Fréttablaðið - 18.06.2008, Blaðsíða 16

16 18. júní 2008 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
Hringdu í síma
ef blaðið berst ekki
Samstarf Evrópuþjóða á sér ýmsar ólíkar myndir. Þessa
dagana stendur t.d. yfir Evrópu-
keppni landsliða í knattspyrnu. Í
sjónvarpi allra landsmanna er
hægt að fylgjast með smáþjóðum
takast á við gamalgróin risaveldi
íþróttarinnar og eina reglan þar
virðist vera sú að aldrei er hægt
að afskrifa neitt lið. Í svona
Evrópumóti þarf ekki að rífast
um það hvaða þjóðir tilheyra
álfunni eða ekki; landslið Tyrkja
komst áfram í fjórðungsúrslit um
helgina og fylgir þar í kjölfar
góðs árangurs Tyrkja í Evrópu-
söngvakeppninni.
Evrópusöngvakeppnin er
einmitt annað dæmi um farsælt
evrópskt samstarf en eftir hana
mátti líka sjá að oft er grunnt á
því góða hvað varðar bræðralags-
hugsjón Evrópuþjóða. Gott gengi
sumra þjóða frá austurhluta
álfunnar virtist gefa tilefni til
allmikils biturleika og ásakana
um svindl - sem ekki eiga við
mikil rök að styðjast. Að sumu
leyti snýst þessi gremja um
fallandi gengi stórvelda sem einu
sinni kepptu í lítilli og þægilegri
Evrópusöngvakeppni. Núna þegar
þessi keppni er loksins farin að
ná til allrar Evrópu kemur það
niður á gömlu nýlenduveldum
Vestur-Evrópu sem njóta þar ekki
sömu velgengni og áður. Þegar
litið er framhjá særðu stolti
þessara þjóða er hins vegar fátt
eðlilegra en að Evrópusöngva-
keppnin verði haldin í stærsta
landi Evrópu á næsta ári. Hins
vegar er athyglisvert að svona
rígur sé ennþá til og bendir til
þess að ennþá sé grunnt á því
góða milli Evrópuríkja – a.m.k.
þegar hefðbundin valdahlutföll
raskast.
Evrópa og lýðræðið
Áhugi á ýmis konar keppnum
Evrópuþjóða, hvort heldur í
íþróttum eða popptónlist, er til
marks um sameiginlegan
reynsluheim þessara landa. En
svona keppnum fylgja líka
vaxtarverkir þegar sumar þjóðir
hætta að ná alltaf sínu fram.
Englendingar eru á botninum í
Evrópusöngvakeppninni ár eftir
ár og Þjóðverjar geta ekki lengur
bókað sigur í fótbolta gegn
smáríkjum eins og Króatíu.
Svona vaxtarverkir ná einnig til
stjórnmálanna, en þar verður
kreppan heldur meiri. Evrópusam-
bandið var upphaflega lítill og
fámennur klúbbur sex þjóða, en
núna eru þjóðir Evrópusambands-
ins 27. Í Evrópuráðinu eru 45
þjóðir og alls býr um þriðjungur
Evrópumanna í ríkjum sem
tilheyra ekki Evrópusambandinu.
Eigi að síður er enginn vafi á því
að klúbburinn fer stækkandi og
jafnframt lætur hann verr að
stjórn. Leiðtogar Evrópusam-
bandsins hafa hins vegar tekið upp
þá stefnu að eftir því sem hópur
aðildarríkjanna verður fjölbreytt-
ari eigi samt að ýta undir það sem
nefnt er „samrunaferli“.
Gallinn við samrunaferlið er sá
að almenningur í löndunum hefur
ekki beðið um það og þegar það
hefur verið borið undir þjóðarat-
kvæðagreiðslu hefur iðulega
verið tvísýnt um úrslit. Þetta er
eftirtektarverðara sökum þess að
jafnan hefur yfirgnæfandi
meirihluti stjórnmálamanna hvatt
fólk til að samþykkja sáttmála
sem síðan er hafnað. Nú seinast
var hugmyndinni um evrópska
stjórnarskrá hafnað af almenn-
ingi í Hollandi og Frakklandi, en
þrátt fyrir það var haldið áfram
og búið til skjal sem kallast
Lissabon-samningurinn og er
útvötnuð gerð af Evrópustjórnar-
skránni. Núna tókst ríkisstjórnum
Evrópusambandslanda að búa svo
um hnútana að aðeins var haldin
þjóðaratkvæðagreiðsla um
samninginn í einu landi – Írlandi –
og þar var honum hafnað.
Sjálfskaparvíti
Í leiðurum dagblaða hér á Íslandi
er þetta túlkað sem svo að 3
milljónir Evrópubúa hafi hafnað
en hinar 490 sem ekki fengu að
kjósa teljist sjálfkrafa samþykk-
ar. Svona rök endurspegla
hugsunarhátt ráðandi stétta
innan Evrópusambandsins og eru
eflaust meginástæða þess að
almenningur treystir þeim ekki.
Það er auðvitað undarlegt að árið
2008 sé enn rætt um stjórnmál á
þeim nótum að þegar lýðræðið
gefur stjórnmálamönnum ekki
þá niðurstöðu sem þeir vilja þá
sé lýðræðið vandamálið en ekki
þeir sjálfir. En þannig tala nú
stjórnmálamenn innan Evrópu-
sambandsins.
Hin augljósa niðurstaða af
öllum þessum atkvæðagreiðsl-
um er sú sem þeir vilja ekki
horfast í augu við – almenningur
í þessum löndum vill minni
samruna, ekki meiri. Írar voru
ekki að hafna Evrópusamstarfi,
ekki frekar en Hollendingar,
Frakkar eða Danir áður. Þeir
höfnuðu hins vegar aukinni
miðstýringu og samruna sem er
keyrður áfram af hagsmunum
stjórnmála- og embættismanna,
en ekki vilja fólksins sem kaus
þá til starfa. Á meðan ráðamenn
Evrópusambandsins horfast
ekki í augu við þessa niðurstöðu
er ríkjasambandið í vanda – en
sá vandi er að verulegu leyti
sjálfskaparvíti.
Evrópuhugsjón í kreppu?
SVERRIR JAKOBSSON
Í DAG | Lýðræði
UMRÆÐAN
Helga G. Guðjónsdóttir skrifar um
heilsubót
Vér göngum svo léttir í lundu, því lífsgleðin blasir oss við.“ Í anda
þessarar ljóðlínu sé ég þá sem þátt taka í
verkefninu „Gæfuspor“ á vegum Ung-
mennafélags Íslands. Verkefnið er hugsað
sem hvatning til aldurshópsins sextíu ára
og eldri til að fara út að ganga sér til
heilsubótar og ánægju í góðum félagsskap.
Sparisjóðurinn er stærsti samstarfsaðili UMFÍ
við verkefnið en hann mun afhenda öllu göngufólki
vandaðan jakka til eignar, merktan verkefninu.
Aðrir samstarfsaðilar eru heilbrigðisráðuneytið og
Lýðheilsustöð.
Verkefninu verður hleypt af stað á fimm stöðum
á landinu hinn 19. júní; Borgarnesi, Reykjanesbæ,
Neskaupstað, Selfossi og Sauðárkróki. Fleiri staðir
bætast síðan í hópinn smátt og smátt. Skráning
hefst kl. 09.30 við sparisjóðinn á viðkomandi stað
og gengið verður af stað kl. 10. Hvet ég alla þá sem
eru sextíu ára ára og eldri til að mæta og taka þátt.
Í framhaldinu munu hóparnir ákveða hvenær og
hvaðan þeir ganga. Aðalatriðið er að fara út að
ganga á eigin forsendum, sér til ánægju í
góðum hópi vina og félaga. Sérstakur
bæklingur verður gefinn út samhliða
verkefninu með ýmsum hagnýtum
upplýsingum fyrir göngufólk og mun hann
liggja frammi í Sparisjóðnum og á fleiri
stöðum.
Á tímum velmegunar er fátt dýrmætara
en heilsa og heilbrigður lífsstíll. Fjöldi
rannsókna staðfestir að regluleg hreyfing
er sá þáttur sem hefur hvað mest áhrif á
heilsu og heilbrigði fólks á öllum aldri.
Líkur á langvinnum sjúkdómum minnka og
möguleikarnir á hamingjuríkara lífi aukast.
Ef þú tilheyrir aldurshópnum sextíu ára eða
eldri, þá hugsaðu þig ekki um tvisvar. Náðu í
gönguskóna inn í skáp og drífðu þig að taka þátt.
Mættu við sparisjóðinn þinn og skráðu þig.
Ávinningurinn er allur þinn.
Frekari upplýsingar um verkefnið er hægt að
nálgast inni á heimasíðu UMFÍ, umfi.is, hjá
umsjónarmanni verkefnisins, Ómari Braga
Stefánssyni, omar@umfi.is og í síma 898-1095.
Höfundur er formaður UMFÍ.
Gæfusporið
HELGA G. GUÐ-
JÓNSDÓTTIR
Nýstárleg söguskoðun
Í þjóðhátíðarræðum er lenska að slá
sér aðeins á brjóst, minnast glæstrar
fortíðar og enn glæstari hetja. Það
gerði Geir H. Haarde svikalaust í gær
og kynnti til sögunnar Jón Sigurðsson
og Bjarna Benediktsson.
Um þann fyrrnefnda sagði hann
að undrun vekti hve aðdáun og virð-
ing á honum hefði verið óskipt
alla hans tíð. Kom þetta
sagnfræðingum nokkuð
á óvart; sérstaklega
þeim sem sérstaklega
höfðu fjallað um
fjárkláðamálið. Þá
var Jón úthrópaður
nánast um allt land
fyrir afstöðu sína, en
það gleymist á hátíðar-
stundum.
Nýstárleg viðbragðsáætlun
Og enn hefur hvítabjörn ákveðið að
heimsækja landann, þrátt fyrir mis-
góðar móttökur forgöngubjarna hans.
Við komu hins bjarnarins fyrir um hálf-
um mánuði vakti athygli að umhverfis-
ráðherra var hálfvaklandi í afstöðu
sinni. Hún vildi bjarga en gat ekki og
lofaði að komin yrði viðbragðsáætlun
þegar næsti björn kæmi.
Og nú er hann kominn og ráðherra
staddur erlendis. Á meðan hefur
staðgengill hans, Björgvin G.
Sigurðsson, farið á kostum;
mætt röggsamur í fjölmiðla
með blankan tékka frá
Björgólfi Thor í vasanum og
hyggst bjarga bangsa.
Kannski fólst viðbragðs-
áætlunin í því að Þórunn
yrði erlendis?
Nýstárleg björgun
Ekki virðist viðbragðsáætlunin hafa
gengið upp bjössa í hag. Flogið var
með sérfræðing frá Danmörku til að
bjarga dýrinu og ekkert skyldi til spar-
að til björgunar.
Í hinni snilldarlegu áætlun virðist
hins vegar ekki hafa gert ráð fyrir
því að dýrið gæti haldið til hafs á
ný – möguleiki sem þó ætti að vera
ofarlega í huga miðað við
gestrisni okkar gagnvart
hvítabjörnum. Og því fór
sem fór – dýrið var skotið.
Hvort það var tilviljun
eða ekki að Þórunn Svein-
bjarnardóttir var komin
til landsins og norður skal
ósagt látið.
kolbeinn@frettabladid.is
H
vatning Geirs H. Haarde forsætisráðherra í þjóð-
hátíðarræðu sinni í þá veru að bregðast við hækk-
andi eldsneytisverði með því að draga úr notkun
eldsneytis var orð í tíma töluð.
„Eina leiðin í því efni, sem skilar varanlegum
árangri, er að draga úr notkuninni með minni akstri og betri nýt-
ingu, notkun sparneytnari ökutækja, tilflutningi í aðra orkugjafa
og svo framvegis,“ sagði forsætisráðherra í ávarpi sínu í gær.
Forsætisráðherra var afdráttarlaus og sagði að þjóðin yrði að
breyta neyslumynstri sínu. Hann benti á að nauðsynlegt væri
að efla fræðslu um vistakstur og að skynsamlegt gæti verið
að breyta fyrirkomulagi gjaldtöku af ökutækjum og eldsneyti,
meðal annars í því skyni að draga úr losun gróðurhúsaloft-
tegunda. Forsætisráðherra benti einnig á að farartæki knúin
óhefðbundnum orkugjöfum nytu skattalegra ívilnana og hvatti
almenning til að skoða allar leiðir í þessum efnum.
Rétt er að þeir sem eiga bíla sem knúnir eru annarri orku en
bensíni og dísilolíu njóta skattaívilnana. Á hitt verður að benda
að sú þróun sem átt hefur sér stað í Evrópu, að hlutur dísilbíla
hefur aukist ört vegna þess að þeir þykja heppilegri en bensín-
bílar af umhverfisástæðum, hefur ekki náð hingað til lands að
nokkru marki. Ástæðan er sú að að þegar þungaskattur var
afnuminn af dísilbílum voru álögur auknar á eldsneytinu þannig
að fjárhagslegur ávinningur neytenda í að aka á dísilbíl fremur
en bensínbíl er hverfandi.
Það framtak Reykjavíkurborgar að hvetja til notkunar spar-
neytinna bifreiða með því að hafa ókeypis í stæði í miðborg-
inni fyrir bíla sem menga innan við tiltekin mörk er gott dæmi
um aðgerðir yfirvalda í þá veru að hvetja til umhverfisvænnar
afstöðu borgaranna.
Ekki síður var sú aðgerð borgarinnar að bjóða námsmönnum
ókeypis í strætó myndarleg. Það kom og á daginn að aðsókn í
vagnana jókst til muna og það liggur í augum uppi að sú aukn-
ing hefur skilað sér í færri ferðum með einkabílum og þar af
leiðandi minni útblæstri. Hitt er til skammar að fækka ferðum
strætó um helming nú yfir sumartímann, líka á stofnleiðum. Sú
aðgerð er ekki til þess fallin að fylgja eftir átakinu sem fór svo
vel af stað í haust sem leið.
Ljóst er að hækkandi eldsneytisverð hefur og mun í framtíð-
inni enn frekar hafa mikil áhrif á lifnaðarhætti vestrænna þjóða.
Það verður ekki lengur eins sjálfsagt og það virðist nú að leggja
land undir fót, hvort heldur í einkabílnum út á næsta horn eða í
annan landsfjórðung, eða þá yfir hafið í flugvél.
Utanlandsferðir Íslendinga hafa ekki bara aukist heldur
einnig breyst mikið undanfarin ár. Í stað þess að áður fóru menn
í fáar en nokkuð langar ferðir úr landi hefur ferðum fjölgað til
muna og að sama skapi styst. Svo kann að fara að þessari þróun
verði að snúa við.
Það er gott til þess að vita að losun gróðurhúsalofttegunda er
ekki lengur einkamál vinstrimanna sem iðulega er afgreidd sem
móðursýki og hræðsluáróður af hægrimönnum. Eins og forsætis-
ráðherrann benti á skiptir framlag hvers og eins máli, bæði fyrir
viðkomandi einstakling og fyrir heildina.
Forætisráðherra hvetur þjóðina til að breyta
neyslumynstri sínu í þjóðhátíðarávarpi.
Tímabær varnar-
spyrna frá hægri
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871