Fréttablaðið - 02.07.2008, Blaðsíða 8

MARKAÐURINN 2. JÚLÍ 2008 MIÐVIKUDAGUR8
S K U G G A B A N K A S T J Ó R N
Í
mínum huga blasir við að alvarleg vá
steðjar að íslensku efnahagslífi og virðist
sem Ísland sæti þyngri búsifjum en mörg
önnur ríki vegna hinnar alþjóðlegu lána-
kreppu. Alvarlegur eiginfjárbruni vegna
falls krónunnar og ofurvaxta ógnar atvinnu-
fyrirtækjum og heimilum,“ segir
Ólafur Ísleifsson í upphafi fund-
ar og kveður fast að orði: „Stefn-
an í peningamálum hefur reynst
gagnslaus, jafnvel verri en engin,
og tímabært að horfast í augu við
það. Háir vextir hafa ekki megnað
að koma í veg fyrir fall krónunnar,
einhver önnur öfl virðast vera þar
að verki.“
Ólafur ítrekar að af þessum
sökum sé mikilvægt að koma með
táknræna aðgerð; hefja strax lækk-
un stýrivaxta með það fyrir augum
að geta stigið önnur og stærri
skref síðar. Hann telur óhugsandi
að hækka vexti, segir um þann
möguleika að það væri mjög mikið
óhappaverk.
„Um leið þarf að styrkja gjald-
eyrismarkaðinn meðal annars með
því að fá erlenda banka, til dæmis
öflugan norrænan banka, til að taka
að sér viðskiptavakt með krónuna
og styrkja verðmyndun á gengi
hennar.
Stjórnvöld þurfa að senda frá
sér skilaboð um að í peningamál-
um verði leitað nýrra leiða með því
að styrkja tengslin við Evrópu og
leita eftir því af fullum þunga að
Ísland, sem aðili að Evrópska efnahagssvæð-
inu, eigi bakhjarl í evrópska seðlabankanum
með gjaldmiðlaskiptasamningum við Seðla-
banka Íslands.
Ríkisstjórnin verður að marka trúverðuga
efnahagsstefnu og senda skýr skilaboð um að
þeirri ógn sem fyrirtækjum og heimilunum í
landinu stafar af þessum aðstæðum verði af-
stýrt. Fyrsta skrefið hlýtur að felast í ákvörð-
un um að hagnýta þau sóknarfæri sem orku-
skortur í heiminum færir okkur og hætta að
tvístíga í því máli. Samhliða þarf raunhæfa
áætlun um að Ísland fullnægi Maastricht-
skilyrðunum sem er viðurkennt heilbrigð-
isvottorð fyrir efnahagslífið og um leið for-
senda fyrir mögulegri aðild að Evrópusam-
bandinu og upptöku evrunnar,“ segir Ólafur
enn fremur.
HÁIR VEXTIR BEINLÍNIS SKAÐLEGIR
„Verðbólgan er fyrst og fremst til komin af
erlendum þáttum í augnablikinu, það er láns-
fjárkrísunni og hækkun hrávöruverðs. Seðla-
bankinn hefur engin áhrif á þessa tvo þætti.
Það er beinlínis skaðlegt fyrir hagkerfið að
hann berjist á móti þeim með háu vaxtastigi og
hann á að hafa bæði svigrúm innan núverandi
reglna og almennan skilning bæði stjórnvalda,
atvinnulífsins og heimilanna í landinu til að
horfa framhjá þeim. Að því tilskyldu aðgerð-
irnar séu vel útskýrðar ættu verðbólguvænt-
ingar ekki að aukast þó svo að hann taki þessa
ákvörðun nú. Almenningur hér á landi virð-
ist hafa allgóðan skilning á mismunandi rótum
verðbólgu, enda skiptir verðbólgu þróun hag
heimilanna miklu máli sakir útbreiðslu verð-
tryggðra lána. Má færa rök fyrir því að það
leiði til þess að myndun verðbólguvæntinga sé
með nokkuð öðrum hætti hér en víða erlend-
is,“ segir Ingólfur Bender.
Hann telur að standa þurfi vörð um gengi
krónunnar um þessar mundir, enda hafi hún
veikst hratt undanfarið og standi veik. „Seðla-
bankinn þarf með aðgerðum sínum að huga að
stöðu hennar. Þar þarf að taka tillit til þess að
gengisfarvegur peningastefnunnar að verð-
bólgunni við þær aðstæður sem nú eru uppi
á markaði fyrir gjaldeyrisskiptasamninga og
á erlendum lánamörkuðum er lokaður. Háir
stýrivextir hafa lítið sem ekkert að segja um
stöðu krónunnar nema vaxtamunur við út-
lönd verði virkur á nýjan leik. Huga þarf því
að öðrum leiðum. Þar hafa afar jákvæð skref
til eflingar gjaldeyrisforðans verið stigin og
I N G Ó L F U R B E N D E R
N I Ð U R S T A Ð A : L Æ K K A S T Ý R I V E X T I U M 0 , 2 5 % N I Ð
„Alvarlegur eiginfjár-
bruni vegna falls krón-
unnar og ofurvaxta
ógnar atvinnufyrir-
tækjum og heimilum...
Stefnan í peningamál-
um hefur reynst gagns-
laus, jafnvel verri en
engin, og tímabært að
horfast í augu við það.
Háir vextir hafa ekki
megnað að koma í veg
fyrir fall krónunnar,
einhver önnur öfl virð-
ast vera þar að verki.“
Ólafur Ísleifsson
„Ég tel ré
bólguhor
merki er
Edda Rós
bankans.
„Staða
frekari v
tækja og
Við núve
erlendra
Vaxtalæk
eyrisforð
lega trúv
ráð fyrir
næsta m
hafi gjald
L
„Ég hefði viljað sjá bankann lækka vexti núna. Legg ég til 25
punkta lækkun í því sambandi og meira síðar á árinu þegar
ljóst er hvernig markaðir og hagkerfið í heild taka í þetta
fyrsta skref í nokkuð hröðu vaxtalækkunarferli sem stæði út
næsta ár,“ segir Ingólfur Bender.
„Eftirspurnin í hagkerfinu er að dragast hratt saman og
þarf Seðlabankinn ekki að hjálpa þar. Samdrátturinn er sýni-
legur bæði í útgjöldum heimilanna og fjárfestingum fyrir-
tækjanna.
Þó að atvinnuleysi hafi ekki stigið að ráði er mikið komið
fram af uppsögnum og stutt í að atvinnuleysið aukist. Með því
að halda vöxtum þetta háum er hætta á að bankinn keyri hag-
kerfið niður í óþarflega mikla lægð sem gæti reynst erfitt að
vinna það upp úr. Slíkt ástand viljum við síst af öllu sjá.“
Samdrátturinn er sýnilegur
Vill senda
skýr skilaboð
um að hafið sé
vaxtalækkunarferli
Annar fundur er settur í Skuggabankastjórn
Markaðarins. Síðast var ákvörðun bankastjórnar
Seðlabankans sú sama og Skuggabankastjórnin hafði
komist að, en hvað er líklegt að gerist nú? Getur verið
að stefna okkar í peningamálum hafi reynst verri
en engin? Björn Ingi Hrafnsson viðskiptaritstjóri sat
fundinn á Hótel Holti og ritaði fundargerð.
N I Ð U R S T A Ð A N :
Vaxtalækkun um 0,25%
Skugga-
bankastjórn-
in starfar
fyrir opnum
tjöldum.
Fundargerð
hennar ligg-
ur fyrir og
þess vegna er
auðvelt að sjá
hvaða sjónar-
mið liggja að
baki ákvörð-
unum hennar.
Niðurstaða þessa annars fundar Skugga-
bankastjórnarinnar er lækkun stýrivaxta
um 0,25%, eða niður í 15,25% stýrivexti.
Þeir Ólafur Ísleifsson og Ingólfur Bender
vildu fara þá leið og verða ofan á með þá
niðurstöðu. Þórður Friðjónsson vildi lækka
vexti enn frekar, eða um 0,5%, en Edda Rós
Karlsdóttir taldi óvarlegt að lækka vexti
strax, vildi bíða þar til fram í september.
Öll telja þó ferli vaxtalækkana fram
undan og ekkert þeirra talaði fyrir hækk-
un stýrivaxta þrátt fyrir blikur á lofti í
efnahagsmálum og óhagstæða þróun verð-
bólgunnar.