Fréttablaðið - 05.07.2008, Blaðsíða 12

12 5. júlí 2008 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
V
iðbrögð við ákvörðun sjávarútvegsráðherra um heild-
arafla næsta fiskveiðiárs eru um margt athyglisverð.
Eftir eðli máls er þessi ákvörðun einhver sú veiga-
mesta sem á herðum stjórnvalda hvílir. Af sjálfu leið-
ir að um hana spinnast umræður og deilur á hverju
ári. Þar blandast saman sjónarmið um viðhald fiskistofna, hags-
muni og pólitík.
Staða þorskstofnsins, sem er burðarásinn í verðmætasköpun
sjávarútvegsins, er með þeim hætti að heildaraflaákvörðun nú
var óvenju erfið. Í því ljósi er einkar athyglivert að meta við-
brögð útvegsmanna, sjómanna, stjórnmálamanna og vísinda-
manna. Eins og jafnan áður hafa allir látið til sín taka svo sem
vænta mátti. Það sem vekur athygli er hitt að um ákvörðunina
ríkir í raun og veru meiri samhljómur en endranær. Ástæða er
til að gefa því gaum með því að sú var tíð að þetta var átaka-
mesta ákvörðunin á vettvangi stjórnmálanna.
Ráðherrann hefur nokkuð frjálsar hendur við ákvörðun sína.
Eigi að síður er hann bundinn af því að tillögur Hafrannsókna-
stofnunar liggi fyrir. Ákvörðunin er í góðu samræmi við tillögur
vísindamanna stofnunarinnar þó að þeim sé ekki fylgt út í ystu
æsar. Að því virtu kemur ekki á óvart að gagnrýni er óveruleg
úr röðum vísindamanna.
Andmælin eru meiri frá sjómönnum og útvegsmönnum. Áður
fyrr var ríkara traust í sjávarútveginum gagnvart ráðgjöf vís-
indamanna. Segja má að á þeim tíma hafi afstaða atvinnugrein-
arinnar í heild verið ábyrgari. Ekki verður þó sagt að veruleg-
ur þungi búi að baki þeirri gagnrýni sem kemur frá einstökum
hagsmunahópum í sjávarútveginum.
Það skýrist af því að gagnrýnin ræðst af ólíkum hagsmunum
einstakra hópa í atvinnugreininni. Það sem einn gagnrýnir lofar
annar. Fyrir þær sakir verða andmæli sjávarútvegsins í heild
tiltölulega léttvæg frá málefnalegum sjónarhóli.
Hitt er svo annað mál að ekki er óeðlilegt, þegar horft er til
takmarkaðra aflaheimilda og ríkjandi efnahagsástands, að svart-
sýni gæti í atvinnugreininni. En þar á móti verður að líta til þess
að lækkun á gengi krónunnar hefur óneitanlega jákvæð áhrif
fyrir útflutningsgreinar. Hún styrkir stöðu þeirra sem skapa
verðmæti og veikir stöðu hinna sem eyða þeim.
Umsagnir stjórnmálamanna um ákvörðun sjávarútvegsráð-
herranns sýna býsna breiða pólitíska samstöðu um þau grund-
vallarsjónarmið sem að baki henni búa. Ríkisstjórnarflokkarnir
tveir hafa óvenju stóran meirihluta sem sameiginlega axlar pól-
itíska ábyrgð á ákvörðuninni. Ugglaust má þó finna þar innan
dyra einstakar raddir sem leynt eða ljóst mæla á annan veg.
Formaður Vinstri græns hefur fjallað með mjög ábyrgum
hætti um þessi efni. Hann horfir augljóslega á viðfangsefnið
út frá grundvallarreglunni um sjálfbæra nýtingu. Formaður
Framsóknarflokksins lítur hins vegar framhjá þessari alþjóð-
lega viður kenndu varúðarreglu um nýtingu náttúruauðlinda
og heimtar meiri veiði. Þegar flokkurinn var næststærstur á
Alþingi hefði slík afstaða, hvað sem málefnalegum sjónarmiðum
líður, verið þung fyrir hvaða ríkisstjórn sem er. Nú þegar hann
er næstminnstur verður hún hjáróma.
Þegar horft er yfir sviðið með þessum hætti fer ekki milli
mála að þessi mikilvæga ákvörðun er átakaminni að þessu sinni
en oftast nær áður. Það er merki um framför.
Umræður um heildaraflaákvörðunina
Minni átök
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
UMRÆÐAN
Ögmundur Jónasson skrifar um Drop-
laugarstaði
Góðir lesendur. Hafið þið heyrt skýringar Guðlaugs Þórs heilbrigðisráðherra og
einkavæðingarhópsins, sem hann starfar
fyrir, á því hvers vegna þurfi að bjóða út
rekstur dvalarheimilis fyrir aldraða að Drop-
laugarstöðum?
Tvennt hefur verið nefnt. Í fyrsta lagi er
okkur sagt að Droplaugarstaðir hafi verið
reknir með halla. Þann halla verði að rétta af og að
þar sé einkavæðing allra meina bót. Í öðru lagi er
bent á kosti samlegðarinnar. Með því að reka Drop-
laugarstaði í samkrulli við stærri aðila, eins og hluta-
félagið Sóltún, megi ná kostnaði niður.
En bíðum við. Þegar Sóltún var sett á laggirnar
bauðst sjálfseignarstofnunin Hrafnista til þess að
taka verkið að sér með sömu rökum. Kvaðst geta nýtt
samlegðaráhrif stærðarinnar, meðal annars í rekstri
mötuneytis og þvotta. Nei, á það mátti fjármálaráðu-
neytið, sem þá stýrði einkavæðingunni, ekki heyra
minnst. Sóltún átti að verða sjálfstæð rekstrareining,
var sagt, og fráleitt að skekkja markaðsstöð-
una með einhverju samlegðarfyrirkomulagi!
Þá passaði að tala á þennan veg. Nú passar
að segja hið gagnstæða.
Og svo er það hallinn! Hvers vegna halda
menn að það sé halli á rekstri Droplaugar-
staða? Vegna þess að þar sé sólundað fé; laun
starfsfólksins séu of há? Vegna þess að Drop-
laugarstaðir sé illa rekin stofnun? Ekkert af
þessu stenst skoðun.
Ástæðan fyrri „hallanum“ er sú að stofn-
unin fær ekki nægilegt fé til að reksturinn
gangi upp. Launakostnaður stofnana á borð
við Droplaugarstaði er á bilinu 70-80% af rekstrar-
kostnaði. Þetta er hlutfallið enda þótt laun starfs-
fólksins séu lág. Alltof lág. Ætlast einkavæðingar-
fólkið í heilbrigðisráðuneytinu til þess að þessi laun
verði lækkuð? Er ætlunin að fækka starfsfólkinu?
Auka enn álagið á þá sem eftir eru? Eða eru þetta
bara óábyrgir gasprarar sem leita allra ráða til að
réttlæta einkavinavæðingu heilbrigðiskerfisins?
Einkavæðingu í þágu sín og sinna. Ég hallast að því.
Höfundur er alþingismaður.
„Rökin“ gegn Droplaugarstöðum
ÖGMUNDUR
JÓNASSON
Nýir hornsteinar
Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar
frá því í fyrra eru klásúlur um málefni
innflytjenda og frumkvæði í utanrík-
ismálum. Um hið fyrra segir: „Unnin
verði heildstæð framkvæmdaáætlun í
málefnum innflytjenda sem hafi það
markmið að betur verði tekið á móti
erlendu fólki sem flyst til landsins og
því auðveldað að verða virkir þátttak-
endur í íslensku samfélagi og rækta
menningu sína.“ Um frumkvæði í
utanríkismálum segir: „Mannrétt-
indi, aukin þróunarsamvinna og
áhersla á friðsamlega úrlausn
deilumála verða nýir hornstein-
ar í íslenskri utanríkisstefnu.“
Hvernig ætli Keníamannin-
um Paul Ramses þyki hafa
ræst úr þessum yfirlýs-
ingum?
Viðskiptin ofar öllu
Um frumkvæði í utanríkismálum segir
enn fremur. „Að öðru leyti byggist
stefna ríkisstjórnarinnar í utanríkis-
málum á þeim gildum sem legið hafa
til grundvallar samvinnu vestrænna
lýðræðisríkja, norrænu samstarfi og
viðleitni þjóða heims til að
auka frelsi í alþjóðlegum við-
skiptum.“ Kannski væri
staða Pauls Ram-
ses önnur
ef það
hefði verið
eitthvað á
honum að
græða.
Margt í mörgu
Einar K. Guðfinnsson, sjávarút-
vegs- og landbúnaðarráðherra,
skrifaði greinar í Fréttablaðinu og
Morgunblaðinu í gær, þar sem hann
skýrir snöfurmannlega álitamál um
aflaákvörðun næsta fiskveiðiárs.
Inntak greinarinnar í Fréttablaðinu var
á þá leið að það sé margt í mörgu;
aflaákvörðun sé margslungið mál og
að mörgu að hyggja. Í Morgunblaðinu
bendir Einar hins vegar á að skiptar
skoðanir séu um aflaákvörðunina en
menn verði að láta skynsemina ráða.
Kannski lætur sjávarútvegsráðherra
kné fylgja kviði og skrifar þriðju
greinina þar sem hann reifar þau
sjónarmið að best sé að anda með
nefinu og stíga varlega til jarðar í
þessum efnum.
bergsteinn@frettabladid.is
Samband formanna stjórnar-flokkanna minnir á hjóna-
band. Í upphafi þótti ráðahagur-
inn skrýtinn en fólk vandist
honum fljótt. Þó er efinn enn
bakvið eyrað. Ekki síst vegna
þess að aðra hverja viku er
okkur sagt að „sambandið sé
gott“ og hafi „aldrei verið betra“.
Ef eitthvað er virkilega gott er
yfirleitt ekki þörf á því að taka
það fram.
En gott og vel. Við treystum
því að samband Geirs og Sollu sé
gott. Hér er um mjög nýmóðins
hjónaband að ræða. Hún er mikið
fjarri heimilinu og þá yfirleitt
erlendis, en hann aftur meira
heima við, sér um heimilið og
borgar reikningana á meðan
frúin flýgur frá Amman til
Drammen, hittir fólk og skálar,
og hringir svo kannski heim
þegar hún er komin upp á
hótelherbergi rétt um miðnættið.
Hér er líklega komin skýringin
á því hvers vegna Geir er alltaf
svona pirraður. Eins og við
þekkjum, við sem höfum setið
heilu og hálfu vikurnar yfir búi
og börnum á meðan konan sinnir
karríernum, reynir slík nývera
nokkuð á hið forna karleðli.
Þegar þriðja útlandasímtalinu í
röð lýkur með orðunum „heyrðu,
það er verið að skála núna, verð
að hætta, heyrumst,“ upplifum
við það sem sérfræðingar nefna
Pre-Industrial Pride Anxiety; í
karlmanninum gýs upp aldagam-
alt stolt, sem leynist þarna enn, í
myrkviðum eðlisins, sem var
hannað fyrir allt aðra mannteg-
und: Karlmanninn eins og hann
var fyrir iðnvæðingu: Þegar
hann var húsbóndi á sínu heimili
og hafði þá skyldu eina að vera
flottur.
Geir er undarlega pirraður for-
sætisráðherra. Honum virðist
ekki líða vel í starfi. Hann
hreytir ónotum í fjölmiðlafólk,
neitar að svara spurningum, og
er alltaf í hálfgerðri vörn. Verst
er þó að hann virðist ekki elska
vandamál eins og allir góðir
pólitíkusar hljóta að gera. Það er
eins og honum leiðist að stjórna.
Afleiðingin er sú að okkur
finnst ekki vera neinn húsbóndi á
stjórnarheimilinu, heldur aðeins
ellefu ráðsmenn og -konur. Hið
séríslenska ráðherraræði hefur
náð nýjum hæðum. Nú er jafnvel
ekki lengur nauðsynlegt að
ráðherrar séu sammála hverjir
öðrum í stórvægum aðgerðum.
Allt er í góðu, svo lengi sem
menn sinna sínu. Hver herra
ræður sínum málaflokki og verk
hans koma stjórninni lítið við.
Áður hafði ráðherraræðið gengið
að þinginu dauðu en nú stefnir í
að fyrirbærið „ríkisstjórn“ verði
álíka úrelt. Ráðherrastjórn skal
það vera.
Þegar forsætisráðherra var
spurður um hópuppsagnir
ljósmæðra (stórt vandamál, eða
hvað?) vísaði hann á „fagráð-
herrana“ sem málið heyrði
undir. (Stundum gengur þetta
jafnvel svo langt að fagráðherr-
ann vísar síðan á undirstofnun
sína, eins og dómsmálaráðherra
gerði í gær í máli keníska
flóttamannsins.)
Geir virðist vera meira fyrir
pirringinn sem plagar hinn
húsfasta húsbónda en verk-
stjóravaldið sem hann á þó enn
að hafa.
Jóhanna Sigurðardóttir
stendur í gígantískum endurbót-
um á velferðarkerfinu sem við
munum ekki skilja fyrr en við
þurfum virkilega á því að halda.
Þórunn Sveinbjarnardóttir er
með stór plön í landsskipulags-
málum sem við eigum eftir að
sjá kollega hennar samþykkja.
Ingibjörg Sólrún er sögð vinna
þrekvirki í nútímavæðingu
utanríkisráðuneytisins sem er
þó eftir sem áður fremur
lokaður heimur. Einar Guðfinns-
son heldur óbreyttum fram-
sóknar kúrs í landbúnaðarmálum
án þess að aðrir ráðherrar fái að
gert. Kristján Möller heldur
óbreyttum framsóknarkúrs í
samgöngumálum án þess að
aðrir ráðherrar fái að gert.
Þorgerður Katrín virðist klippa
á sjö borða á dag og borða
standandi í öll mál, en við sem
erum hvorki í skóla né hestum
vitum kannski ekki alveg hvað
hún er að gera. Hins vegar
vitum við alltaf hvað bloggarinn
Össur er að gera, en þau
verkefni eru öll annaðhvort í
órafjarlægð frá Íslandi eða
óræðri framtíð. Björn Bjarnason
fær óáreittur að sinna sínum
sérstæðu áhugamálum; Securit-
as-væðingu Íslands, framhaldi
Jónastríða (nú er Ólafsson
næstur) og brottvísunum
pólitískra flóttamanna. Björgvin
G. Sigurðsson afnemur stimpil-
gjöld af málaflokkum sínum.
Árni Mathiesen hefur nóg að
gera við að uppfæra allt sitt
mikla ríkisbókhald í hvert sinn
sem krónan fellur. Enginn veit
hins vegar hvað Guðlaugur Þór
er að gera, sem er kannski gott
en kannski dáldið „scary“.
En muna lesendur eftir því að
einhver þessara ráðherra (fyrir
utan BGS) hafi nýverið tjáð sig
um málin sem brenna á ÖLLUM
landsmönnum, óháð einstökum
málaflokkum? Nei? Og þegar
húsbóndinn lætur pirringinn
svara öllum erfiðustu spurning-
unum er staðan á stjórnarbæn-
um þessi: Ráðskonur og ráðs-
menn á fullu, hver í sínu horni,
en enginn að hugsa fyrir
komandi vetri sem þó er farinn
að fella fé um hásumar.
Ráðherrastjórn
HALLGRÍMUR HELGASON
Í DAG | Ríkisstjórnleysi