Fréttablaðið - 28.06.2008, Blaðsíða 12

12 28. júní 2008 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
S
amtök verslunar og þjónustu hafa nú sett fram skýra
stefnu um undirbúning að Evrópusambandsaðild. Til-
gangurinn er að finna leið til að bæta samkeppnisstöðu
atvinnugreinarinnar. Tíðindum sætir þegar mikilvæg
samtök í atvinnulífinu taka nýjan pól í hæðina um jafn-
umdeilt málefni með svo afgerandi hætti.
Talsmenn samtakanna vísa til þess að engin atvinnugrein
þríf ist til lengdar við núverandi efnahagsaðstæður. Það má til
sanns vegar færa. Eigi að síður er það svo að reikna verður með
að takast muni á næstu tveimur árum að ná tökum á þeim hluta
efnahagsvandans sem á rætur í alþjóðlegri lánakreppu. Það kost-
ar margvíslegar fórnir en er óháð spurningunni um Evrópusam-
bandsaðild.
Langtímavandi fyrirtækja í verslun og þjónustu, rétt eins og
annarra fyrirtækja og alls almennings, er á hinn bóginn fólginn
í því að íslenska krónan er ekki samkeppnisfær. Það er sú stað-
reynd sem öðru fremur kallar á nýja stefnu í peningamálum og
skoðun á aðild að evrópska myntbandalaginu og Evrópusamband-
inu.
Raunverulegar ógöngur peningastefnunnar komu ekki fram við
gengisfallið heldur þegar gengi krónunnar var hæst. Lífs kjörin og
trúin á stöðugleikann voru þá látin ráðast af erlendum lántökum
en ekki verðmætasköpun. Það var sýndarveruleiki. Með nokkrum
sanni má segja að við séum nær raunveruleikanum við ríkjandi
aðstæður.
Mál eru ekki þannig vaxin að stjórnendur Seðlabankans hafi
tekið sýndarveruleikann fram yfir raunveruleikann af ráðnum
hug. Vandinn felst í gjaldmiðli sem vegna smæðar sinnar getur
ekki tryggt launafólki og fyrirtækjum álíka stöðugleika og þær
þjóðir njóta sem við jöfnum okkur helst til. Það þýðir að hættan á
að við drögumst aftur úr í lífskjörum er að sama skapi meiri.
Hnífurinn stendur þar í kúnni að bankastjórn Seðlabankans fæst
ekki til að ræða þetta grundvallarvandamál. Helstu forstöðumenn
hagsviðs og hagrannsókna í Seðlabankanum hafa á undanförnum
tveimur árum gert grein fyrir þeim hagfræðilegu sjónarmiðum
sínum í innlendum og erlendum fjölmiðlum að krónan geti ekki
tryggt sambærilegan stöðugleika og öflug myntkerfi. Þeir hafa
einnig birt niðurstöður rannsókna sem skjóta vísindarökum undir
slíkt mat á stöðunni.
Bankastjórn Seðlabankans hefur á hinn bóginn ekki haft styrk
til að taka á þessari umræðu, sem kemur þó innan úr bankanum
sjálfum. Hún hefur hvorki afneitað henni með hagfræðilegum
rökum né tekið undir hana. Sú vandræðalega þögn talar sínu máli
um veikleika peningastefnunnar.
Forsætisráðherra sagði réttilega á ársfundi Seðlabankans í vor
sem leið að senn væri kominn tími til að endurskoða peninga-
stefnuna. Yfirlýsingin var að vísu varfærin um tímasetningu. Þær
köldu staðreyndir sem búa að baki nýrri stefnu Samtaka verslun-
ar og þjónustu eru skýr vísbending um að tíminn sé kominn.
Þrennt er nú brýnast að gera: Í fyrsta lagi að bregðast við láns-
fjárkeppunni. Það er ríkisstjórnin í óða önn við. Í annan stað að
flýta ákvörðunum í orkumálum til að auka verðmætasköpun. Þar
eru hlutir á hreyfingu en hún mætti vera markvissari. Í þriðja
lagi að móta sannfærandi framtíðarstefnu í peningamálum. Í því
efni er tíminn byrjaður að hlaupa frá mönnum.
Ný stefna Samtaka verslunar og þjónustu:
Tíminn er kominn
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
UMRÆÐAN
Árni Páll Árnason skrifar um gengi
krónunnnar
Við fall krónunnar undanfarið hafa margir gagnrýnt viðskipti bankanna
með gjaldeyri og gert því skóna að þau hafi
haft áhrif til veikingar krónunnar. Leit að
blórabögglum af þessum toga er fánýt.
Erlendir spekúlantar hafa misst áhuga á
krónunni og því sveiflast verðgildi hennar
til og frá í litlum viðskiptum, til tjóns fyrir
almenning og fyrirtæki. Bankamenn munu alltaf
eiga viðskipti þegar þeim hentar því það er skylda
þeirra gagnvart hluthöfum bankanna. Það er
tilgangslaust að fárast yfir því. Sama á við um
auðmenn landsins. Það er ekki hægt að byggja
efnahagslegan stöðugleika á því að fara bónarveg að
bönkunum eða auðmönnum og biðja þá vinsamleg-
ast að reyna að passa að hagnast ekki á ónýtri
krónu. Þeir munu alltaf gæta sinna hagsmuna og
ekkert er við því að segja. Með sama hætti verður
stöðugleiki ekki byggður á því að beita úreltum
handaflsaðgerðum til að reyna að hafa áhrif á gengi
gjaldmiðils sem flýtur á markaði.
En rétt eins og bankamenn bera skyldur
gagnvart eigendum sínum og auðmenn bera
skyldur gagnvart sjálfum sér bera stjórn-
málamenn skyldur gagnvart kjósendum
sínum. Það er hlutverk stjórnmálamanna að
hugsa um hag almennings og verja hann.
Þar skiptir mestu að skapa nógu sterka
umgjörð um peningamál til að tryggja að
bankar og auðmenn geti átt þau viðskipti
sem hugur þeirra stendur til á markaði, án
þess að almenningur þurfi að hljóta af því
óásættanlegt tjón. Það á ekki að vera
hlutskipti stjórnmálamanna að rella í
auðmönnum og biðja þá um að haga viðskiptum
sínum á einn veg eða annan til að verja ónýtt
peningakerfi.
Það er ekki hægt að réttlæta það að einstök
viðskipti á markaði eða áhugaleysi örfárra erlendra
spekúlanta geti kallað stórfellda kjaraskerðingu og
atvinnuleysi yfir fjölda fólks. Slíkt ástand sýnir
algert ráðþrot íslensks stjórnmálakerfis gagnvart
brýnustu verkefnum samfélagsins og átakanlegt
getuleysi stjórnmálamanna til að varna því að örlög
vinnandi fólks og verðmætaskapandi atvinnugreina
ráðist af stundarhag markaðsafla.
Höfundur er alþingismaður.
Hver á að gera hvað?
ÁRNI PÁLL
ÁRNASON
Með storminn í fangið
Ungir jafnaðarmenn taka Össur
Skarphéðinsson iðnaðarráðherra
á beinið í harðorðri ályktun vegna
framlengingar viljayfirlýsingar um
álver á Bakka. Ekki sé nóg með
að hann gangi beint gegn stefnu
flokksins heldur bíti hann höfuðið af
skömminni með því að slá sig til
riddara í leiðinni. Hvað ætli
væri hægt að reisa mörg
álver ef Össur kynni að
virkja mótvind?
Ný stefna
Iðnaðarráðherra
skýlir sér bak við
tvennt: Í fyrsta
lagi að álverið á
Bakka verði fyrsta
álver í heimi sem
gangi aðeins fyrir jarðhita. Í öðru
lagi hafi enginn mótmælt þessum
áformum á þingflokksfundi Samfylk-
ingarinnar áður en viljayfirlýsingin
var undirrituð. Gott og vel. En yfirlýst
umhverfisstefna Samfylkingarinnar
kveður ekki á um að reisa skuli
umhverfisvæn álver, heldur að slá
ákvörðunum um frekari stóriðju-
framkvæmdir á frest þangað
til nauðsynleg heildarsýn yfir
verðmæt náttúrusvæði liggur
fyrir. Ef þessi stefna á sér ekki
einu sinni talsmann í
umhverfisráðherra
á þingflokksfundum
Samfylkingarinnar,
hvers vegna gerir
forysta flokksins
þá ekki hreint
fyrir sínum dyrum
og játar að Fagra Ísland hafi beðið
skipbrot?
Kappklædd
Listræn teikning af Dorrit Moussaieff
sem kom í leitirnar í Danmörku hefur
vakið mikla athygli. Bloggarinn vin-
sæli Stefán Friðrik Stefánsson segir
myndina til dæmis „skemmtilega
viðbót“ við formlegri myndir
sem til eru af forsetafrúnni.
Stefán skriplar hins vegar
á skötu þegar hann segir
að Dorrit hafi „greinilega
farið úr hverri spjör“
þegar hún sat fyrir á
myndinni. Það er ekki
rétt. Á myndinni er Dorrit
greinilega í uppháum
hönskum. Og með hatt.
bergsteinn@frettabladid.is
Sumarið er tíminn. Þá hringir maður í Húsasmiðjuna og
pantar glugga í sumarhúsið.
Ellefu stykki af tvöföldu gleri
og tvær hurðir að auki, allt
framleitt í faglegri smiðju í
Eistlandi. Verð gefið upp í
krónum en reiknað í evrum.
„Þetta er náttúrlega 30% dýrara
nú en í fyrrasumar,“ höfðu
kunnugir varað mig við. En ég
er grænn í gluggamálum og því
sáttur við upphæðina. Þá var
hins vegar komið að flotáhrifum
íslensku krónunnar.
Mér snerist hugur varðandi
lögun eins gluggans. Því þurfti
að útbúa nýja pöntun. Og henni
fylgdi nýtt verð. Þar sem krónan
hafði fallið daginn áður var nýja
verðið 90.000 krónum hærra. Af
tilviljun mölluðu viðskiptafrétt-
ir í útvarpi á borði Húsasmiðju-
manns. Einhver Benderinn sagði
allt benda til þess að krónan
myndi „styrkjast þegar líða
tekur á daginn“. Ég gerði mér
upp frekari vandamál varðandi
opnanlegu fögin og eftir að hafa
hlustað vel á Morgunkorn Glitn-
is daginn eftir mætti ég í Húsa-
smiðjuna með nýja pöntun. Og
fékk nýtt verð. Verð dagsins var
40.000 krónum lægra en gær-
dagsverð sem var 90.000 krón-
um hærra en fyrradagsverð.
Jæja, jæja. Ég ákvað að kýla á
þetta. En þá fékk ég það svar að
„endanlegt verð“ væri miðað við
„afhendingardag“. Samkvæmt
nýjustu áætlun eiga gluggarnir
að lenda í lok júlí. Frá því að
pöntun fór í loftið hefur krónan
fallið á hverjum degi.
Þegar tilveran snerist um dag-
róðra sættu menn lagi til að kom-
ast út úr brimgarðinum. Í flot-
krónulandinu á maður ekkert
val. Allt upp á von og óvon.
Sjómaður fræddi mig nýverið
um sjómannslíf okkar daga. Það
snýst ekki lengur bara um afla,
veður og enska boltann. Nú
hlusta sjómenn jafn spenntir á
verðfréttir og veðurfréttir. Því
aflaverðmætið miðast við evrur
og hluturinn hásetans því jafn
fljótandi og krónan. „Á leiðinni
inn úr síðasta túr hækkaði verð-
mæti aflans um tíu milljónir.
Bara á leiðinni inn fjörðinn.
Verst að helvítið skuli ekki vera
lengri.“
Manni verður hugsað til þeirra
sem véla með alvöru upphæðir,
fólks sem pantar ekki bara
glugga í eigin hús heldur reisir
heilu blokkirnar, borgar laun og
tekur milljónalán. Hvernig getur
það sætt sig við að vinna frá
morgni til kvölds með þessu
skringilega verkfæri sem þjóðar-
myntin er orðin? Króna að
morgni er hálf að kvöldi …
Það má líkja þessu við fót-
boltaleik þar sem boltinn breytir
sífellt um lögun. Í miðri fyrir-
gjöf er hann allt í einu orðinn að
körfubolta. En þegar útsparkið
er tekið er hann á stærð við tenn-
isbolta. Aðeins eitt er öruggt: Í
síðari hálfleik er boltinn orðinn
á stærð við golfkúlu og endar
svo sem hagl í uppbótartíma.
Það er þessi sveigjanleiki sem
forsætisráðherra var að dásama
í London í vikunni. Er Geir H.
Haarde grínisti?
Daginn eftir bætti hann um
betur: Ef kasta ætti krónunni
væri dollar skárri kostur en
evra. Hér talaði ekki viagra-
bryðjandi bjórvembillinn sem
kemur reglulega fram á netabol
í símatímanum á Útvarpi Sögu,
heldur forsætisráðherra Íslands.
Hvers konar framtíðarsýn felst í
því að ætla að senda barnabörn-
in út í búð með rakaþvældan
dollaraseðil í vasa? Hvar væri
slíkur málflutningur boðlegur?
Á Cayman-eyjum kannski. En
ekki Íslandi.
Á dollara og evru er talsverð-
ur munur. Evra er sameiginlegt
myntkerfi sjálfstæðra ríkja.
Dollari er gjaldmiðill eins lands.
Munurinn á því að taka upp dal
eða evru jafngildir muninum á
því að selja sig og gifta sig.
Forsætisráðherra getur ekki
leyft sér að tala eins og símakarl
á Sögu. Við þurfum ekki meira
dollaragrín heldur tilfinningu
fyrir því að ráðamenn okkar hafi
einhver ráð. Eins og staðan er nú
virðist enginn þeirra geta haft
áhrif á gengi krónunnar. Hið
fljótandi gengi fylgir engu nema
sjávarföllum. Og þótt sjó-
mennskan sé Íslendingum kær
er kannski full langt gengið að
miða allt okkar líf við flóð og
fjöru: Brauðið á borðinu, mjólk-
in í ísskápnum, innistæðan í
bankanum: Allt minnkar það og
stækkar eftir stöðu sjávar.
Ef ríkisstjórnin hefur engar
hugmyndir aðrar en að halda
dauðahaldi í þá skoppandi bauju
sem krónan er orðin ætti hún í
það minnsta að stofna Verðstofu
Íslands, reisa henni hús við hlið
Veðurstofunnar og láta útvarpa
þaðan verðspá og verðfréttum
oft á dag. Það minnsta sem flot-
krónustjórnin getur gert er að
segja okkur á tveggja tíma fresti
hve miklu við höfum tapað.
„Bandaríkjadalur, 82 krónur og
50 aurar, hækkandi, eftirspurn
ágæt. Evra, 131 króna …“
Verðstofa Íslands
HALLGRÍMUR HELGASON
Í DAG | Gengi krónunnar
Ert þú með þurrar og/eða sprungnar
hendur/fætur?
O’Keeffe’s viðgerðarkremin eru lausnin!
• Merkjanlegur árangur á einni nóttu
• Mælt með fyrir sykursjúka
• Algerlega lyktarlaust
• Engin olía – engin fi ta

Þessi sérstaka samsetning á kreminu örvar náttúrulega færni húðarinnar til að græða sig
sjálfa. Það viðheldur eðlilegum raka húðarinnar og jafnar sýrustig hennar. Öruggt og
árangursríkt fyrir allar húðtegundir.
Kremin fást í fl estum verslunum Lyfju, Apótekinu, Árbæjarapóteki, Lyfjaveri Suðurlands-
braut Lyfjavali í Mjódd, Laugarnesapóteki, Snyrtistofunni Laufi ð í Reykjanesbæ og
Snyrtistofu Grafarvogs.
Ís – Undur ehf. www.isundur.is