Fréttablaðið - 05.07.2008, Síða 48

26 5. júlí 2008 LAUGARDAGUR
R
agnar Kristinn
Kristjánsson hefur
víða komið við, þrátt
fyrir að vera á besta
aldri. Rétt rúmlega
tvítugur ákvað hann
að hasla sér völl í lítt þekktri
atvinnugrein hér á landi. Eftir aldar-
fjórðung í svepparækt seldi hann
Flúðasveppi og fór að sinna áhuga-
málunum. Þar á meðal tónlistinni,
en nýverið gaf hann út geisladisk
með eigin tónsmíðum.
Ragnar var 22 ára gamall þegar
hann kom heim úr vinnu og námi í
Noregi. Þá hafði hann einnig kynnt
sér aðstæður til svepparæktunar í
Danmörku. „Já, maður var náttúr-
lega léttgeggjaður að standa í
þessu. Ég kom heim, ungur og vit-
laus og fullur af hugmyndum og
starfsorku, og reyndi strax að festa
mér land í nágrenni Reykjavíkur.
Ég bjó mér til 40 til 50 kílómetra
radíus um borgina og utan hans
vildi ég ekki vera.
Það gekk hins vegar hvergi að
finna land þar og það reyndist hið
mesta lán. Ég leitaði því á Flúðir,
því þar þekkti ég til. Ég fór fyrst í
sveit að Galtarfelli, þaðan sem
Einar Jónsson myndhöggvari er,
þegar ég var tólf ára. Síðan var ég
tvo vetur í skóla á Flúðum. Ég
þekkti því nokkuð til á svæðinu,“
segir Ragnar.
Á þeim tíma var verið að skipu-
leggja garðyrkjulóðir í sveitar-
félaginu. „Það var yndislegt að
koma á Flúðir. Bæði þekkti ég hér
til, en ég tel mig nú meiri hreppa-
mann en margan sem fæddur er
hér, því ég á ættir að rekja á annan
hvern bæ. Eins var umhverfið sér-
staklega gjöfult.
Hér kom ég inn í garðyrkju-
umhverfi enda hentar svæðið vel
til ræktunar. Hrunamannahreppur
hefur löngum verið matarkista
þjóðarinnar. Þá var sérstaklega
góður mórall hérna. Ef eitthvað
vantaði fékkst það lánað og ætíð
var manni rétt hjálparhönd.
Það var því mikil mildi að ég
skyldi enda á Flúðum. Það var langt
fyrir utan upprunalegar hugmynd-
ir mínar, enda Skeiðin ómalbikuð
og töluvert tímafrekara að komast
á milli staða.“
Vakinn og sofinn
Upprunalegar hugmyndir Ragnars
gengu út á að framleiða 500 kíló af
sveppum á viku. „Það voru nokkuð
metnaðarfullar áætlanir því á þeim
tíma voru flutt inn 300 kíló af
sveppum á viku. En markaðurinn
tók fljótt við sér og óx og óx.
Við byrjuðum í 491 fermetra og
þegar ég sagði skilið við fyrirtækið
var húsnæðið komið í nokkur þús-
und fermetra; ég týndi einfaldlega
tölunni. Framleiðslan nam þá 10
tonnum á viku.“
Það er ekki gert með hangandi
hendi að koma upp fyrirtæki í örum
vexti og hlúa að því. Fyrirtækið óx
fram úr öllum vonum og vænting-
um.
„Fyrstu tíu árin bjuggum við í
húsnæði fyrir ofan ræktunina. Við
vorum því vakin og sofin í þessu og
oft vaknaði maður um miðjar nætur
og fór að huga að sveppunum.
Fyrstu sjö árin var kaffistofa fyrir-
tækisins í eldhúsinu uppi og við
nýttum okkur starfsmannasturt-
urnar niðri til baða. Það var því lít-
ill aðskilnaður milli einkalífs og
atvinnu. Sveppirnir voru númer
eitt, tvö og þrjú; ekki fjölskyldan.“
Ekki gekk þrautalaust að fá lán
og fyrirgreiðslu fyrir svepparækt-
un hér á landi. Hún flokkast undir
landbúnað en í ráðuneyti þeirra
mála höfðu menn ekki heyrt um að
hér væri hægt að rækta sveppi. „Þá
voru öll lán miðuð við ærgildi, eða
þau voru umreiknuð í kýrgildi, það
hentaði okkur ekki vel. Þetta var
síðan fært á fermetra í gróðurhús-
um.
Þá var ekki vel séð að ég væri
með fólk í vinnu. Venjan var að
mamma, pabbi, afi, amma og börn-
in ynnu við búið og ég þótti varla
lánshæfur innan landbúnaðarins
við að ráða mér fólk í vinnu. Ég
fékk því ekki sérstaklega blíðar
móttökur, en þar sem ég hef aldrei
skilið orðið nei þá lét ég ekki segj-
ast.“
Aldarfjórðungur
Í aldarfjórðung komst lítið annað
að en sveppir hjá Ragnari. Þá kom
að því að hann söðlaði um og seldi
Flúðasveppi.
„Ég fékk kauptilboð og þá hafði
ég nú ekki einu sinni leitt hugann
að því að ég gæti gert eitthvað
annað. Ég aftók það strax. Það fékk
mann hins vegar aðeins til að hugsa
málin. Það var ekki þannig að
maður væri búinn að fá nóg, en ég
fann fyrir ákveðinni þreytutilfinn-
ingu.
Þegar síðan kom í ljós að dætur
mínar höfðu engan áhuga á að taka
við fyrirtækinu var nokkuð ljóst að
sá tími kæmi að ég myndi selja.
Þegar leitað var til mín nokkru
síðar um kaup á fyrirtækinu tók ég
því líklegar í sölu. Til hvers að vera
að bíða í fimm, sex eða tíu ár og
selja svo? Ég væri kannski orðinn
þreyttur á starfseminni og fyrir-
tækið kannski verra fyrir vikið. Ég
sló því til og seldi og kom mér úr
svepparæktinni.“
Eins og oft vill verða að þá vinna
frumkvöðlarnir baki brotnu að hug-
mynd sinni en njóta ekki ávaxt-
anna. Ragnar Kristinn segir að
vissulega hafi spilað inn í ákvörðun
um sölu að uppskera fyrir vinnuna.
„Við vorum aðeins farin að læra að
taka okkur frí, nokkuð sem við
gerðum ekki í upphafi. En allt of
sjaldan fá þeir sem tendra eldana
ekki að njóta þeirra og ég hugsaði
til þess þegar ég ákvað að selja.
Það var merkilega auðvelt að
koma sér úr bransanum. Ég heyri
stundum af fyrirtækinu af afspurn
og það er í góðum höndum. Af og til
villist eitthvert blað um sveppa-
rækt inn um lúguna hjá mér og ég
les um ræktunarráðleggingar af
miklum áhuga,“ segir Ragnar og
hlær.
Nú um stundir er Ragnar í ýmiss
konar starfsemi og rekur meðal
annars Næsta bar við Ingólfsstræti
í Reykjavík.
Tónlistin
Á dögunum kom út geisladiskurinn
Fallegur dagur, en á honum er að
finna lög Ragnars. Þetta er vegleg
útgáfa og mikið hæfileikafólk sem
aðstoðar hann. Sjálfur segist hann
einungis gutla á píanó og hefur
samið lög um langa hríð. Hann
skrifar hins vegar ekki nótur og
það var ekki fyrr en örlögin leiddu
píanósnilling á hans fund að verk-
efnið komst á skrið.
„Það kom píanó á heimili mitt um
fermingu, því mamma spilaði. Ég
lék nú ekki mikið á það en hafði
gaman af að gutla hvar sem ég kom
á píanó. Ég hef alltaf haft gaman af
tónlist og get vel gripið í munn-
hörpu í góðu partíi, þó ég vilji ekki
endilega þurfa að hlusta á það dag-
inn eftir. Mamma dó árið 1989 og
þegar ég flutti inn í húsið mitt á
Flúðum árið 1994 tók ég píanóið
þangað inn.
Þegar maður kemur þreyttur
heim á kvöldin eftir langan vinnu-
dag er svo auðvelt að detta dauður
niður fyrir framan sjónvarpið. Ég
er þannig gerður að ég þoli ekki að
horfa á sápuóperur og í staðinn
fyrir að sitja fyrir framan skjáinn
settist ég við píanóið og fór að leika
mér. Þá fæddust oft hugmyndir,
eða einhverjar sem ég hafði verið
með í vinnslu komu upp. Þannig
urðu þessi lög til.
Árið 2003 kom síðan lettnesk
stelpa í vinnu til mín. Eftir fyrstu
vinnuvikuna spjallaði ég við hana
um hvernig henni líkaði. Hún sagð-
ist bara nokkuð ánægð, en þetta
væri gjörsamlega nýtt fyrir sér.
Hún væri nefnilega í raun ein-
leikari á píanó. Ég vissi ekki hvað-
an á mig stóð veðrið, var virkilega
kominn einleikari á píanó í sveppa-
ræktina hjá mér eða var hún eitt-
hvað að rugla?
Ég laumaði því út úr mér að ég
væri nú með píanó heima hjá mér
og hún kipptist alveg við. Þetta var
eins og ég hefði nefnt það við alka
að ég ætti nú flösku heima. Hún
vildi ólm fá að spila og ég leyfði
henni það. Í ljós kom að hún er
algjör snillingur. Hafði tekið þátt í
tíu alþjóðlegum einleikarakeppn-
um úti um allan heim og unnið til
verðlauna á sjö þeirra. Til Íslands
var hún komin því fjölskylda henn-
ar vildi „afpíanósera“ hana; kynna
eitthvað annað en píanóið fyrir
henni.“
Stemningar
Með Ragnari Kristni og hinum lett-
neska píanóleikara, Dzintru Erliha,
tókst gott samstarf. „Strax fyrsta
kvöldið laumaði ég því út úr mér að
ég ætti nokkur lög; gæti hún skrifað
þau upp á nótur? Það var nú lítið
mál. Ég lék þau fyrir hana og hún
skrifaði þau jafnóðum niður, eins og
hún væri að hraðrita. Einstaka sinn-
um bað hún um að ég endurtæki
kafla, en hún var ótrúlega fljót.
Síðan settist hún og lék lögin eftir
nótunum eins og ég hafði alltaf
heyrt þau fyrir mér en ekki haft
getu sjálfur til að leika þau.
Við ákváðum síðan að gera eitt-
hvað meira með þessi lög og tókum
nokkur þeirra upp í Fella- og Hóla-
kirkju. Ég setti þau á disk sem ég
gaf ekki opinberlega út, hann var
bara fyrir mína nánustu. Síðan
ákvað ég að slá til og fara alla leið.
Hún fékk vin sinn, djasspíanistann
Viktors Ritovs, til að útsetja lögin.
Við tókum þau síðan upp árið 2006,
bæði úti í Lettlandi og eins hér
heima. Ég fékk úrvalshljóðfæra-
leikara með mér og þetta var mjög
gaman.“
Flest lögin á diskinum eru án
söngs og Ragnar Kristinn segir þau
vera stemningslög. „Fallegt ljóð eða
landslag kveikja oft einhverja
stemningu hjá mér. Síðan sest ég við
píanóið og eitthvað verður til.
Dzintra hefur talað um það þegar
hún heyrir lögin að hún sjái landslag
og liti úr þeim. Mér hefur verið sagt
að þetta sé mjög landslagsvæn tón-
list og fari vel á að virða fallega
náttúru fyrir sér þegar maður hlýð-
ir á hana. Þá held ég að hún sé öku-
væn og skapi rólega stemningu við
akstur,“ segir Ragnar og hlær.
Hvað framhaldið verður segist
Ragnar eiga nóg efni á fleiri plötur.
Og hann er enn að semja. „Róbert
Marshall leitaði til mín á dögunum
með fallegt ljóð sem hann hafði ort
um Eyjarnar sínar. Ég samdi lag við
það og ætli það verði ekki bara Eyja-
lag á næsta ári. Það er alltaf eitt-
hvað skemmtilegt sem kviknar í
kollinum á manni.
Í stemningu landslags og ljóða
Ragnar Kristinn er frumkvöðull í svepparækt hér á landi. Hann stofnaði Flúðasveppi 22 ára gamall, en hefur nú snúið sér að
öðru. Hann sagði Kolbeini Óttarssyni Proppé frá svepparæktinni og tónlistinni sem á hug hans allan nú um stundir.
ÚR SVEPPATÍNSLU Í TÓNLIST Ragnar Kristinn hefur nú sagt skilið við svepparæktina sem átti hug hans allan í aldarfjórðung. Nú sinnir hann ýmsu, sérstaklega tónlistinni, en
hann gaf nýverið út diskinn Fallegur dagur. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
FAGMENNSKA Mikil fagmennska einkennir disk Ragnars. Á honum spila meðal
annarra þeir Jóel Pálsson, Hjörleifur Valsson, Birgir Bragason, Sigtryggur Baldursson,
Matthías Hemstock og Hilmar Örn Agnarsson. Þá syngja þau Egill Ólafsson og Þuríð-
ur Sigurðardóttir sitt lagið hvort.
Ég er þannig gerður að ég þoli
ekki að horfa á sápuóperur og í
staðinn fyrir að sitja fyrir fram-
an skjáinn settist ég við píanóið
og fór að leika mér. Þá fæddust oft hugmynd-
ir, eða einhverjar sem ég hafði verið með í
vinnslu komu upp. Þannig urðu þessi lög til.