Fréttablaðið - 02.08.2008, Blaðsíða 8

8 2. ágúst 2008 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
Dómsmálaráðherra hefur, í samvinnu við Ríkislögreglu-
stjóra, Neyðarlínuna, Landhelgis-
gæsluna og Landssamtök
björgunarsveita, ákveðið að koma
á fót nýrri tegund af neyðarvakt
sem lýtur að tilfinningalífinu.
Verkefnið, sem hlotið hefur
nafnið Tilfinningaskyldan, hefur
verið nokkurn tíma í undirbún-
ingi en fyrstu tilraunir með þetta
nýja kerfi voru gerðar fyrr í
sumar og nú er ráðgert að
prufukeyra það enn frekar um
verslunarmannahelgina.
Að sögn Helgu Drafnar
Ásgeirsdóttur, verkefnisfulltrúa
hjá áhættugreiningadeild
Ríkislögreglustjóra, hefur þessi
þjónusta verið að ryðja sér til
rúms í nágrannalöndunum á
undanförnum árum og gefið góða
raun. Í upphafi var starfsemin
aðeins bundin við sumartímann
en bæði í Noregi og Svíþjóð hefur
hún vaxið hratt og er nú starf-
rækt allan ársins hring.
„Norðmenn kalla þetta Hjarta-
vaktina en hún tók til starfa árið
2005 og hefur gengið mjög vel
síðan. Það hefur sýnt sig að
fórnarlömb ástarröskunar eru
treg til að hringja í Neyðarlínuna
og því er hér um hreina viðbót að
ræða. Menn telja líka að þjónust-
an skili sér margfalt til baka því
þetta hefur auðvitað mikið
forvarnargildi. Félagsfræðirann-
sóknir sýna að allt að 88%
sjálfsvíga tengjast tilfinninga-
sveiflum, þunglyndi eða geðlægð-
um sem oftar en ekki eiga sér
upphaf í erfiðleikum í tilfinninga-
lífinu. Þá hefur Rannsóknarnefnd
umferðarslysa einnig komist að
því að 31% slysa í umferðinni er
tilkomit sökum tilfinningaróts.
Það er mjög sambærilegt
niðurstöðum frá löndunum í
kringum okkur,“ segir Helga
Dröfn.
Starfsstöð Tilfinningaskyldunn-
ar verður fyrst um sinn í húsnæði
Neyðarlínunnar í Skógarhlíð og
verða tveir starfsmenn á sólar-
hringsvakt þar alla helgina. Auk
þess verða fleiri starfsmenn á
vettvangi sem sinna munu
útköllum. Þriggja stafa bráða-
númeri verður dreift á tveimur af
stærstu útihátíðum landsins og
því geta einstaklingar sem lenda í
slæmum hryggbrotum eða
hjartasorgum um helgina hringt í
númerið og þá eiga starfsmenn
hjartavörslu að birtast von bráðar
og veita fyrstu hjálp. Ragnar
Sæberg er hjartavörður hjá
Tilfinningaskyldunni.
„Við komum til með að veita
þessa hefðbundnu áfallahjálp,
eins og Rauði krossinn og
bjögunarsveitirnar hafa verið
veita í gegnum tíðina en svo
förum við líka aðeins dýpra í
hlutina, því áföll af þessu tagi eru
oft mun alvarlegri en þau sem
fólk lendir í við jarðskjálfta eða
húsbruna. Ástarsorg heltekur oft
fólk mjög illa þannig að það gerir
alls konar hluti sem það myndi
alls ekki gera undir venjulegum
kringumstæðum. Og þá kemur
það til kasta okkar að tala fólk
niður. Við höfum verið að prófa
okkur áfram með nýjar aðferðir
eins og það sem á ensku er kallað
„power-hug“ eða krafthuggun.“
Að sögn Ragnars getur
meðferðin tekið allt upp undir
sólarhring. „Við reynum að sinna
fólki eins lengi og við mögulega
getum, en þetta er auðvitað allt á
byrjunarstigi og við erum
kannski full fáliðuð ennþá. En við
erum ákveðin í því að standa
okkur um helgina.“
Verkefnisstýra og væntanlegur
forstöðumaður hinnar nýju
þjónustu er Vigdís Embla
Orradóttir, sem hefur fylgt
verkefninu úr hlaði fyrir hönd
dómsmálaráðuneytisins. Að sögn
hennar hefur kerfið þegar sannað
ágæti sitt því fyrr í sumar hafi
verið gerðar tilraunir með það og
árangur verið umfram væntingar.
„Símaverið hefur í raun verið
opið frá 1. júní þótt það hafi ekki
verið gert opinbert,“ segir Vigdís
Embla. „Í vor dreifðum við
bráðanúmerinu í nokkrar deildir
vinnuskóla á höfuðborgarsvæðinu
og strax í fyrstu vikunni fengum
við nokkur símtöl. Það sem kom
þó mest á óvart var að í lok
mánaðarins var hringt úr
Landmannalaugum þar sem þýsk
stúlka var í hættu stödd eftir að
hafa sinnast við unnusta sinn.
Hún hafði hlaupið fáklædd út í
mjög illfært hraun og var orðin
köld. Við unnum þessa aðgerð í
samvinnu við Landhelgisgæsluna
sem sendi þyrlu á staðinn og
málið fékk farsælan endi.“
Umrædd stúlka hafði fengið
númerið hjá íslenskri vinkonu
sinni. Hún hafði reyndar áður
nýtt sér sams konar þjónustu í
heimalandi sínu en Þjóðverjar
voru með fyrstu þjóðunum til að
koma á fót neyðarlínu af þessu
tagi.
Að sögn Vigdísar Emblu verður
veturinn notaður til reynslumats
og þjálfunar starfsfólks. Hún
reiknar með því að bráðanúmerið
verði auglýst meðal almennings
strax næsta vor og þá verði
starfsemi Tilfinningaskyldunnar
komin í fastar skorður.
Ekki náðist í dómsmálaráð-
herra við vinnslu fréttarinnar og
hann svaraði ekki spurningum
sem honum voru sendar í
tölvubréfi.
S
ú ákvörðun umhverfisráðherra að breyta niðurstöðu
Skipulagsstofnunar um aðferðafræði við umhverfismat
vegna orkunýtingar og stóriðju á Bakka er meira en tækni-
leg ákvörðun. Hún er hindrun eða í besta falli töf á þess-
um framkvæmdum og breytir nokkuð landslaginu bæði í
pólitík og efnahagsmálum.
Lengi hefur verið vitað um djúpstæð innanflokksátök í Samfylk-
ingunni um stefnuna í orkumálum. Iðnaðarráðherra hefur barist
fyrir því að flokkurinn stæði ekki í vegi fyrir öllum áformum í þeim
efnum. Fram til þessa hefur flest bent til að utanríkisráðherra og
formaður flokksins styddi þá viðleitni. Þessi atburður gefur hins
vegar ótvírætt til kynna að svo sé ekki. Þetta er ákvörðun af þeirri
stærðargráðu að annað er útilokað en hún sé tekin með vilja flokks-
formannsins.
Vitað var að afstaða umhverfisráðherra væri brotalöm í ríkis-
stjórnarsamstarfinu. Fram til þessa hefur þó mátt líta svo á að ekki
væri útilokað að ríkisstjórnin gæti náð viðspyrnu í efnahagsmálum
þrátt fyrir þennan veikleika. Nú þegar formaður Samfylkingarinn-
ar tekur afstöðu með þeim sem fylgja VG að málum á þessu sviði
veikist trúverðugleikinn að baki jákvæðum túlkunum af því tagi.
Hluti ráðherra Samfylkingarinnar hefur unnið að því að bregða
fæti fyrir orkunýtingu í neðri hluta Þjórsár og meðfylgjandi nýrri
tegund orkufreks iðnaðar á Suðurlandi. Aðrir hafa verið í andstöðu
við álver í Helguvík. Nú er ljóst að meirhlutinn vill einnig að setja
orkunýtingaráformin fyrir norðan í uppnám.
Aðstæður hafa breyst á þann veg í þjóðarbúskapnum að brýnt
er að flýta öllum þessum áformum um orkunýtingu og verðmæta-
sköpun. Verði það ekki gert verður þrautin þyngri að ná jafnvægi í
peningamálunum. Ljóst er einnig að þyngra verður undir fæti hjá
launafólki en ella hefði orðið. Þegar horft er á ákvörðun umhverf-
isráðherra í stærra samhengi veikir hún trúverðugleika landsins á
fjármálamörkuðum.
Pólitíska landslagið breytist einnig. Með hæfilegri einföldun má
segja að umhverfisráðherra hafi komið Samfylkingunni í sams
konar stöðu í ríkisstjórn og núverandi oddviti sjálfstæðismanna í
borgarstjórn kom flokki sínum í á þeim vettvangi. Í báðum tilvikum
er forysta VG að ráða býsna miklu um framgang eins stærsta máls
þjóðarinnar án þess að vera við völd.
Landslagsbreytingin í pólitíkinni er hins vegar meiri en sú ein að
umhverfisráðherra hafi komið Samfylkingunni í kjánalega stöðu.
Flestir hafa verið þeirrar skoðunar að framtíðarjafnvægi í peninga-
málum væri útilokað með óbreyttri mynt. Aðild að Evrópska mynt-
bandalaginu og Evrópusambandinu hefur meðal annars fyrir þá sök
verið áleitinn kostur.
Ljóst er að Ísland getur ekki uppfyllt skilyrði myntbandalagsins
fyrr en á næsta kjörtímabili og þá því aðeins að nú þegar verði grip-
ið til aðhaldsaðgerða í ríkisfjármálum og markvissrar orkunýtingar
til að auka hagvöxt auk bráðaaðgerða í peningamálum. Tafaleikir
í orkunýtingarmálum rýra trúverðugleika ríkisstjórnarinnar í við-
leitni til að ná þessum markmiðum.
Í raun sýnist umhverfisráðherrann því vera að draga upp þá
mynd að Samfylkingin sé ekki fyllilega tilbúin til að gera þær erfiðu
efnahagslegu ráðstafanir sem gætu gert aðild að Evrópusamband-
inu mögulega á næsta kjörtímabili. Alltént er minni trúverðugleiki
á bak við slíkar yfirlýsingar eftir þetta.
Viðbrögð forsætisráðherra voru þau að henda bjarghring til
umhverfisráðherrans. Sú aðgerð kemur ríkisstjórninni vel í augna-
blikinu en breytir ekki eðli málsins.
Umhverfisráðherra breytir landslaginu.
Þyngra undir fæti
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
UMRÆÐAN
Steingrímur J. Sigfússon skrifar um
umhverfismál
Það merkilegasta við úrskurð umhverfis-ráðherra um að meta skuli heildstætt
umhverfisáhrif áforma um virkjanir,
línulagnir og verksmiðjubyggingu sem
kennd eru við Bakka norðan Húsavíkur er
að til skuli þurfa úrskurð ráðherra og að
málið skuli yfirleitt teljast frétt. Svo
sjálfsagt sem það er þegar efnisatriði
málsins eru skoðuð að það séu heildar-
áhrifin af öllu saman, virkjunum og línulögnum
með vegagerð og öðru tilheyrandi og svo mengun
og önnur áhrif af verksmiðjunni sem virkjanir og
línur fóðra sem skoða þarf. Það er f.o.f. til marks
um veika stöðu umhverfismála hér á landi og
handahófskennda stjórnsýslu að þetta verklag skuli
ekki tekið upp fyrir löngu. Fyrir því höfum við
Vinstri græn barist lengi og fyrri niðurstöður
ráðherra eins og í tilviki Helguvíkurframkvæmd-
anna þar sem úrskurðað var framkvæmdaaðilum í
hag og náttúran fékk ekki að njóta vafans höfum
við gagnrýnt.
En það er fleira í sambandi við stórframkvæmdir
sem þarf að meta. Við Vinstri græn höfum
lagt það til nokkur undanfarin ár að ekki
verði ráðist í frekari orkufrek stóriðju-
verkefni fyrr en fram hefur farið hlutlaust
og gagnsætt þjóðhagslegt arðsemismat á
breiðum grunni. Hið sama hefur efnahags-
og framfarastofnunin, OECD, lagt til í a.
m.k. tveimur síðustu ársskýrslum sínum
um Ísland. Rök sérfræðinga OECD eru
einfaldlega þau að of mikil óvissa sé um
raunverulega þjóðhagslega arðsemi þess að
ráðist verði í frekari stóriðjuframkvæmdir,
horfa verði til frádráttarliðanna, ekki síst
ruðningsáhrifa gagnvart öðru atvinnulífi,
þeirrar meðgjafar sem áliðnaðurinn nýtur, vanda-
mála sem hinar ofvöxnu fjárfestingar skapa í
hagstjórn (hverju við erum nú heldur betur að súpa
seyðið af Íslendingar þessa dagana). Loks er bent á
í skýrslum OECD að skoða þurfi það vandlega
hvort hyggilegt sé að setja fleiri egg í sömu
körfuna, álkörfuna, fyrir íslenskan þjóðarbúskap.
Fari svo að eftirleiðis verði umhverfisáhrif
stórframkvæmda metin heildstætt er því aðeins
hálfur sigur unninn, en vissulega mikilvægur.
Höfundur er formaður Vinstri hreyfingarinnar -
græns framboðs.
Heildstætt mat það sem þarf
STEINGRÍMUR J.
SIGFÚSSON
Tilfinningaskyldan
flugfelag.is
Gríptu augnablikið!
REYKJAVÍK
AKUREYRI
EGILSSTAÐIR
VESTMANNAEYJAR
ÍSAFJÖRÐUR
VOPNAFJÖRÐUR
ÞÓRSHÖFN
GRÍMSEY
Flugvallarskattar innifaldir, takmarkað sætaframboð, einungis bókanlegt á netinu.
Akureyri frá 3.990 kr.
HALLGRÍMUR HELGASON
Í DAG | Tilfinningalíf
Heimdellingar hættir?
Það er af sem áður var þegar stutt-
buxnadeild Sjálfstæðisflokksins var
reiðubúin að fórna lífi og limum
fyrir þann rétt að þéna í laumi, eins
og árið 2000 þegar til átaka kom á
skrifstofu skattstjóra á milli hnýs-
inna og ungsjalla. Athygli vakti að
Heimdellingar voru nefnilega hvergi
sjáanlegir hjá skattstjóra þegar álagn-
ingarskrár voru gerðar opinberar
á fimmtudag. Þau skilaboð
fengust úr herbúðum unglið-
anna að afstaða þeirri hlyti
að vera orðin öllum ljós og
ekki þyrfti alltaf að gera það
sama. Nú væri loksins komið
nóg. Þrátt fyrir það höfðu
SUS-arar staðið vörð um
skattskrárnar frá því í upp-
hafi aldar og aldrei misst úr ár. Enn
eru álagningarskrárnar þó birtar og
því ljóst að baráttan hefur ekki borið
ávöxt. Hafa menn gefist upp?
Búið að finna varmann
Leitað hefur verið logandi ljósi að
jarðvarma fyrir fyrirhugað álver á
Bakka. Nokkuð heitar umræður hafa
átt sér stað um það mál milli Össurar
Skarphéðinssonar iðnað-
arráðherra og Friðriks
Sophussonar, for-
stjóra Landsvirkjunar.
Síðan hefur hitnað
í mörgum sjálfstæðis-
mönnum vegna úrskurðar
Þórunnar Svein-
björnsdóttur. Svona getur lífið verið
skrítið, menn leita að jarðvarma en
finna svo hitann einhvers staðar allt
annars staðar.
Mikill auður en lítil sam-
staða
Forseti vor, herra Ólafur Ragnar
Grímsson, segir síðan í öllum lát-
unum að fáar þjóðir eigi í fari sínu
slíkan auð, sem Íslendingar búi yfir.
Fæstir myndu neyta því. Nú vantar
bara fólk sem er samstíga um það
hvernig á að nýta auðinn en fáar
þjóðir eiga jafn ósamstillta stjórn-
endur og okkar hafa verið í þeim
efnum undanfarið.
stigur@frettabladid.is/
jse@frettabladid.is