Fréttablaðið - 13.07.2008, Blaðsíða 53

SUNNUDAGUR 13. júlí 2008 21
menning@frettabladid.is
Kl. 15
Boðið verður upp á fjölskylduleið-
sögn um sýningar Kjarvalsstaða í
dag kl. 15. Í tilefni Íslenska safna-
dagsins verður jafnframt boðið upp á
leiki og þrautir við hæfi barna á
öllum aldri. Í Norðursal safnsins
stendur nú yfir sýningin Hvar er ég?
Á henni má sjá umfjöllun um ýmis
þau tæki og tól sem við notum til að
staðsetja okkur í tilverunni.
Það fer vart fram hjá glöggum neytend-
um fjölmiðlaefnis hér á landi að til þess
að vekja athygli á fjölbreyttri starfsemi
safnanna í landinu og þeirri faglegu vinnu
sem þar fer fram, hefur annar sunnudagur
í júlí verið tilnefndur íslenski safnadagur-
inn. Dagurinn einkennist einkum af því að
mörg söfn á víð og dreif um landið bjóða í
tilefni dagsins upp á áhugaverða dagskrá.
Eitt þeirra safna sem tekur þátt í gleðinni
í ár er Listasafn Árnesinga í Hveragerði,
en þar verður hægt að fara í ratleik um
sýninguna Listamaðurinn í verkinu og er
fjölskyldan hvött til að njóta samverunnar
og gera sér glaðan dag í safninu.
Senn líður að lokum þessarar sýningar
á verkum Magnúsar Kjartanssonar en hún
hefur verið mjög vel sótt og var á dagskrá
Listahátíðar í Reykjavík. Á sýningunni eru
43 verk sem Magnús vann á pappír milli
1982 og 1988 og hafa aðeins fáein af
þessum verkum verið sýnd áður. Í þeim
má rekja tilraunir Magnúsar með ýmsar
ljósprentsaðferðir sem gerðu honum kleift
að þrykkja hluti, myndir og jafnvel eigin
líkama beint á pappírinn. Verkin marka
mikið umbrotatímabil í list Magnúsar þar
sem hann reiddi sig minna á fágun og
formtækni en áður og gekk nær sjálfum
sér, bæði í myndefninu og aðferðunum við
gerð myndanna. Líkamleg tjáning í þessum
verkum er sterk og þar birtast handa- og
jafnvel fótaför innan um ágengar tákn-
myndir svo tjáning þeirra er einna líkust
dansi og sterkir litir og kröftug teikning
draga áhorfandann nær.
Listasafn Árnesinga í Hveragerði er opið
alla daga frá kl. 12-18. Hægt er að kaupa
kaffi, vöfflur og aðrar girnilegar veitingar í
kaffistofu safnsins. Sýningin Listamaðurinn
í verkinu stendur til 20. júlí og er aðgangur
ókeypis. - vþ
Ratleikur fyrir fjölskylduna
HÖFUÐFÆTLUR EFTIR MAGNÚS KJARTANSSON
Íslenska kindin er yfirskrift
málverkasýningar, eftir mynd-
listarmanninn Nilla, sem hangir
uppi í galleríi Verðandi nú í júlí.
Málverkin á sýningunni eru
þjóðleg í meira lagi, enda sýna
þau, eins og nafn sýningarinnar
ber reyndar með sér, íslenskt
sauðfé við leik og störf í íslenskri
náttúru.
Nilli fæst hér við nýtt við-
fangsefni í verkum sínum, en
hann hefur áður haldið nokkrar
einkasýningar, meðal annars í
Nýlistasafninu í Reykjavík árið
2001. Nilli heitir fullu nafni
Jóhannes Níels Sigurðsson og er
fæddur í Reykjavík 1970.
Gallerí Verðandi er staðsett í
bókabúðinni Skuld, Laugavegi
51, neðri hæð. Nilli er annar
listamaðurinn sem sýnir í gall-
eríi Verðandi og stendur sýning-
in út júlí. Nýjar sýningar eru
mánaðarlega í galleríi Verðandi.
- vþ
Kindur til sýnis
ROLLUR Á BEIT Málverk eftir Jóhannes Níels Sigurðsson.
Aðrir tónleikarnir í tónleikaröðinni Sumar-
tónleikar í Akureyrarkirkju fara fram í dag
kl. 17. Flytjandi að þessu sinni er einn af
virtustu orgelleikurum Danmerkur, Bine
Katrine Bryndorf, og mun hún leika verk
eftir J. S. Bach, Messiaen og landa sinn
Carl Nielsen.
Efnisskráin hefst á Tokkötu í F-dúr eftir Bach. Tokka-
tan er áhrifamikil og einkennist af glæsilegum fót-
spilseinleik, reisulegt upphafsverk tónleika. Næst
kemur sálmaforleikur úr Leipzigforleikjum Bachs.
Þetta er hvítasunnusálmurinn Komm, heiliger Geist,
Herr Gott.
Á efnisskránni er einnig verkið L’Ascension eftir
Olivier Messiaen. Á þessu ári eru 100 ár síðan Messi-
aen fæddist og þess vegna fær orgeltónlist eins af
merkustu trúartónskáldum 20. aldarinnar aukið rými
á efnisskrám organista um allan heim. Verkið hefur
undirheitið fjórar hugleiðingar fyrir hljómsveit, því
Messiaen skrifaði það fyrst sem hljómsveitarverk
árið 1933 en umritaði það fyrir orgel ári síðar. Tón-
leikunum lýkur svo með Commotio eftir danska
tónskáldið Carl Nielsen. Hann var þekktastur fyrir
sinfóníurnar sínar og fyrir utan þetta verk skrifaði
hann einungis lítið safn sálmaforleikja fyrir orgel til
notkunar í guðsþjónustum.
Bine Katrine Bryndorf er einn fremsti orgelleikari
Danmerkur og þó víðar væri leitað. Árið 1994 varð
hún dósent við Konunglega tónlistarháskólann í
Kaupmannahöfn og í janúar 2001 varð hún prófessor
við sama skóla, þá aðeins þrjátíu og tveggja ára
gömul. Síðan 1996 hefur hún einnig verið organisti
við Vartov kirkju í miðborg Kaupmannahafnar.
Bine Bryndorf hefur unnið til verðlauna í orgelk-
eppnum í Innsbruck, Brugge og í Óðinsvéum auk
verðlauna í kammertónlistarkeppnum í Melk og í
Kaupmannahöfn í keppni á vegum Danska útvarps-
ins. Hún hlaut Gade-verðlaunin 1987 og veturinn
1999-2000 var hún útnefnd tónlistarmaður ársins af
Rás 2 Danska útvarpsins. Hún er mjög virk sem ein-
leikari og með kammertónlistarhópum auk þess sem
hún hefur kennt í meistarakúrsum víða um Evrópu
og í Bandaríkjunum. Þá er hún einnig eftirsótt sem
dómari í orgelkeppnum.
Tónleikarnir standa í klukkustund án hlés og er
aðgangur ókeypis. vigdis@frettabladid.is
Orgeltónar á Akureyri
BINE KATRINE BRYNDORF
Óvenjulegt leikhús spratt upp á
útvarpsöldunum einn kaldan vetr-
ardag 1991 og vissu menn ekki
hvaðan á þá stóð veðrið í fyrstu.
Sérstakur framsagnarmáti og
skemmtileg og óvenjuleg við-
vangsefni örverka þessa litla leik-
húss vöktu athygli og fór því svo
að leikhúsið sló í gegn svo um
munaði – þetta var Vasaleikhúsið.
Nú er kominn tími til að endur-
nýja kynnin við þetta skemmti-
lega útvarpsfyrirbæri. Vasaleik-
húsið mun næstu þrjár vikurnar
heimsækja stóra bróður sinn,
Útvarpsleikhúsið, og verða í heim-
sóknunum rifjuð upp átján örverk
eftir rithöfundinn, leikskáldið og
myndlistarmanninn Þorvald Þor-
steinsson. Eins verður áheyrend-
um gefinn kostur á að skyggnast á
bak við tjöldin í Vasaleikhúsinu
þar sem Þorvaldur, höfundur leik-
hússins, leikari þess og þúsund-
þjalasmiður, mun segja frá ýmsu
því sem gerðist bak við tjöldin í
leikhúsinu. Hver var kveikjan að
einstökum verkum leikhússins og
hvernig sum þeirra öðluðust fram-
haldslíf í öðrum verkum lista-
mannsins.
Leikritin eru flutt alla virka
daga kl. 13 frá og með morgundeg-
inum og fram til mánudagsins 4.
ágúst. - vþ
Heimurinn í vasanum
ÞORVALDUR ÞORSTEINSSON Myndlistar-
maður, rithöfundur og leikskáld.
Hljóðbókaútgáfa var með mesta
móti í fyrra og þess sjást víða merki
í bókasöfnum að eftirsókn í hljóð-
bækur er að aukast. Snemma sum-
ars gaf Dimma út fjórar nýjar hljóð-
bækur, þrjár sögur Kristínar
Steinsdóttur komu út, bæði ætlaðar
börnum og fullorðnum áheyrend-
um: Draugar vilja ekki dósagos,
Draugur í sjöunda himni og Á eigin
vegum. Þá gaf Dimma út lestur
Gyrðis Elíassonar á Sandárbókinni.
Eru það höfundarnir sem lesa.
Vekur athygli að það eru ekki forlög
höfundanna, Uppheimar og For-
lagið, sem gefa hljóðbækurnar út.
Þó hefur Forlagið lagt nokkra
áherslu á útgáfu hljóðbóka frá því
eigendabreytingar urðu þar á bæ á
liðnu hausti. Var þá jafnvel fullyrt
að hljóðbækur yrðu fastur hluti af
starfsemi þeirra. Á vef Forlagsins
er ekkert sérstakt hólf fyrir hljóð-
bækur.
Hljóðbækur urðu fyrst algengar
þegar kassettan var búin að ná
stöðu á markaði. Þá komu fram fyr-
irtæki, bæði í Bandaríkjunum og
Bretlandi sem sérhæfðu sig í hljóð-
bókagerð. Bæði í styttum útgáfum
af sögum og lengri. Hér á landi var
það Blindrabókasafnið sem ruddi
hljóðbókum braut og var sú þjón-
usta fyrst og fremst hugsuð fyrir
skjólstæðinga Blindrabókasafns-
ins. Sjóndaprir voru fljótir að nýta
sér þessa þjónustu og hafa aldraðir
sem ófærir eru um lestur síðan
bæst við. Erlendis óx útgáfa hljóð-
bóka hratt, fyrirtækið Audible á
Bretlandseyjum er með 20 þúsund
titla í boði og er með einkasamning
við itunes um þjónustu á þeirra vef.
Fyrirtækið skipti nýlega um eig-
endur: Amazon keypti það í mars.
Önnur fyrirtæki sem þekkt eru á
enska málsvæðinu eru til dæmis
Naxos sem gefur út sígild verk.
Bókaútgáfur á enska málsvæðinu
hafa um árabil eflt stórlega útgáfu
á lesnu efni.
Það var tæknin sem aftur fleytti
hljóðbókaútgáfu áfram: kassettan
vék fyrir geisladisknum og nú eru
það þjappaðar skrár sem fólk halar
niður af heimasíðum inn á ipodinn
sinn og hefur með sér á þá staði í
daglegri önn þar sem hlusta má
eftir vild: bíllinn, rúmið, líkams-
ræktarstöðin eru svæðin þar sem
áheyranda gefst næði til að skjótast
inn í lengri verk.
Í hópi njótenda hljóðbóka eru
nokkrar deilur um hvort textinn á
að vera styttur, fyrir þá bráðu og
óþolinmóðu, eða óstyttur: Stríð og
friður eftir Tolstoy er 67 klukku-
stundir í lestri. En á móti kemur að
þeir hörðustu segja að lestur á verk-
inu óröskuðu sé það eina sem dugi.
Sum bókmenntaverk henta mun
betur til munnlegs flutnings. Þannig
er allt annað að hlusta á verk James
Joyce en lesa þau af blaði. Þau lifna
fyrst í munnlegum flutningi. Þór-
unn Valdimarsdóttir segist hlusta á
skandinavíska krimma af diskum.
Hún hafi ekki uppgötvað sagnalist
Thors Vilhjálmssonar fyrr en hún
heyrði hann lesa Morgunþulu í
stráum.
Ríkisútvarpið er stærsti hluthafi
í lesnu efni á böndum hér á landi.
Deilir þeim rétti með upplesara og
höfundi. Þar á bæ er verið að útbúa
síðu með völdum textum og þáttum
sem hlaða má niður. Þegar ipod eru
orðnir almenn eign þarf hins vegar
að leiðbeina áheyrendum um hvern-
ig hafa má upp á efninu. Nú þegar
ferðalög standa sem hæst með löng-
um ferðum í bíl er upplagt að taka
með sér sögu handa krökkum sem
dugar í langar ferðir og hlaða má á
ipodinn áður en lagt er af stað eða
kaupa einhvern af þeim diskum
sem nú eru fáanlegir í verslunum
með lestri höfunda á sögum fyrir
börn og unglinga. - pbb
Með sögu í pokahorninu
IPOD Nýr vettvangur bókmennta.
Um þessar mundir og fram til
22. júlí næstkomandi stendur
yfir myndlistarsýningin Hraun
á Kaffi Sólon, Bankastræti 7a.
Þar sýnir myndlistarmaðurinn
Jane María Sigurðardóttir verk
sín. Í fréttatilkynningu frá lista-
konunni segir: „Myndlist og
handíð hafa alltaf verið áhuga-
mál mér ofarlega í huga og ég
hef málað frá því ég man eftir
mér. Á lífsleiðinni er gott að fá
leiðsögn. Þar koma hin ýmsu
spakmæli til sögunnar. Það spak-
mæli sem er mér ofarlega í huga
þessa dagana er: „Hamingjan er
ekki fólgin í því að gera það sem
þú hefur ánægju af, heldur að
hafa ánægju af því sem þú
gerir“.“ - vþ
Jane sýnir á Sólon