Fréttablaðið - 30.07.2008, Side 1

MEST LESNA DAGBLAÐ Á ÍSLANDI
HEIMILI HEILSA HÚS BÖRN NÁM FERÐIR MATUR BÍLAR TÍSKA GRÆJUR ATVINNA TILBOÐ VINNUVÉLAR O.FL.
Stefán Aðalsteinn Drengsson kleif nýlega Mont
Blanc og lenti þar í hrakningum.Kvikmyndagerðarmaðurinn Stefán Aðalsteinn
Drengsson kleif nýverið Mont Blanc ásamt meðlim-
um 5 tinda. Leiðangurinn var ekki leikur einn og
mátti Stefán hafa sig allan við til að komast á topp
inn. „Við vissum að þetta yrði k fj
sem um eitt h
Leiðin lá því næst til Frakklands, þar sem Stefán
og félagar lögðu af stað upp brekkuna Mont Blanc
du Tacul. „Eftir hana byrjaði ég að finna verulega
fyrir þunna loftinu, því brekkan sem tók við af henni
var löng og lýjandi. Ég fékk dúndrandi hausv k
í magann og sting fyri hjd f
Neitaði að gefast upp
Stefán Aðalsteinn Drengsson segir sér alla vegi færa eftir ófarir á Mont Blanc.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
ÖRYGGI Í ÖNDVEGIÁríðandi er að tryggja öryggi barna í bílum. Á það ekki síst við nú þegar ein stærsta ferðahelgi ársins er fram undan.
BÍLAR 2
MENNINGIN Í VÍNValgerður Guðmunds-dóttir er nýkomin úr námi í Vínarborg þar sem hún naut lífsins og tilverunnar.
FERÐIR 4
> Markaðurinn
Sögurnar ... tölurnar ... fólkið ...
FYLGIR MEÐ FRÉTTABLAÐINU Í DAG
Laxveiði
Dýrustu
ár landsins
14
Tímavél
Upprifjun á ráðum
Tryggva Þórs
Sögurnar... tölurnar... fólkið...
Miðvikudagur 30. júlí 2008 – 31. tölublað – 4. árgangur Veffang: visir.is – Sími: 512 5000
H E L S T Í Ú T L Ö N D U M
Eins árs Lánsfjárkreppan er eins
árs um þessar mundir og ekkert
bendir til að hún sé að minnka.
Samkvæmt nýrri skýrslu Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins hafa bankar nú
þegar afskrifað um 500 milljarða
dala en sjóðurinn gerir ráð fyrir
að þeir muni tapa alls um þúsund
milljörðum.
Til bjargar Bandaríska þingið
samþykkti lagafrumvarp til þess
að koma fjármálasjóðunum Fan-
nie Mae og Freddie Mac til bjargar.
Sjóður upp á 300 milljarða dollara
verður settur á laggirnar til þess að
koma þeim sem eiga mikið veðsett-
ar eignir til bjargar.
Vogun tapar Útkoma vogunar-
sjóða eftir júlímánuð gæti orðið
sú versta í fimm ár í kjölfar þess
að spár um þróun hlutabréfamark-
aðarins og hráolíuverðs reyndust
byggðar á sandi. Spár um lækkun
hlutabréfa brugðust þegar hluta-
bréf í Fannie Mae og Freddie Mac
meira en tvöfölduðust í verði á sex
dögum.
Ekki „happy meal“ leyfishaf-
ar McDonald´s í Noregi höfðuðu
mál gegn höfuðstöðvum keðjunnar
í Bandaríkjunum vegna þvingun-
ar á greiðslu viðhalds og svimandi
hárra tryggingarupphæða.
Dýr dropi heimsmarkaðsverð á
olíu fer hækkandi eftir að það náði
sjö vikna lágmarki um helgina þegar
verð á tunnu fór niður fyrir 123
dollara. Árásir uppreisnarmanna í
Nígeríu valda þessari hækkun.
12
Landsbanki Íslands hagnaðist um
12 milljarða króna eftir skatta á
öðrum ársfjórð-
ungi. „Afkoma
Landsbankans
á fyrstu 6 mán-
uðum ársins er
mjög góð. Þetta
er mikilvægt,
ekki síst í ljósi
erfiðra aðstæðna
á alþjóðlegum
fjármálamörk-
uðum,“ segir
Sigurjón Þ. Árnason, bankastjóri
Landsbankans. Hagnaðurinn er
svipaður og á sama ársfjórðungi í
fyrra. Afkoman er í samræmi við
spár greiningardeilda sem gerðu
ráð fyrir 10 til 12 milljarða hagn-
aði á tímabilinu.
Mikill vöxtur hefur verið í Ice-
save innlánsreikningum Lands-
bankans sem starfræktir eru
meðal annars í Bretlandi og Hol-
landi. Sigurjón segir að alls hafi
200 þúsund viðskiptavinir bæst í
hópinn á þessu ári og séu nú um
350 þúsund. Um 60 prósent af
tekjum Landsbankans koma er-
lendis frá, þar af 34 prósent frá
Bretlandi. - bþa / sjá síðu 2
Hagnast þrátt
fyrir hallæri
Tíma - og verkskráning
Flotastýring og eftirlit
www.trackwell.com
Guðný Helga Herbertsdóttir
skrifar
„Það er ekkert leyndarmál að innheimta er erfiðari
en áður. Það er miklu meira um að menn þurfi að
semja um frest og kröfum fjölgar sem eru sendar
til lögfræðings,“ segir Anna Sigríður Jóhannsdóttir,
sviðsstjóri greiðendaþjónustu Intrum. Davíð Bene-
dikt Gíslason, framkvæmdastjóri Momentum, segir
að áþreifanlegust séu vanskil stærri fyrirtækja.
„Við erum að sjá dæmi að fyrirtæki sem ekki hafa
áður verið í lausafjárvandræðum eru komin í van-
skil. Áður fyrr höfðu menn ekkert sérstakar áhyggj-
ur þó að greiðslur drægust í einn til fjóra mánuði en
nú er farið að herða á innheimtuferlunum því fyr-
irtækin eru jafnvel sjálf í vanskilum. Peningarnir
verða að koma hraðar inn.“ Róðurinn er að þyngjast
hjá fyrirtækjum sem hefur gert það að verkum að
innheimta hefur reynst erfiðari en áður. Slíkt hefur
keðjuverkandi áhrif og nú virðist sem mörg fyrir-
tæki séu komin í vanda vegna lágs innheimtuhlut-
falls og lausafjárskorts. „Við höfum orðið vör við að
greiðslustaða fyrirtækja hafi breyst á undanförnum
vikum og mánuðum þannig að fyrirtæki hafi verið
að lengja greiðslufrest til sinna birgja. Hvort það
sé tímabundið ástand eða hversu lengi það varir er
ómögulegt um að segja segir Ágúst Jóhannesson,
yfirmaður fyrirtækjasviðs KMPG. Þróunin hefur
verið hröð og tala flestir um að vanskil hafi farið
stigvaxandi frá áramótum, en hafi þó vaxið mest frá
því í vor. Kröfur sem höfðu eindaga í júní fara að
öllu jöfnu í innheimtu hjá lögfræðingum eftir versl-
unarmannahelgina. Það má því gera ráð fyrir að
róðurinn eigi enn eftir að þyngjast með haustinu og
að gjaldþrotum muni fjölga. Davíð telur að haust-
ið verði erfitt fyrir fólkið í landinu: „Fólk sem hefur
misst vinnuna, hefur velt sér áfram á yfirdráttum,
sem getur ekki selt eignina sína og er jafnvel búið
að veðsetja allt sitt, vandræði þeirra eiga eftir að
aukast hratt í kjölfar fyrirtækjanna.“
Vanskil aukast og
innheimta erfiðari
Fleiri kröfur fara í innheimtu til lögfræðinga. Stór fyrirtæki
eru í vanda vegna þess hve innheimtuhlutfall hefur lækkað.
„Núna stendur krafan á stjórnmálamennina að hafa
forystu um að móta sýn um það, hvernig við kom-
umst aftur á fast land og getum hafið uppbyggingu
á ný,“ segir Þórarinn V. Þórarinsson, lögfræðingur
og fyrrverandi framkvæmdastjóri Vinnuveitenda-
sambands Íslands. Rætt er við hann og Ara Skúla-
son hagfræðing, sem áður var hjá Alþýðusambandi
Íslands, í Markaðnum í dag um hvort byggja megi á
reynslu þjóðarsáttarinnar árið 1990 í efnahagsum-
róti dagsins í dag.
Þeir segja ljóst að nauðsynlegar umbætur geti
orðið um margt sársaukafullar, svo sem á vettvangi
fjármála ríkis og sveitarfélaga. „Svo verða ríki og
borg að taka höndum saman um sóknarsýn í orku-
málum. Ekki gengur lengur að menn tali þar út og
suður,“ segir Þórarinn.
Ari bendir á að stjórnarmeirihlutinn sé ríflegur
og því ætti allir möguleikar að vera á því að hægt
sé að ná utan um stöðuna sem uppi er í efnahags-
málum.
Hann segir jafnframt ljóst að endurskoða þurfi
hér stefnuna í ljósi undangenginnar reynslu. „Upp
á síðkastið hefur til dæmis komið í ljós að margt
af því sem við töldum okkar helstu styrkleika, líkt
og sveigjanleiki og svo framvegis, reynist kannski
bara veikleiki og við þurfum að sammælast um á
hvað við ætlum að leggja áherslu.“
Þórarinn segir jafnframt reynsluna sýna að krón-
an sé of lítil til að þjóna hagsmunum fyrirtækja,
einstaklinga og jafnvel ríkisins. „Um þetta deila
menn í raun og veru ekki lengur.“
- óká / Sjá miðopnu
Kalla eftir stjórnmálaforystunni
Á tímum þjóðarsáttarinnar drógu samtök atvinnulífsins vagninn í nauðsyn-
legum umbótum. Núna er þjóðlífið breytt og aðrir þurfa að leiða umbætur.
Jarðvarmi
Forskot
Íslendinga
að hverfa
6
SIGURJÓN Þ.
ÁRNASON
Sími: 512 5000
MIÐVIKUDAGUR
30. júlí 2008 — 206. tölublað — 8. árgangur
VEÐRIÐ Í DAG
STEFÁN AÐALSTEINN DRENGSSON
Lenti í hremmingum í
för sinni á Mont Blanc
• ferðir • bílar
Í MIÐJU BLAÐSINS
Myndlist
Jurtateikningar
Eggerts Péturs-
sonar komnar í
hátíðarútgáfu.
MENNING 22
DIDDA SKÁLDKONA
Leikur týpu byggða
á sjálfri sér
Styttist í frumsýningu á Skrapp út!
FÓLK 30
MARGRÉT EDDA JÓNSDÓTTIR
Í landsliðinu í Tae-
kwondo
Bakraddasöngkona Merzedes Club leynir á sér
FÓLK 30
Lít ég einn sem list kann
Einar Már Jónsson skrifar um
tál dráttarmennina alræmdu sem
fylla stræti Parísar nú um hásum-
arið. Í DAG 12
Frönsk
stemning
Sigurður Pálsson,
rithöfundur og skáld,
stakk af til Parísar
til að halda
upp á sextugs-
afmælið.
TÍMAMÓT 16
UTANRÍKISMÁL Þrettán bandarísk
skjöl um ferðir og atferli Halldórs
Laxness í kalda stríðinu eru komin
til landsins og voru send fjölskyldu
hans með pósti í gær.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir utan-
ríkisráðherra fór þess á leit við
utanríkisráðuneyti Bandaríkjanna í
janúar að fjölskyldunni yrði leyft
að sjá leynileg skjöl um Halldór.
„Þetta er það sem kom í hús í gær
[fyrradag]. Ég hef ekki haft ráðrúm
til að fara yfir þetta, en ég sendi þau
áfram og læt fjölskyldunni eftir að
ákveða framhaldið,“ segir hún.
Leyniskjöl um
Halldór Laxness
komust í fréttir í
febrúar þegar
Chay Lemoine
bókmenntafræð-
ingur fékk svar
frá skrifstofu
Baracks Obama.
Hann hafði beðið
þingmanninn um
að heimta skjöl frá bandarísku
alríkislögreglunni, FBI. Skrifstofa
Obama sagðist hafa kannað þetta.
Höfnun FBI væri endanleg.
Fjölskylda skáldsins hafði ekki
fengið skjölin í hendur í gær, en
Halldór Þorgeirsson, tengdason-
ur skáldsins, var efins um að hér
væru FBI-skjölin frægu komin.
„Þetta eru líklega ekki merki-
leg gögn. En slagurinn er ekki
búinn. Við knýjum dyra þangað
til þeir gefast upp,“ segir hann.
Heimildir herma að skjölin
sem komu í fyrradag séu skýrsl-
ur um samskipti Laxness við
Bandaríkjamenn, með hverjum
hann hafi snætt og hvar.
- kóþ
Utanríkisráðuneyti Bandaríkja bregst við beiðni utanríkisráðherra Íslands:
Leyniskjöl um Laxness komin
HALLDÓR LAXNESS
VIÐSKIPTI Vart verður nú við
vanskil stærri fyrirtækja sem
ekki hafa áður verið í vandræðum
með lausafé.
„Áður fyrr höfðu menn ekkert
sérstakar áhyggjur þó að greiðsl-
ur drægust í einn til fjóra mánuði
en nú er farið að herða á inn-
heimtuferlunum, því fyrirtækin
eru jafnvel sjálf í vanskilum,“
segir Davíð Benedikt Gíslason,
framkvæmdastjóri Momentum.
Róðurinn hefur þyngst hjá
fyrirtækjum sem gerir það að
verkum að innheimta hefur reynst
erfiðari. - ghh / sjá Markaðinn
Vanskil hafa stóraukist:
Innheimtan
aldrei erfiðari
HITINN Í 28 STIG Í dag verða
norðaustan 5-13 m/s, hvassast við
SA-ströndina. Yfirleitt nokkuð bjart
veður en hætt við þokulofti með
ströndum nyrðra og eystra. Hiti 15-
28 stig, hlýjast til landsins SV-til.
VEÐUR 4
17
22
20
20
23
28
26
FÓLK Ómar Ragnarsson og Árni
Johnsen vinna nú ásamt fleirum
að endurbótum á bænum Uppsöl-
um í Selárdal þar sem einbúinn
Gísli Gíslason bjó. Ráðgert er að
bærinn verði safn um minningu
hans. Safnið verður opnað á næsta
ári.
Gísli á Uppsölum varð lands-
frægur eftir að hann birtist í
Stiklu-þætti Ómars snemma á
níunda áratugnum. Meðal muna á
safninu verður sjónvarp sem Jón
Páll Sigmarsson færði honum og
frægt varð. Gísli lést árið 1986 en
í fyrra voru hundrað ár liðin frá
fæðingu hans.
Mikil uppbygging virðist vera í
Selárdal því einnig hefur verið
unnið að endurbótum á bæ
Samúels Jónssonar og listaverk-
um hans. - glh / sjá síðu 24
Ómar og Árni Johnsen:
Safn um Gísla
á Uppsölum
UMHVERFISMÁL „Þetta er fúll pyttur
í hjarta borgarinnar,“ segir Hilm-
ar J. Malmquist, einn af höfundum
skýrslu um ástand Reykjavíkur-
tjarnar sem afhent var Reykjavík-
urborg í gær.
Í skýrslunni kemur fram að
magn saurgerla, þungmálma og
næringarefna í tjörninni sé langt
yfir viðmiðunarmörkum.
„Það er vitað að nokkrar af bakt-
eríutegundunum í saurgerlaflór-
unni eru sjúkdómsvaldar,“ segir
Hilmar. „Ef ég ætti kornabarn og
væri á gangi við gosbrunninn vildi
ég ekki láta það fara undan
vindi.“
Skýrslan var unnin af Náttúru-
fræðistofu Kópavogs. Ástand
tjarnarinnar var kannað frá maí á
síðasta ári til apríl í ár. Saurmeng-
unin er rakin til fugladrits og
skólplosunar. Óvenjumikið er um
fugla á litlu svæði við tjörnina. Er
það einkum vegna brauðgjafar.
Skólplosunin stafar líklega frá
flugvallarsvæðinu í Vatnsmýrinni.
Ekki er ljóst hvort hún er tilkomin
fyrir mistök, en óheimilt er að losa
skólp í tjörnina.
Þungmálmamengunin stafar
einkum frá umferð bifreiða nálægt
tjörninni. Hugsanlega stafar þó
hluti mengunarinnar frá gömlum
sorphaugum sem nú eru grafnir
undir Hljómskálagarðinum.
Þrengt hefur verið að tjörninni
frá flestum áttum og eru bakkar
hennar nú að mestu manngerðir.
Fyrir vikið hefur geta lífríkisins í
tjörninni til að taka við og vinna úr
mengandi efnum minnkað. Hætta
er einnig talin vera á mengun frá
flugvallarsvæðinu, meðal annars
vegna notkunar afísingarefna og
olíu.
Meðal sýnilegustu áhrifa meng-
unarinnar á lífríki tjarnarinnar er
að rauðleita plantan síkjamari sem
áður var algeng í er horfin. Aukið
magn blágrænuþörunga hefur
gert vatnið gruggugra. Skýrslu-
höfundar leggja fram ýmsar til-
lögur til að bæta ástandið. Meðal
tillagna er að fjarlægja efsta hluta
botnslags tjarnarinnar, sem meng-
aður er af þungmálmum. Að gróð-
ursettur verði síkjamari í tjörnina
á ný, en hann getur átt þátt í
hreinsun hennar. Að tekið verði
fyrir það að skólp renni í tjörnina.
Og að takmörkuð verði brauðgjöf
til fugla. - gh
Saurgerlar og þung-
málmar í Tjörninni
Mengun í Reykjavíkurtjörn er langt yfir viðmiðunarmörkum, að því er fram
kemur í nýrri skýrslu um ástand tjarnarinnar. Skólp er losað í tjörnina.
Sæt hefnd
hjá KR
KR-ingar lögðu
Fjölnismenn að
velli í lokaleik 13.
umferðar í gær.
ÍÞRÓTTIR 26
SAUMASKAPUR VIÐ ÁRBÆJARSAFNIÐ Fjórar þjóðlegar yngismeyjar í Árbæjarsafninu notuðu góða veðrið í gær til þess að prjóna. Í
dag verður frítt inn á Árbæjarsafnið í tilefni mikillar veðurblíðu. Gestum og gangandi verður boðið að spóka sig um og fá jafnvel
örlitla hvíld frá hitanum í Reykjavík. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
ÓMAR RAGNARSSON Viðtal Ómars við
bóndann á Uppsölum var eftirminnilegt.