremst til einka-
fyrirtækja í ríkjunum sem eiga
bankann. Eftirspurnin sé ekki
síst þaðan.
Fram kom í fréttatilkynningu
með árseikningi bankans nú í
mars að bankinn sinni einkum
langtímalánveitingum til orku-
verkefna, umhverfismála og
samgangna, auk þess að efla fé-
lagslega innviði á svæðum við
Eystrasalt.
Um áramót átti sjóðurinn úti-
standandi lán í 38 löndum. Þar
á meðal hefur verið lánað til
verkefna í Kína, Rússlandi og
Brasilíu.
Þess má geta að Íslendingar
eiga 0,9 prósent í Norræna fjár-
festingarbankanum. Hins vegar
hafa um átta prósent af heildar-
útlánum sjóðsins ratað hingað
til lands.
Norræni
fjárfestingar-
bankinn
JOHNNY ÅKERHOLM Forstjóri
Norræna fjárfestingarbankans. MYND/NIB
Þ
etta eru í rauninni nán-
ast opinberar fjárfest-
ingar, því oft eru það
stjórnvöld í viðkomandi
landi sem stýra þeim,“
segir Þórður Friðjónsson, for-
stjóri Kauphallarinnar.
STÓR FJÁRFESTING ÚR
ARABALÖNDUM
Tilefni ummæla Þórðar eru stór-
auknar fjárfestingar sjóða í eigu
ýmissa ríkja. Angi af slíku er
5,5 milljarða króna fjárfesting
Al-Thani, sem er bróðir emírs-
ins af Katar, í nýjum hlutum í fé-
laginu Alfesca. Al-Thani eignast
12,6 prósenta hlut í félaginu.
Al-Thani fjölskyldan hefur
flestu ráðið í Katar undanfar-
in 150 ár.
FJÁRÞURFI SPILABORG
Þessi fjárfesting Al-Thanis er
langt í frá einsdæmi um þess-
ar mundir. Það hefur farið mjög
vaxandi að opinbert fé, eða hálf-
opinbert, sé fest í fjárþurfi félög-
um á Vesturlöndum.
Í upphafi síðasta árs var eins og
engan grunaði hvað væri í vænd-
um. Menn virtust ekki gera ráð
fyrir öðru en að framhald yrði á
ofurhagnaði misseranna á undan.
Eftir langt tímabil lágra vaxta
og auðveldrar fjármögnunar, var
eins og skellt væri í lás.
Síðasta sumar komu í ljós
brestir í fjármálakerfinu, sem
síðan hafa ekkert gert nema
verða sýnilegri. Illa hugsuð fast-
eignalán í Bandaríkjunum komu
upp á yfirborðið, þegar fólk hætti
að geta greitt af þeim. Spilaborgin
byrjaði að hrynja; traustið hvarf
og enginn þorði að lána. Sú staða
dró þó ekkert úr þörfinni fyrir fé.
Þá hafa fjármálastofnanir horft í
aðrar áttir.
ALMENNINGUR TIL BJARGAR
Í undirmálslánakreppunni hafa
stjórnendur fjármálafyrirtækja
beint ákalli sínu til stjórnvalda
og seðlabanka. Nærtækt dæmi
er neyðaróp Josefs Ackermann,
stjórnarformanns Deutsche
Bank, sem sagðist í samtali
við Spiegel ekki lengur trúa á
getu markaðarins til að bjarga
sér sjálfur. Brýnt væri að ríkis-
stjórnir og seðlabankar tækju
höndum saman við fyrirtækin
vegna lausafjárkreppunnar.
Nefna má þjóðnýtingu breska
Northern Rock-bankans, til að
styðja við stoðir fjármálakerf-
isins, og mjög svo óhefðbundna
aðgerð bandaríska seðlabank-
ans, sem gerði JP Morgan Chase-
bankanum kleift að kaupa Bear
Stearns-fjárfestingarbankann á
slikk.
Undanfarna mánuði hefur
einnig orðið æ algengara að þjóð-
arsjóðir (e. sovereign funds) hafi
gerst stórtækir í að láta vestræn
fjármálafyrirtæki hafa fé. Þess-
ir sjóðir eru oftar en ekki með
heimilisfesti utan Vesturlanda.
Nefna má þjóðarsjóði Singapúr,
Abu Dhabi, Kúvæt, Suður-Kóreu
og Kína, en þeir eru fleiri.
ÞRJÚ ÞÚSUND MILLJARÐAR
Fram kemur yfirliti i maíhefti
franska fréttatímaritsins Le
Monde Diplomatique að vestræn
fyrirtæki hafa tekið fagnandi við
fé frá þess-
um sjóðum.
Nefna má að í
lok nóvember
keypti ADIA,
þjóðarsjóð-
ur Abu Dhabi,
tæplega fimm
prósenta hlut
í Citi group,
stærsta
banka heims.
Fyrir hlutinn
greiddi sjóð-
urinn sjö og
hálfan millj-
arð Banda-
ríkjadala, eða sem nemur ríflega
570 milljörðum króna á gengi
gærdagsins.
Þjóðarsjóður Singapúr keypti
í UBS-bankanum, þeim tíunda
stærsta í heimi, fyrir hátt í átta
hundruð milljarða króna og Kín-
verska fjárfestingarfélagið varði
öðru eins til að kaupa rétt innan
við tíu prósenta hlut í Morgan
Stanley.
Í allt eiga þjóðarsjóðir, sem
oftar en ekki koma frá lönd-
um utan Vesturlanda, það sem
nemur þremur þúsundum millj-
arða Bandaríkjadala í vestræn-
um fyrirtækjum. Þetta nemur
næstum því 230 þúsund milljörð-
um íslenskra króna.
PÓLITÍSK MARKMIÐ
Málefni þjóðarsjóða voru rædd
í Davos fyrr á árinu. Þar komu
meðal annars fram áhyggjur af
því að sjóðirnir kynnu að láta
stjórnast af pólitískum mark-
miðum, fremur en öðrum. Kjöl-
festuhlutir í stórum fyrirtækjum
kynnu að verða notaðir til þess
að hjálpa innlendum keppinaut-
um í samkeppni við erlend fyrir-
tæki. Jafnvel gætu þeir lagt til
atlögu á gjaldeyrismörkuðum.
„Þessi umræða ber keim af því
að sjóðirnir séu sekir uns sak-
leysi er sannað,“ sagði Bader Al-
Sa‘ad, yfirmaður Kúvæska sjóðs-
ins, við International Herald Tri-
bune í Davos í janúar.
Þórður Friðjónsson segir að
sjóðirnir verði að sanna sig.
„Þeir verða að tryggja gegn-
sæi og sýna að þeir gangi fram
með viðskiptasjónarmiðum en
ekki annarlegum hagsmunum.“
Þórður vísar til norska olíusjóðs-
ins. Þar sé gagnsæi auk þess sem
fjárfestingastefna sé skýr.“
Á Davos-fundinum var einnig
fjallað um hugsanlegt reglu-
verk vegna svona sjóða. En um
leið kom fram að sjóðirnir væru
ákaflega mismunandi. „Það er
munur á sjóðum Persaflóaríkja
og Kína. Sjóður Singapúr er enn
annað mál og Rússa einnig. Ég
held því ekki að það verði hlaup-
ið að því að setja almennar regl-
ur um svona sjóði,“ sagði fjár-
festirinn George Soros.
ÞEIR VILJA PENINGANA EN EKKI
OKKUR
Sú var tíðin að þjóðarsjóðirnir
áttu síður en svo greitt aðgengi
að vestrænum fyrirtækjum.
Fyrir þremur árum reyndi kín-
verskt félag að kaupa bandaríska
Unocal-olíufélagið. Það mistókst.
Þá stóð til að félagið Dubai Ports
tæki að sér rekstur sex hafna í
Bandaríkjunum. Það mætti mik-
illi andstöðu og á endanum var
hætt við.
Breyttar aðstæður á fjármála-
mörkuðum hafa hins vegar haft í
för með sér breytt viðhorf í þess-
um efnum. Samt sem áður er það
svo að yfirleitt hafa þjóðarsjóð-
irnir takmörkuð áhrif á rekstur
fyrirtækjanna. Til að mynda eru
eignarhlutir þeirra yfirleitt undir
tíu prósentum. Auk þess óska þeir
yfirleitt ekki eftir stjórnarsæti.
Kristin Halvorsen, fjármála-
ráðherra Noregs, hefur orðað
þetta svo. „Þeir vilja peningana
okkar en ekki okkur.“
MILLJÓN MILLJARÐAR
Björgólfur Guðmundsson, for-
maður bankaráðs Landsbankans,
stakk upp á því, í ræðu á aðalfundi
bankans fyrir skömmu, að hér
yrði stofnaður „þjóðarsjóður“.
Slíkur sjóður gæti hlaupið undir
bagga með atvinnulífinu þegar
að kreppti. Eftir svo sem áratug,
gæti slíkur sjóður orðið umtals-
verður.
En þeir eru fleiri sem hugsa í
slíkum brautum. Rússar stofn-
uðu „framtíðarsjóð“ snemma á
þessu ári. Þá hafa Japanar, Ind-
verjar og Sádi-Arabar einnig í
hyggju að koma sjóðum á fót.
Samkvæmt yfirliti Le Monde
Diplomatique er talið að árið
2015 eigi þjóðarsjóðir eftir að
stýra verðmætum sem á núvirði
nema tólf þúsund milljörðum
Bandaríkjadala. Það er óskiljan-
leg tala, fer nálægt milljón millj-
örðum króna.
Almannafé til bjargar einkaframtakinu
Gríðarleg eftirspurn hefur verið eftir fjármagni úr opinberum fjárfestingarsjóðum og opinberum lánastofnunum
undanfarna mánuði. Kínverjar hafa fjárfest fyrir háar fjárhæðir í fyrirtækjum um allan heim. Arabískir olíupen-
ingar skipta einnig meira og meira máli. Ingimar Karl Helgason leit á nokkrar nýlegar fjárfestingar hér heima og
í útlöndum og komst meðal annars að því að mörgum þykir skorta regluverk um starfsemi opinberra sjóða.
FRAMTÍÐ KÍNAVELDIS Kínverjar hafa verið stórtækir í fjárfestingum utan heimalands-
ins. Hver veit nema þessi börn eigi eftir að hafa mikið að segja um þróun mála hjá vest-
rænum fyrirtækjum í framtíðinni.
FJÁRMÁLA RÁÐ-
HERRA NOREGS
Kristina Halvorsen
segir að fyrirtæki taki
gjarnan við fjárfest-
ingu þjóðarsjóðanna.
SEGLIN ÞANIN
Fjárfestingarsjóðir
Persaflóaríkja hafa verið
stórtækir í fjárfestingum
víða um heim. Hluti
olíupeninganna hefur
ratað að ströndum
Íslands.