Fréttablaðið - 15.07.2008, Blaðsíða 16

16 15. júlí 2008 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
UMRÆÐAN
Sigurjón Þórðarson skrifar um
Fréttablaðið
Frjálslyndi flokkurinn hefur verið í fararbroddi þeirrar baráttu að koma á
skynsamlegri og réttlátri stjórn fiskveiða.
Málefnið á sér víðtækan hljómgrunn meðal
þjóðarinnar þrátt fyrir að hagsmunasam-
tök hafi nýtt afl sitt og ómælt fé til að fá
þjóðina til að sætta sig við óréttlætið.
Þorsteinn Pálsson, fyrrverandi sjávarútvegs-
ráðherra og núverandi ritstjóri Fréttablaðsins, á
mikla sök á vondu kvótakerfi í sjávarútvegi.
Það hefur ekki farið á milli mála að Þorsteini er
mjög í nöp við Frjálslynda flokkinn og hefur óskað
þess í leiðurum að flokkurinn kafnaði. Væntanlega
hefur það verið vegna afstöðu flokksins í kvóta-
málum. Undir stjórn Þorsteins Pálssonar, ritstjóra
Fréttablaðsins, hefur verið mikil tilhneiging til að
draga úr gagnrýninni umfjöllun um vafasama
stjórn fiskveiða, t.d. með vali á viðmælendum og
drætti á birtingu aðsendra greina. Einnig hefur
það verið stefna Fréttablaðsins að réttlæta
áframhaldandi mannréttindabrot stjórnvalda
gagnvart sjómönnum.
Það er greinilegt að þeir sem beita sér fyrir
breytingum á núverandi óstjórn fiskveiða og vilja
að stjórnvöld hætti að brjóta mannréttindi á
íslenskum þegnum eru ekki í liði Frétta-
blaðsins og mega búast við því að hvað
eftir annað sé snúið út úr málflutningi og
þeim jafnvel gerðar upp skoðanir.
Það á sérstaklega við um nauðsynlega en
viðkvæma umræðu um málefni útlendinga
þar sem hvað eftir annað er málflutningur
tekinn úr samhengi og gerður tortryggi-
legur. Dæmi um þetta er að ég skrifaði
pistil á vefinn www.sigurjon.is um að mér
þætti sæta tíðindum að Evrópusinnarnir í
Samfylkingunni treystu alls ekki einu af
algóðum stofnríkjum Evrópusambandsins fyrir
máli flóttamanns sem var að mati Samfylkingar-
innar borðliggjandi. Í framhaldi af þessum pistli
spannst umræða þar sem ég nefndi að mér þætti
mjög miður að barátta fyrir landvist flóttamanns-
ins væri á stundum rekin með mjög rætnum hætti
þar sem spjótum væri beint persónulega að
starfsmönnum Útlendingastofnunar og dómsmála-
ráðherra. Umrædd skrif mín urðu síðan til þess að
ritstjórn blaðsins dró þá furðulegu ályktun að ég
varaði við fréttaflutningi af máli pólitíska flótta-
mannsins frá Kenía.
Það er rétt að lesendur hafi framangreindar
staðreyndir í huga við lestur á því sem stendur í
Fréttablaðinu – og ekki síður því sem ekki er
fjallað um í blaðinu.
Höfundur er líffræðingur.
Fréttablaðið í pólitík
Fyrir rúmri viku var Keníu-maður að nafni Paul Ramses
Odour rekinn frá Íslandi en hingað
hafði hann leitað til að biðja um
pólitískt hæli. Mál hans fékk aldrei
efnislega meðferð heldur var hann
fluttur til Ítalíu á grundvelli
svonefnds Dyflinnarsamnings.
Samkvæmt þessum samningi ber
íslenskum stjórnvöldum ekki að
fjalla um mál flóttamanna sem
hafa haft viðkomu í öðru Evrópu-
landi á leið sinni hingað. En Paul
leitaði hingað vegna þess að hann
þekkti Íslendinga og hefur áður
unnið hér á landi. Tengsl hans við
Ísland eru nú orðin enn meiri þar
sem sonur hans fæddist hér á
landi. En þetta skiptir auðvitað
einungis máli ef mál hans hefði
verið tekið til efnislegrar með-
ferðar og það vilja íslensk
stjórnvöld ekki gera.
Íslendingar hafa aldrei lagt
mikið af mörkum til að lina þrautir
þess fólks sem flýr land vegna
pólitískra ofsókna heima fyrir.
Hlutskipti þess hefur blandast inn í
baráttu stjórnvalda gegn óæski-
legum útlendingum sem þau sjá í
hverju horni. Á hverju ári berast
fréttir af hetjuskap Útlendinga-
stofnunar við varnir Íslands
gagnvart útlendingum sem ekki
mega koma hingað – hvort sem það
eru vélhjólagengi, Romafólk eða
liðsmenn Falun Gong. En Ísland er
ekki einangraðasta land í heimi.
Hér eru stjórnvöld að fylgja
fyrirmyndum sem við þekkjum frá
Evrópu. Má jafnvel halda því fram
að brottrekstur útlendinga úr landi
sé kjarni þess Evrópusamstarfs
sem Íslendingar hafa tekið þátt í
fram að þessu.
Frelsin fjögur
Hér á Íslandi er oft látið að því
liggja að markmið Evrópusam-
bandsins sé að auka ferðafrelsi
fólks. Það er eitt af „frelsunum
fjórum“ sem eru sögð vera
hornsteinar í stefnu sambandsins.
En þetta er ekki nema hálfsann-
leikur. Frelsið nær ekki nema til
landa innan bandalagsins, en hins
vegar hafa Evrópuþjóðir reist
varnarmúra gagnvart fólki sem
kemur frá löndum utan þess. Hið
margfræga Schengensamkomulag
er dæmi um það hvernig aukið
ferðafrelsi reynist kalla á aukið
eftirlit og tálmanir í raun.
Meðal þeirra sem virkisborgin
Evrópa heldur utan við múranna
eru svo kallaðir „ólöglegir
innflytendur“ frá fátækum löndum
sem sækjast eftir betri lífskjörum í
hinum auðugu iðnríkjum sem eitt
sinn áttu nánast allan heiminn. Þar
tíðkast það að innflytjendur sem
yfirvöld ná að góma eru beittir
miklu harðræði þegar verið er að
flytja þá úr landi með valdi.
Yfirvöld dómsmála á Íslandi eru
sannir Evrópusinnar í málefnum
innflytjenda og hafa lært aðferðir
sem stundaðar eru í ríkjum
Evrópusambandsins á skömmum
tíma. Enda var Schengensamkomu-
lagið gert til þess að tryggja að
Ísland væri innan múranna.
Evrópsk innflytjendastefna
Þetta er skuggahliðin á eftirsókn-
inni eftir því að tilheyra Evrópu og
því sem góð samskipti við Evrópu-
þjóðir hafa í för með sér. Við erum
ekki einungis að taka upp þarfa
löggjöf eftir Evrópusambandinu
heldur einnig stefnu þess í
málefnum hinna, sem eru fyrir
utan. Þeir sem eru fyrir utan koma
nefnilega ekki Evrópu við, nema
sem hugsanlegir óvinir í stríði eða
keppinautar í heimsverslun.
Í löndum sem telja sig frjálsustu
samfélög heims þykir ekkert
athugavert við það að handvelja
einstaklinga inn og út úr landinu
eftir geðþótta embættismanna og
annarra handhafa ríkisvalds. Og
það sem meira er – þetta er
óaðskiljanlegur hluti hnattvæðing-
arinnar eins og hún hefur virkað
undanfarna áratugi. Fórnarlömb
röskunarinnar sem verður þegar
stórfyrirtækin flytja starfsemi
sína fram og aftur í leit að
hámarkshagnaði hafa ekki sama
rétt og fyrirtækin. Það er útilokað
fyrir fólk að elta fjármagnið á
sama hraða og það streymir á milli
landa, en þar að auki hafa verið
settar miklar hömlur á fólksflutn-
inga innan hins hnattvædda
heimsþorps. Hömlur sem bera
alþjóðleg nöfn eins og Dyflinnar-
samningurinn. Yfirvöld virðast
hafa ótakmarkaðan rétt til að flytja
það fram og aftur án þess að
nokkur saki þau um „forræðis-
hyggju“ eða aðra nútímalega
glæpi.
Mál Paul Ramses hefur hreyft
við mörgum Íslendingum sem
ofbýður mannúðarleysið sem
fylgir útlendingastefnu og
Evrópustefnu þjóðarinnar. En
nokkuð vantar upp á að tekist sé á
við sjálfar grundvallarforsendur
stefnunnar. Langar okkur til að búa
í hinni vernduðu virkisborg sem
búið er að reisa í kringum okkur
eða viljum við annars konar heim?
Flóttamenn á Íslandi
Dyflinnarsamningurinn
SVERRIR JAKOBSSON
Í DAG |
Í
síðustu viku birti greiningardeild Kaupþings það álit sitt að
gengi krónunnar hefði styrkst á undangengnum tveimur
vikum fyrir þá sök að vaxtamunarviðskipti hefðu orðið mögu-
leg á ný. Sú sæla varð þó heldur skammvinn.
Almennt er það góðs viti þegar gjaldmiðill styrkist. En eigi
styrkingin ekki rætur í verðmætasköpun getur hún verið dæmi
um sjúkdómseinkenni. Það voru slík viðskipti sem færðu íslensku
krónuna í hæstu hæðir. Með því að nauðsynlegur hagvöxtur stóð
ekki að baki var fallið síðan óumflýjanlegt. Eina leið Seðlabankans
til þess að slá á verðbólgu er að koma áhættuviðskiptum af þessu
tagi af stað á ný. Takist það veikist útflutningsstarfsemin, sem hefur
styrkst að undanförnu. Síðan springur blaðran og gengið fellur aftur.
Þetta er sá vítahringur sem óhjákvæmilega blasir við að óbreyttri
peningastefnu á opnum alþjóðamarkaði með fjármagn.
Þennan vítahring þarf að rjúfa. Það verður ekki gert nema með
grundvallar kerfisbreytingu. Flestir eru á einu máli um að evran sé
eini raunhæfi kosturinn í þeim efnum. Aðild að sameiginlegri mynt
með mörgum þjóðum fylgja vitaskuld bæði kostir og gallar. En sá
kaldi veruleiki blasir við að ósamkeppnishæf mynt dæmir okkur til
að dragast aftur úr öðrum þjóðum.
Forsætisráðherra hélt því fram fyrir nokkrum mánuðum með
skynsamlegum rökum að valið í þessu efni stæði á milli krónunnar
annars vegar og fullrar aðildar að Evrópusambandinu og þar með
Evrópska myntbandalaginu hins vegar. Þó að þessu mati hafi ekki
verið hnekkt þarf það ekki að útiloka að aðrir kostir séu skoðaðir.
Á iðnþingi í vor sem leið ræddi Illugi Gunnarsson, annar af
tveimur formönnum í Evrópunefnd ríkisstjórnarinnar, þann mögu-
leika að EES-löndin gætu á grundvelli þeirrar aðildar leitað eftir
formlegri aðild að Evrópska myntbandalaginu sem óneitanlega er
annar hluti af sameiginlega markaðnum.
Áður hafði núverandi varaformaður Framsóknarflokksins opnað
álíka umræðu. Þórlindur Kjartansson, formaður Sambands ungra
sjálfstæðismanna, ítrekaði svipaðar hugmyndir í Evrópugreina-
flokki Fréttablaðsins um helgina, en þær höfðu áður komið fram
innan þeirra raða. Dómsmálaráðherra reifaði svo einnig á sama
tímapunkti slíka kosti. Orð ráðherrans hafa eðlilega vakið mesta
athygli þó að þau séu ekki ný af nálinni.
Fyrir rúmu ári skilaði Evrópunefnd þáverandi ríkisstjórnar
undir forystu dómsmálaráðherra áliti um stöðu Íslands í Evrópu.
Helstu pólitísku tíðindin við útkomu þeirrar skýrslu fólust í form-
legu bandalagi Sjálfstæðisflokksins og Vinstrihreyfingarinnar
– græns framboðs með undirritun sameiginlegrar bókunar um
afstöðu flokkanna til þessa stærsta álitaefnis í utanríkispólitík
samtímans.
Yfirlýsing dómsmálaráðherra nú hefur að sama skapi verulegt
pólitísk gildi. Hún verður ekki skilin á annan veg en að bandalagið
við VG sé úr sögunni. Það opnar fyrir frekari þróun þessarar
umræðu. Jónas Haralz og Einar Benediktsson hafa nýverið fært
fram sterk rök fyrir því að það verði gert í víðtækara samhengi en
lýtur að efnahags- og peningaumræðunni.
Hvað sem öðru líður er mikilvægt að allar ákvarðanir í þessum
efnum séu vel undirbúnar með skýrum tímasettum markmiðum.
Brýnast er að eyða óvissu um þá möguleika sem eru í stöðunni.
Þjóðarbúskapurinn þolir hana ekki til lengdar.
Eyða þarf óvissu um ólíka evrukosti.
Mikilvæg opnun
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
SIGURJÓN
ÞÓRÐARSON
Breyttar forsendur
Í stjórnarsáttmála Sjálfstæðisflokks
og Samfylkingar sem saminn var
fyrir rúmu ári segir að „kraftmikið
efnahagslíf [sé] forsenda þess að
hægt sé að halda áfram uppbyggingu
í menntamálum, samgöngumálum
og í heilbrigðis- og félagsmálum“.
Mikið hefur gengið á síðan og fáir
myndu lýsa íslensku efnahagslífi sem
kraftmiklu, eins og málum er háttað.
Það er því engum blöðum um það
að fletta að forsendurnar sem
lágu að baki stefnuyfirlýs-
ingu ríkisstjórnarinnar eru
brostnar, sem og markmið
hennar um stöðugleika,
lága verðbólgu og
lágt vaxtastig. Þarf
ekki ríkisstjórnin
– í ljósi breyttra aðstæðna – að taka
stjórnarsáttmálann til rækilegrar endur-
skoðunar?
Geir og gúrkan
Geir H. Haarde boðaði til blaðamanna-
fundar í gær í tilefni af hug myndum
Björns Bjarnasonar um upptöku evru
á grundvelli EES-samningsins. Geir var
efins um að það væri hægt og sagði
gúrkutíð í fréttum einu ástæðuna fyrir
að málið væri í fréttum. Er það til siðs
í forsætisráðuneytinu að efna til blaða-
mannafunda vegna gúrkufrétta?
Dregið í land
Vefþjóðviljinn birti nýlega grein
um ógagn íslensku
krónunnar; sagði
hana meðal annars
ógjaldgenga í alþjóðlegum viðskipt-
um og fullyrti að það ógnaði ekki
sjálfstæði Íslendinga þótt þeir hættu
að gefa út eigin mynt. Sætti þessi
grein tíðindum þar sem Vefþjóðviljnn
mun vera vettvangur þeirra sjálfstæðis-
manna sem þykja einna lengst til
hægri innan flokksins. Í gær var hins
vegar komið annað hljóð í strokkinn;
Vefþjóðviljinn slær á puttana á þeim
sem gera „áköfustu Evrópusinnum
Sjálfstæðisflokksins“ hátt undir höfði
og áréttar að Geir H. Haarde sé
„eindreginn og skýr“ í afstöðu sinni
við inngöngu í ESB sem og við
upptöku evru á Íslandi.
Af hverju dregur
Vefþjóðviljinn aftur í
land núna?
bergsteinn@frettabladid.is
„...fyrst á visir.is“
...ég sá það á visir.is