Fréttablaðið - 29.06.2008, Blaðsíða 12

12 29. júní 2008 SUNNUDAGUR
T
rudy fæddist í Hollandi en þegar
hún var átta ára gömul fluttust
foreldrar hennar búferlum með
hana og sex systkini hennar til
Ástralíu. „Foreldrar mínir voru
með sína eigin túlípanarækt í
Hollandi, en eftir stríðið, í kringum 1950 voru
erfiðir tímar í Evrópu. Margir fluttu til Ástr-
alíu og Nýja-Sjálands á þessum tíma og þar á
meðal við fjölskyldan. Við settumst að í Mel-
bourne í Ástralíu þar sem foreldrar mínir
komu á fót blómarækt og bræður mínir fimm
unnu allir í fjölskyldufyrirtækinu,“ segir
Trudy.
Þegar Trudy var þrettán ára ákvað hún að
gerast trúboði og segist aldrei hafa velkst í
vafa um það á unglingsárum sínum. „Ég var
alin upp í kaþólskri fjölskyldu og las mikið af
trúarlegum bókum sem barn. Ég vissi
snemma að ég vildi þjóna guði, vera góð
manneskja og gerast trúboði og hélt að eina
leiðin til þess væri að gerast nunna svo ég
ákvað að ganga í klaustur þegar ég var 21
árs. Þá hafði ég kynnst nokkrum nunnum
sem unnu á spítala þar sem ég var í þjálfun
sem hjúkrunarkona. Foreldrar mínir voru
ekki mjög ánægðir með þessa ákvörðun mína
því mömmu fannst ég alltaf frekar uppreisn-
argjörn og hélt að ég myndi aldrei geta verið
í klaustri, en þau studdu mig samt heilshug-
ar,“ útskýrir Trudy.
„Ég vonaðist alltaf eftir því að ég yrði send
erlendis í trúboð, en það varð ekki raunin þar
sem St. Joseph reglan sinnti ekki trúboða-
starfi erlendis. Í staðinn unnum við hjúkrun-
arstörf og sinntum kennslu. Þegar ég horfi til
baka hefði ég ekki viljað sleppa þessari
reynslu, en þetta var aðeins of langur tími.
Ég missti í rauninni árin milli 21 árs til 29 ára
sem eru mjög mikilvæg. Þegar ég byrjaði í
vinnunni fannst mér ég ekkert vita hvað fólk
var að tala um. Það hafði margt breyst og ég
vildi ekki segja samstarfsfólki mínu að ég
hefði verið nunna í níu ár. Smám saman fann
ég hvað ég hafði misst mikið úr,“ segir
Trudy.
Hippalíf og sjálfsþurftarbúskapur
Eftir að Trudy hafði unnið á fæðingarheimil-
inu í nokkur ár flutti hún úr borginni í dreif-
býlið og byrjaði í sínu fyrsta ástarsambandi,
þá rúmlega þrítug.
„Ég sökkti mér á kaf í hippamenninguna.
Við lifðum mjög nægjusömu lífi og stunduð-
um hálfgerðan sjálfsþurftarbúskap,“ útskýr-
ir Trudy og segist ekki hafa náð raunveru-
legu sambandi við trúna fyrr en hún var 34
ára gömul. „Þá byrjaði ég að fara í kirkju
með vinkonu minni sem var mótmælandi og í
fyrsta sinn á ævinni eignaðist ég persónulegt
samband við guð, eitthvað sem ég hafði aldrei
vitað að væri hægt. Samstundis kviknaði
aftur löngunin til að gerast trúboði.“
Til Afríku
Í janúar 1988 fór Trudy fyrst til Úganda með
hópi fólks frá Ástralíu. Hún fann fljótt að
henni var ætlað að dvelja lengur í landinu og
sex mánuðum síðar hélt hún aftur þangað ein
síns liðs. „Ég var fór aðeins með farmiða aðra
leiðina, eina ferðatösku og tvær tómar olíu-
tunnur, fullar af farangri.“ Eftir þriggja ára
dvöl í Úganda kynntist Trudy eiginmanni
sínum Francis Odidi og þau giftu sig aðeins
þremur mánuðum eftir að þau kynntust.
Francis er skáld og kvikmyndagerðarmaður,
hefur gefið út bækur, gert heimildarmyndir,
skrifað leikrit og á sjöunda áratugnum var
hann með dansflokk sem kallaðist Heartbeat
of Africa og ferðaðist um allan heim. Hann
samanstóð af fólki úr mismunandi ættbálk-
um Afríku sem sýndi sína hefðbundnu
dansa.
Þrisvar sinnum yfir ævina hefur Francis
setið í fangelsi af pólitískum ástæðum fyrir
ritstörf sín og þurfti um nokkurt skeið að
fara í útlegð til Þýskalands því hann var á
svörtum lista Idi Amins. Eftir að hann kom til
baka til Úganda gerðist hann blaðamaður og
gaf út sitt eigið blað, en þegar Trudy og
Francis giftu sig var hann á skilorði. „Það var
vægast sagt hættulegt að vera blaðamaður
og vilja birta staðreyndir í landi þar sem
borgarastyrjöld geysaði. Oftar en einu sinni
var skrifstofa hans lögð í rúst og þegar við
kynntumst var hann á skilorði eftir að hafa
verið dæmdur fyrir landráð, en því fylgir
yfirleitt dauðadómur. Sem betur fer er hann
vel tengdur og Amnesty International var
með puttana í málinu svo hann var látinn laus
úr fangelsi gegn skilorði eftir níu mánuði,“
segir Trudy og útskýrir að það hafi tekið sig
um tíu ár að kynnast menningu Úganda
almennilega.
„Afrískt samfélag byggist eingöngu á sam-
böndum fólks, ekki menntun þess. Það er
mjög erfitt fyrir hvíta manneskju að mynda
raunveruleg sambönd við innfædda, því til
að byrja með sjá þeir mann sem aðila með
mikið fé á milli handanna, sem getur bjargað
þeim frá fátækt. Það tekur langan tíma áður
en þeir fara að sjá mann sem venjulega
manneskju og það tók mig allavega tíu ár að
byrja að líða sem slíkri og skilja hugsunar-
hátt fólksins,” segir
Trudy.
Haldið til norðurs
Eftir að hafa starfað
við sjónvarps- og
útvarpsþáttagerð
fyrir börn í rúmlega
þrjú ár fann Trudy
löngun til að breyta
um vettvang og
stuttu síðar hélt hún
til norður Úganda
ásamt Francis. Þar
geysaði hrottaleg
borgarastyrjöld þar
sem Andspyrnuher
drottins, eða LRA var
við völd og stundaði
limlestingar og
fjöldaaftökur á
óbreyttum borgur-
um. Þeir rændu kerf-
isbundið öllum börn-
um sem þeir náðu til
og í tengslum við slík
barnarán var ekki
óalgengt að uppreisn-
armenn LRA neyddu
börnin til að taka for-
eldra sína og fjöl-
skyldu af lífi. Börnin
voru síðan notuð sem
hermenn, kynlífs-
þrælar eða seld í
Súdan fyrir vopn.
„Ég fékk sterka til-
finningu fyrir því að
við Francis ættum að
fara til Norður-
Úganda, en hann
varð eiginlega bara orðlaus þegar ég nefndi
það við hann. Hann kemur sjálfur frá norður-
hluta landsins, en hafði ekki farið þangað í
átta ár því ástandið var svo slæmt. Enginn
dirfðist að fara þangað og í ofanálag áttum
við ekki pening til að ferðast svo langa leið.
Um það bil mánuði síðar kom kona til okkar
frá hollenskum samtökum sem hafði frétt af
okkur, rétti okkur ávísun upp á 17.000 dollara
og sagðist vilja vinna með okkur að því að
útvega bágstöddum börnum styrktaraðila á
svæði sem enginn væri að vinna á. Stuttu
síðar lögðum við af stað norður á litla Suzuk-
íinum okkar eftir hlykkjóttum moldarvegum
í fylgd prests að norðan. Þegar við komum
var fátæklegt um að litast, aðeins moldarkof-
ar með stráþaki. Við keyrðum að landsvæði
sem Francis átti og eftir að hafa verið þar í
stutta stund hópaðist fólk að okkur, faðmaði
okkur að sér og grét úr gleði. Þessu fólki leið
eins og það væri algjörlega gleymt og graf-
ið,“ segir Trudy.
Eftir að Trudy og Francis höfðu komið sér
fyrir og kannað aðstæður, komu þau upp
skólahúsnæði fyrir börn, en ráku sig fljótt á
að það var ekki auðvelt að koma fólki til
hjálpar. „Margir foreldrar þorðu ekki að
senda börnin sín í skóla. Mörgum börnum
hafði verið verið rænt á leið í eða úr skóla og
stundum höfðu uppreisnarmenn brotist inn í
skólana. Þá höfðu kennararnir oft verið
drepnir fyrir framan börnin og uppreisnar-
mennirnir jafnvel eldað líkamsleifarnar og
neytt börnin til að borða þær. Atburðir sem
þessir höfðu gjörsamlega lagt líf fólks í rúst.
Margir höfðu lagst í drykkju og brugguðu úr
öllu tiltæku svo það tók okkur langan tíma að
hughreysta fólk og fá foreldra til að senda
börnin sín í skóla,“ útskýrir Trudy.
Trudy og Francis byggðu upp öflugt hjálp-
arstarf í norður Úganda sem kallaðist Uganda
Australia Foundation, en árið 1993 hófu þau
samstarf með ABC barnahjálp. ABC barna-
hjálp styður nú um 2300 börn til náms í
Úganda og hefur byggt ABC skóla í Kitetika
og Rackoko í samstarfi við þau hjón auk þess
að styrkja börn til náms í Gulahéraði.
Móðir á efri árum
Þrátt fyrir að hafa unnið hjálparstarf í þágu
barna til margra ára eignuðust Trudy og
Francis aldrei börn, en fyrir þremur og hálfu
ári fengu þau símtal sem breytti lífi þeirra.
„Það var hringt í okkur af munaðarleysingja-
hæli í nágrenninu og við beðin um að skila til
vina okkar sem vildu ættleiða að það væru
tvö börn á heimilinu sem litu út fyrir að vera
af blönduðum kynþætti. Þessir vinir okkar
voru þá nýfarnir til Kenýa til að ættleiða, svo
Francis leit á mig og sagði; „þÞessi börn eru
fyrir okkur.“ Daginn eftir fórum við á mun-
aðarleysingjahælið og sáum þau í fyrsta sinn,
Joshua, sem hafði verið skilinn eftir í niður-
falli þegar hann var aðeins dagsgamall og
Ruth sem fannst á bananaplantekru þar sem
hún hefur eflaust legið í tæpan sólahring
áður en hún fannst. Þau gengust undir lækn-
isskoðun og svo vorum við komin með þau í
fangið daginn eftir,” segir Trudy sem tókst á
við móðurhlutverkið í fyrsta skipti þá 60 ára
gömul, en Francis var þá 64 ára.
Síðasta verkefni þeirra hjóna var að setja
af stað „Mother Child alive“ í fyrra, því marg-
ar af stúlkunum sem voru numdar á brott af
LRA og jafnvel notaðar sem kynlífsþrælar af
uppreisnarmönnum koma sumar hverjar til
baka, þá búnar að eignast börn. „Við erum
með útvarpsstöð sem nær alveg yfir til Súdan
og ákváðum að tilkynna að þær stúlkur sem
þyrftu á hjálpa að halda gætu leitað til okkar.
Alls komu um 1500 ungar stelpur sem höfðu
verið numdar á brott á aldrinum átta til sex-
tán ára. Sumar þurftu að horfast í augu við að
hafa misst alla fjölskyldu sína og ættingja
þegar þær komu aftur. Margar hverjar höfðu
sjálfar verið neyddar til að verða ástvinum
sínum að bana og eru í svo slæmu ástandi að
þær geta ekki séð um börnin sín, þola illa
snertingu og geta lítið sofið á nóttunni. Þær
þurfa nauðsynlega á mikilli aðhlynningu að
halda og við reynum að hjálpa eins mörgum
og við getum með því að bjóða þeim ráðgjöf,
heilbrigðsþjónustu, menntun og daggæslu
fyrir börnin,“ segir Trudy og útskýrir að í
dag sé mikil þörf á því að byggja háskóla því
nú séu börnin sem byrjuðu hjá þeim í upphafi
að klára framhaldsskóla. „Þó svo að starfið
hafi vaxið gríðarlega er svo margt sem á
eftir að gera,“ bætir hún við.
„Ég ber mikla virðingu fyrir ABC barna-
hjálp því oft verða stór samtök sem þessi
ópersónuleg, en ABC er með hjartað á réttum
stað. Það er ótrúlegt hversu mörg börn eru
styrkt af Íslendingum miðað við höfðatölu
þjóðarinnar og gjafir sem styrktaraðilar hér-
lendis senda börnum sínum eru vægast sagt
veglegar. Þó svo að efnahagurinn geti verið
skeikull trúi ég því að íslenska þjóðin upp-
skeri margfalt fyrir það góða sem hún lætur
af sér leiða,“ segir Trudy að lokum.
Með hjartað á réttum stað
Trudy Odida fæddist í Hollandi árið 1944. Síðan þá hefur hún búið í Ástralíu, verið kaþólsk nunna og sinnt hjálparstarfi í rúm
tuttugu ár í Úganda. Í dag er hún gift úgandískum manni og saman eiga þau tvö fjögurra og hálfs árs börn sem þau ættleiddu
fyrir ári. Alma Guðmundsdóttir hitti Trudy sem er stödd á Íslandi í tengslum við tuttugu ára afmælishátíð ABC barnahjálpar og
forvitnaðist um áhugavert lífshlaup hennar.
KANN VEL VIÐ SIG Á ÍSLANDI Trudy er stödd á landinu í tengslum við 20 ára afmælishátíð ABC barnahjálpar og mun kynna hjálparstarfið í Úganda klukkan 20 í
Víðistaðakirkju í kvöld.
TRUDY MEÐ BÖRNIN SÍN TVÖ, JOSHUA OG RUTH.
Afrískt sam-
félag byggist
eingöngu á
samböndum
fólks, ekki
menntun
þess. Það er
mjög erfitt
fyrir hvíta
manneskju
að mynda
raunveruleg
sambönd við
innfædda.