Fréttablaðið - 15.06.2008, Blaðsíða 50

MENNING 34
K
jötborg fjallar um kjör-
búðina á Ásvallagötu
sem er rekin af bræðr-
unum Gunnari og
Kristjáni sem eru með
síðustu kaupmönnum á horninu í
Reykjavík. Kjötborg býr yfir
ákveðnum sjarma sem Helga
Rakel og Hulda Rós náðu að fanga
í myndinni. Bræðurnir búa yfir
eiginleikum sem eru kannski
hverfandi í íslensku samfélagi í
dag og allt yfirbragð Kjötborgar
minnir á gamla tíma.
Helga Rakel hafði búið í hverf-
inu og þekkti bræðurna. „Ég fer
ennþá og versla hjá þeim þó að ég
sé flutt. En hugmyndin af mynd-
inni varð til þegar ég og Hulda
bjuggu saman í London árið 2000
en síðan liðu nokkur ár, ég flutti til
Danmerkur og Hulda flutti heim.
Við komumst svo inn í Talent
Campus hjá European Document-
ary Network árið 2004 og þá byrj-
uðum við að þróa hugmyndina og
rannsóknarferlið fór í gang,“ segir
Helga.
Myndin er því búin að vera fjög-
ur ár í vinnslu. „Af því að ég hafði
búið í hverfinu og mamma býr þar
ennþá treystu bræðurnir okkur og
af því að þeir treystu okkur þá
treystu viðskiptavinirnir þeim,“
segir Helga og Hulda tekur undir:
„Það er mjög mikið traust sem
fólk ber til bræðranna.“
„Bræðurnir voru mjög til í þetta
en ég held þeir hafi samt ekki gert
sér grein fyrir því hvað þetta yrði
langt ferli,“ segir Helga og hlær.
„Við vorum ár að taka upp. En þeir
voru ótrúlega fínir í samvinnu og
rosalega jákvæðir. Hjálpuðu
okkur oft og voru tilbúnir að koma
til móts við okkur.“
Litla þorpið
„Ég veit ekki hvort það er vegna
þess að ég er úr litlu þorpi vestur
á fjörðum, en þeir minna mig á
þetta litla samfélag þar sem fólk
heldur utan um hvort annað. Ef
það springur dekk hjá einhverjum
þá gerir maðurinn á næsta bæ við
það. Fólk aðstoðar hvert annað.
Þeir eru mikið þannig, þeir eru í
alls konar reddingum og fá ekkert
fyrir það. Nema kannski að fólk
verslar í búðinni hjá þeim. Þeir
eru að aðstoða fólk frá því þeir
vakna á morgnana og þangað til
þeir fara að sofa,“ útskýrir Helga
Rakel.
„Búðin er þeirra líf og þeir eru
þarna allan sólarhringinn. Þeir
eru í þessu með hjartanu. Það sem
mér fannst merkilegt er að þeir
hafa ákveðna eiginleika sem eru
orðnir frekar sjaldgæfir í dag.
Þeir eru mjög óeigingjarnir og eru
ekki alltaf að spá í peningana. Þeir
eru ósérhlífnir og njóta þess að
hjálpa og vera í hringiðunni á því
sem er að gerast í hverfinu. Svona
búðir eru að deyja en þegar fólk
sér myndina þá sér það að það er
ástæða fyrir því að þessi búð hefur
lifað af,“ bætir Hulda við.
Lítið pláss
Þeir sem hafa komið inn í Kjötborg
vita að þrengslin eru mikil þar og
vörur útum allt og hvergi pláss
látið fara til spillis, það var ekki
auðvelt að koma tökuliði fyrir inn-
andyra. „Þetta er lítil búð þannig
að það var ekki pláss fyrir töku-
menn og hljóðmenn og allt heila
klabbið ef maður ætlar að ná svona
löngum tökum. Við höfðum ekki
um marga ramma að velja, við
þurftum bara að finna hvar var
pláss í hillunum og setja mynda-
vélar þar en þær voru alveg sýni-
legar,“ útskýrir Helga. „Það var
líka hljóðnemi í loftinu sem var
mjög áberandi. Það eru nokkrar
tökur þar sem haldið er á mynda-
vélinni en það var bara svo rosa-
lega lítið pláss til þess. Það voru
allir í hverfinu mjög meðvitaðir
um að það væri verið að gera þessa
mynd,“ bætir Hulda við.
„Ef einhver vildi ekki vera mynd-
aður þá slökktum við bara á vélinni.
Annars myndi fólk ekkert treysta
okkur og það þýðir ekki að vera
heimildarmyndagerðarfólk með
yfirgang,“ segir Helga og hlær.
Allar árstíðir
„Við fylgdumst með búðinni reglu-
lega í átta til tíu mánuði þannig að
við fönguðum allar árstíðir en það
var alls ekki erfitt að fanga gott
efni,“ segir Helga enda eru senurn-
ar milli bræðranna og viðskiptavin-
anna dásamlegar. Myndin er líka
byggð upp á viðtölum og nokkrum
viðskiptavinum fylgt eftir.
„Frá upphafi var planið að nota
sem minnst úr viðtölunum við bræð-
urna. Við notum aðallega sögurnar
sem þeir segja. Þeir eru miklir
sagnamenn. Við vildum láta mynd-
irnar tala sjálfar, aðstæðurnar, og
samtöl milli fólks. Það var aðferðin
sem við notuðum. Ég er ekki mjög
hrifin af svona viðtalsheimildar-
myndum, ég hef meiri áhuga á
heimildarmyndaforminu og að leika
mér með það,“ útskýrir Hulda Rós.
„Kannski þess vegna ákváðum
við að nota aukapersónur og létum
þær spila stóra rullu, það er góð leið
til að sýna bræðurna í gegnum per-
sónurnar,“ segir Helga.
Erfitt að koma henni saman
Það tók svo langan tíma að koma
myndinni saman. „Við erum kröfu-
harðar,“ segir Hulda og hlær.
„Okkur þykir líka vænt um verk-
efnið, við erum búnar að leggja allt
okkar í þetta síðustu árin,“ útskýrir
Helga. „Við vildum líka að allir
fengju þá meðhöndlun sem þeir
áttu skilið og við vorum mjög
heppnar að finna Stefaníu Thors
sem klippti myndina og líka Sindra
Má Sigfússon sem samdi tónlist-
ina.“
„Við vorum lengi að leita að klipp-
ara og það er hægara sagt en gert á
Íslandi í dag að finna klippara sem
maður er sáttur við og finnst gott að
vinna með. Svo bara á síðustu mán-
uðum og vikum small allt og við
ýttum öllu til hliðar til að klára
myndina,“ segir Helga Rakel.
Samvinna mikilvæg
„Margir spurðu af hverju við
værum að gera þetta tvær, fólk er
vant að það sé einn leikstjóri, en það
var alveg frábært að vinna saman í
þessu verkefni. Á tökustað erum
við með hljóðmann og myndatöku-
mann og eigum samskipti við alla í
kring. Bara á tökustað er fínt að
vera tvær og allur díalógur er mjög
hollur í ferlinu. Við þurfum að ræða
hlutina og mér finnst við alltaf hafa
komist að mjög skynsamlegri
niðurstöðu,“ segir Helga.
„Það gerir hlutina stærri og víkk-
ar út sjóndeildarhringinn. Svo er
það líka praktískt, það er í ótrúlega
mörgu að snúast og við tókum stór-
an þátt í framleiðslu,“ segir Hulda
en myndin er framleidd af Þorfinni
Guðnasyni. „Þetta er langt ferli og
maður þarf að hafa einhvern sem
maður getur stólað á,“ bætir Helga
við.
„Ég hef mjög mikla trú á svona
samvinnu. Við erum líka báðar með
bakgrunn í listum og í fræðum. Það
er mjög góður grunnur, við komum
svolítið úr sitt hvorri áttinni en
þetta rennur saman einhvers
staðar,“ segir Helga.
Helga Rakel er menntuð í bók-
menntum og leiklist og Hulda Rós í
myndlist, hönnun og mannfræði.
„Svona bakgrunnur kemur að
góðum notum, mannleg samskipti
skipta líka lykilatriði í heimildar-
myndagerð.“
Kjötborg á Skjaldborg
Stelpurnar rétt náðu að klára mynd-
ina fyrir heimildarmyndahátíðina á
Patreksfirði sem haldin var um
hvítasunnuhelgina, þar sem þær
unnu áhorfendaverðlaunin. „Það
var rosalega gaman á Skjaldborg,“
segja þær í kór, „Og okkur þykir
báðum mjög vænt um það að áhorf-
endur hafi valið þessa mynd.“
„Það var ótrúlega góð stemning
þarna og Patreksfirðingar gerðu
alveg hátíðina og tóku ótrúlega vel á
móti okkur. Það er frábær hugmynd
hjá skipuleggjendum Skjaldborgar
að vera með svona hátíð úti á landi
fyrir bransafólkið til að hittast eina
helgi og vera með einn bíósal þannig
að maður getur séð allt prógramm-
ið,“ segir Hulda.
„Fólk er þarna til að horfa á bíó og
líka að fá heimildarmyndagerðar-
menn eins og Albert Maysles sem
hefur lifað öll þessi ár í bransanum
og gert allar þessar myndir er ótrú-
lega þýðingarmikið,“ segir Helga en
Maysles var heiðursgestur hátíðar-
innar. „Það var frábært að heyra
hann tala og sjá myndirnar hans. Og
að sjá allt sem er að gerast á Íslandi,
það er greinilega mikil gróska í
heimildarmyndum. Þetta var mjög
gott tækifæri til að sjá hvað aðrir
eru að gera og ég held það muni
hafa áhrif á heimildarmyndafram-
leiðslu hérna heima að fólk sé kynnt
svona saman og vakið athygli á því
sem hver og einn er að gera.“
Sýningar á heimildarmyndinni
Kjötborg hefjast næstu helgi í
Háskólabíói og verður hún sýnd frá
20.-25. júní.
KAUPMENNIRNIR Á HORNINU
Helga Rakel og Hulda Rós vildu fanga þann sjarma sem einkennir Kjötborg, sjarma sem er hverfandi í íslensku samfélagi í dag.
Síðustu móhíkanarnir? Gunnar og Kristj-
án í Kjötborg.
Heimildarmynd um Kjötborg eftir Helgu Rakel
Rafnsdóttur og Huldu Rós Guðnadóttur verður sýnd í
Háskólabíó í næstu viku. Myndin hlaut áhorfenda-
verðlaunin á heimildarmyndahátíðinni Skjaldborg á
Patreksfi rði en hún fjallar um bræðurna Gunnar og
Kristján, síðustu móhíkana smákaupmannastéttar-
innar, og lífi ð í Kjötborg.
KVIKMYNDIR HANNA BJÖRK VALSDÓTTIR
Einar M ár Jónsson
Maí 68 –
Frásögn
„Fyrir þá sem ekki hafa kynnt sér það
sem gerðist vorið ’68 er bókin mikill
fengur, hún fer allítarlega yfir söguna
og lýsir vel þeirri ringulreið sem ríkti
í París þetta vor, bæði á götum úti og í
pólitíkinni.“
Þröstur Helgason – Lesbók Morgunblaðsins,
24. maí 2008.
„… skyldulesning fyrir öll ungmenni
sem hafa áhuga á að bæta veröldina.“
Þráinn Bertelsson – Fréttablaðið, 31. maí 2008
„Síðasta bók Einars, Bréf til Maríu, kom út í fyrra og hlaut mikið umtal.
Vefritið hvetur lesendur sína til að kynna sér þessa bók.“
– Vefritið, 6. júní 2008
Vandaðar bækur fyrir vandláta lesendur
sími 561 0055 • www.ormstunga.is
10