Fréttablaðið - 13.07.2008, Blaðsíða 44

MENNING 24
S
ú var tíð að sunnanlands
var engin hátíð stærri að
sumarlagi en Þorláks-
messa á sumri. Þá dreif
mikinn mannfjölda að
Skálholti þann 20. júlí en þann dag
1198 voru bein Þorláks Þórhalls-
sonar biskups upptekin og skrín-
lögð. Skrínið var þá tekið úr kirkj-
unni, borið út undir bert loft og
fór prósessía vígðra manna og
leikra, karla og kvenna, ungra og
aldinna í langri röð umhverfis
staðinn. Sumir fræðimenn sem
þekkja til svipaðra siða frá forn-
kaþólskum fullyrða að hvergi hafi
þeir frekar viljað stökkva aftur í
tímann en einhverja sumardaga
þegar tignun heilags Þorláks stóð
sem sem hæst.
Skrínið skreytta hvarf úr sög-
unni seint á átjándu öld, snautt af
skrauti, líkast til var það sprekað
í eldsneyti. Hin forna helgi Þor-
láks þvarr einnig. Þegar Skál-
holtshátíðin var tekin upp á síð-
ustu öld þorðu kirkjunnar menn
ekki að taka hátíðinni hið forna
nafn: Þorláksmessa á sumri hvarf
eftir nær fjögurra alda helgi.
Nú um stundir eru sumartón-
leikar helsta stáss staðarins í
Skálholti. Í dag er önnur helgi í
tónleikahaldinu sem Helga Ing-
ólfsdóttir hratt af stað fyrir 34
árum af miklu áræði og hugsjón.
Listrænn stjórnandi hátíðarinnar
nú er Sigurur Halldórsson. Á dag-
skránni í dag eru tónleikar með
Ishum kvartettinum þar sem flutt-
ur verður Harfen-kvartettinn
eftir Beethoven auk verka frá
miðöldum, endurreisn og nútíma.
Hefjast þeir kl. 15. Tveimur
tímum síðar er messa: Þar verður
flutt messa fyrir blandaðan kór,
víólu, og selló eftir staðartón-
skáldið Svein Lúðvík Björnsson.
Það er Hljómeyki sem flytur
ásamt Sigurði Halldórssyni og
Ishum kvartettinum. Á dag-
skránni eru tvö önnur verk eftir
Svein, Ego is emptiness og Og í
augunum blik minninganna.
Undanfari hátíðarinnar um
næstu helgi eru þrír tónleikar:
tveir þeirra eru settir saman í
efnisskrá af Kolbeini Bjarnasyni
flautuleikara og rekja að hluta
feril hans en Kolbeinn heldur upp
á fimmtugsafmlæli sitt í þessum
mánuði. Hann hefur um árabil
verið í fremstu sveit flautuleikara
hér á landi og endurspeglar verk-
efnaskráin á báðum tónleikunum
nokkur viðfangsefni hans á síðari
árum. Hann kallar þessa tvennu
Öfganna á milli, ætlar raunar að
gera grein fyrir ferli sínum með
fyrirlestri á laugardag kl. 14, en
fyrri tónleikarnir verða á fimmtu-
dagskvöld kl. 20. Þar verða tvö
nýr verk frumflutt: Á milli fjalla
frá 2008 fyrir flautu, víólu og
hörpu eftir Hans-Henrik Nord-
ström (1947) og Nýtt verk fyrir
altflautu, víólu og hörpu eftir
Úlfar I. Haraldsson (1966). Þá
flytja Kolbeinn og félagar To a
Child Dancing in the Wind við ljóð
eftir W.B. Yeats fyrir sópran,
flautu, víólu og hörpu eftir John
Tavener hinn breska. Ásamt Kol-
beini standa þau Ingibjörg Guð-
jónsdóttir, sópran, Elísabet
Waage, harpa, og Guðmundur
Kristmundsson, víóla, að flutn-
ingnum. Seinni hlutinn af öfga-
tvennu Kolbeins eru verk í flutn-
ingi hans og Guðrúnar
Óskarsdóttur semballeikara. Þar
eru á dagskrá sex verk, öll eftir
unga höfunda, sum samin sérstak-
lega fyrir Kolbein.
„Þessir tónleikar eru hugsaðir
sem ein heild,“ segir Kolbeinn.
„Það er þó ekki bráðnauðsynlegt
að mæta á þá báða! Upprunalega
hugmyndin var að líta yfir farinn
veg, í tilefni hálfrar aldar afmæl-
is nú í júlí, en það er heldur lítið
eftir af þeirri hugmynd í þessum
efnisskrám. Ég hafði líka í hyggju
að í þessum tónleikum fælist
ákveðið uppgjör til dæmis við
módernismann en það varð lítið
úr þeirri hugsun líka sem betur
fer. Ég neyðist því til að viður-
kenna að það er ekki heil brú í list-
rænni stjórn þessara tónleika. En
til að gefa rétta mynd af tónlist
vorra tíma og stöðu hennar í sam-
félaginu er auðvitað réttast að
hafa brýrnar brotnar.
Öfgarnar eru svo yfirþyrmandi,
samhengið svo fjarlægt, tungu-
málin svo mörg og stundum er
bara einn sem kann það, tónskáld-
ið sjálft.
Að allri kaldhæðni slepptri er
þó rétt að geta þess að þessi tón-
skáld, nema Tavener og Lavista,
eru í nokkuð stórum hópi tón-
skálda sem ég hef unnið með – og
þau hafa öll gefið mér mikið. Og
flytjendurnir allir hafa lengi verið
nánir samstarfsmenn.“
Meira verður að bíta og brenna
þessa helgi í Skálholti en flautu-
spil Kolbeins. Á föstudagskvöldið
flytur franski kórinn Chorale
Eranthis frá Alsace undir stjórn
Chloé Franz evrópska kórtónlist
frá ýmsum tímum. Hefjast þeir
kl. 20. Á laugardag hefst svo hátíð-
in: Kl.15 er Voce Thules sönghóp-
urinn með tónleika þar sem stikl-
að er á stóru í íslenskri
kirkjutónlistarsögu: Messusöngv-
ar dýrlinga, Grallarasöngvar og
Húgentottasálmar eru þar á dag-
skrá. Enn er haldið á vit hinnar
fornu tónlistar á tónleikum kl. 18
þar sem hópurinn dembir sér í
Aftansöngur á aðfangadegi
Þorláksmessu.
Á sunnudeginum verður síðan
hin helga hátíð með hátíðarmessu
kl. 14 og hátíðarsamkomu kl. 17.
ÞORLÁKSMESSA Á SUMRI FRAM UNDAN
Skálholtsstaður á sumri.
Kolbeinn Bjarna-
son flautuleikari
verður með tvenna
tónleika í vikunni
í tengslum við
Skálholtshátíð sem
er á sunnudag, hina
fornu Þorláksmessu
á sumri.
Menningarmálaráðherra þýsku
sambandsstjórnarinnar hefur fjög-
ur ár í röð tekist að auka framlög til
menningarmála þar í landi, nú síð-
ast í fjárlagafrumvarpi næsta árs.
Nemur aukningin á fjögurra ára
tímabili 7,8 prósentum. Næsta ár
verður fjármagn til menningar-
mála hækkað um 1,5 prósent í 1,13
billjónir evra. Hluti hækkunar er
vegna sameiginlegs kvikmynda-
sjóðs fylkjanna sem hafa síðan öll
sína sérstöku sjóði til að styrkja
kvikmyndaframleiðslu í landinu.
Hefur sá sjóður lagt fé í fjölda
erlendra kvikmynda sem unnar
hafa verið innan landamæra Þýska-
lands að einhverju leyti en sjóður-
inn hefur yfir 95 milljónum dala að
ráða og er fyrirhugað að hann starfi
tímabundið til ársloka 2012. Tillegg
sjóðsins til kvikmynda sem fram-
leiddar eru af aðilum utan Þýska-
lands er talið hafa skapað tekjur í
Þýskalandi sem nema allt að 855
milljónum dala.
Kvikmyndasjóðir landa innan
Evrópubandalagsins leggja nokkra
áherslu á að ná til sín verkefnum
sem upprunnin eru í Bandaríkjun-
um og fjármögnuð af alþjóðlegum
bankastofnunum. Þannig stóð
danska utanríkisráðuneytið í sam-
starfi við viðskiptaráðuneyti og
samtök atvinnulífsins fyrir gríðar-
stórri kynningu í Los Angeles þar
sem kynnt var aðstaða til kvik-
myndagerðar og eftirvinnslu í Dan-
mörku.
Hér á landi hefur aðkoma stjórn-
valda að hingaðkomu erlendra
kvikmyndafyrirtækja takmarkast
við niðurfellingu gjalda samkvæmt
svokallaðri 12 prósenta reglu.
Aukið fjármagn í
menningu í Þýskalandi
Niceland er ein þeirra kvikmynda sem hér hafa verið gerðar til alþjóðlegrar dreifingar
með erlendu fjármagni: Martin Compson og Kerry Fox í hlutverkum sínum.
Skipholti 35
105 Reykjavík. sími 511 7010
petur@galleriborg.is
Skipholti 35
105 Reykjavík. sími 511 7010
petur@galleriborg.is