Fréttablaðið - 20.08.2008, Síða 6

MARKAÐURINN 20. ÁGÚST 2008 MIÐVIKUDAGUR26
S K O Ð U N
Sögurnar... tölurnar... fólkið...
Titill þessi er fenginn að láni
úr nýútkomnu stórskemmti-
legu smásagnasafni eftir Dr.
Ara Kr. Sæmundsen stórkaup-
mann, ég bætti fyrir aftan
jöklabréf.
Fyrir íslenskt fjármálalíf og
segja má landsmenn alla þá
eru jöklabréfin eins og að hafa
stein í skónum, það getur verið
óþægilegt, stundum erfitt að
losna við steininn, hægt er að
hagræða honum um stund svo
hann trufli mann ekki, en loka-
úrræðið er að fara úr skónum
og henda steininum.
JÖKLABRÉF HVERFA MEÐ
LÆKKANDI STÝRIVÖXTUM
Jöklabréfin eru nokkuð sem
við verðum að lifa með, senni-
lega næstu tvö til þrjú árin,
það er óþægilegt að vita af
því að erlend fjármálafyrir-
tæki geti á nokkrum tíma selt
íslensk skuldabréf fyrir um
340 milljarða. Þetta er stór
upphæð og getur haft þó nokk-
ur áhrif á gengi íslensku krón-
unnar.
Jöklabréfin svokölluðu, sem
erlend fjármálafyrirtæki gefa
út til að nýta sér hið háa vaxta-
stig sem er hér á landi, komu
fyrst fram fyrir þremur árum
þegar stýrivextir Seðlabank-
ans fóru hækkandi og ekkert
hefur slegið á þá hækkunar-
hrinu. Þegar mest var af þess-
um jöklabréfum þá voru þau
yfir 600 milljarðar og höfðu
þau oft og tíðum töluverð áhrif
á gengissveiflur á gjaldeyr-
ismarkaðnum. Í síðastliðinni
viku voru á gjalddaga um 20
milljarðar og af þeirri upp-
hæð var framlengt um fjórum
milljörðum.
Leiða má að því líkur að
þessi jöklabréf muni verða í
umferð allt þar til almennt
vaxtastig í landinu er komið í
um 10 prósent.
Og hvenær má vænta þess
að þessir ofurvextir fari að
síga til baka? Svarið er að það
hlýtur að hefjast á haustmán-
uðum. Seðlabankinn hlýtur að
hefja lækkun stýrivaxta fljót-
lega og almennir vextir munu
fylgja á eftir.
TÍMI ER KOMINN Á AÐ
HEFJA LÆKKUNARFERLIÐ
Nú þegar sjást þess merki að
verðtryggðir vextir fara lækk-
andi, Íbúðalánasjóður hefur
fengið betri kjör í nýjustu út-
boðum sínum, sem hefur gert
honum kleift að lækka vexti um
10 til 15 punkta. Þetta er mjög
jákvætt.
Stöðugt gengi og samkeppnis-
færir vextir er það sem almenn-
ingur og fyrirtæki eru að biðja
um. Nú stendur mönnum nán-
ast eingöngu til boða lán í ís-
lenskum krónum á ofurvöxtum,
í kringum 20 prósent. Það eru
ekki margar atvinnugreinar eða
einstaklingar sem geta borið
slík lánakjör til langs tíma.
Það er kominn tími til að að
hefja vaxtalækkunarferlið, það
mun taka langan tíma, senni-
lega út árið 2009, þannig að
fyrst munu jöklabréfin hverfa
út smá saman þegar stýrivext-
ir hér eru komnir niður fyrir 10
prósent.
Þangað til sitjum við uppi með
stein í skónum.
Með stein í skónum - jöklabréf
6
Jafet Ólafsson
framkvæmdastjóri
Veigs ehf
fjárfestingafélags.
O R Ð Í B E L G
Íbúafundur í Borgarnesi í síðustu viku vegna málefna Sparisjóðs Mýr-
arsýslu er ágæt vísbending um þau tíðindi sem vafalaust eru í vænd-
um næstu vikur og mánuði hvað varðar samruna og yfirtökur á fjár-
málamarkaði. Hafi verið þörf á hagræðingu og samrunum hér áður
fyrr á okkar litla markaði hefur sú þörf þróast yfir í brýna nauðsyn
með hækkandi skuldatryggingaálagi og heftu aðgengi Íslendinga að er-
lendu lánsfjármagni. Er nú svo komið að ekkert annað blasir við fjöl-
mörgum íslenskum fjármálastofnunum en að renna inn í aðrar stærri,
en bíða skipbrot ella.
Þetta hljómar harkalegt, en er engu að síður satt. Auðvitað er auðvelt
að skilja gremju stofnfjáreigenda og síðar hluthafa í SPRON með gengi
félagsins og hrun á markðsvirði þess. En jafnframt blasir við að ekk-
ert annað var í spilunum fyrir SPRON en að renna inn í stærri og öfl-
ugri fjármálastofnun. Það er harla tilgangslaust að halda því fram að
reksturinn hafi gengið vel og skýra um leið út ástæður þess að fyrir fá-
einum mánuðum þurfti bankinn að fá fimm milljarða að láni til rekstr-
arins frá Kaupþingi. Staðan var einfaldlega sú að SPRON, eins og svo
mörg önnur fjármálafyrirtæki, sá ekki fram á að geta tryggt sér frek-
ara fjármagn á viðunandi kjörum og því varð að grípa til viðeigandi
ráðstafana. Þær geta aftur orðið til þess að SPRON mun lengi enn verða
vinsæll banki meðal viðskiptamanna á höfuðborgarsvæðinu og eflast
og dafna.
Sömu sögu er vitaskuld að segja af Sparisjóði Mýrarsýslu, þessu
djásni Borgarfjarðar. Auðvitað er þyngra en tárum taki fyrir sveitar-
félag að horfa upp á að svona sé komið fyrir banka sem fyrir tveimur
árum hefði kannski verið metinn á 20-30 milljarða. En sá á kvölina sem
á völina og spurningin sem vaknar nú hlýtur að vera hvort ef til vill
hefði verið betra fyrir sveitarfélagið að taka þeim tilboðum sem bár-
ust í Sparisjóðinn á sínum tíma, t.d. frá Íslandsbanka. Ef það hefði verið
gert, stæði sveitarsjóðurinn í Borgarbyggð nú eftir sem einn sá sterk-
asti á landinu og gæti rekið sveitarfélagið nánast af vaxtatekjum einum
saman. Í staðinn var ákveðið að láta sveitarfélagið bera alla áhættuna
áfram og af því súpa menn nú seyðið nú þegar Kaupþing hefur sinnt
neyðarkalli fjármálakerfisins og bjargað Sparisjóðnum frá hreinu og
beinu gjaldþroti, þar sem allt eigið fé var í reynd uppurið.
Spurningin sem hlýtur að vakna er þessi: Hvaða bankar eða spari-
sjóðir eru næstir? Því ef íslenska ríkinu og viðskiptabönkunum þrem-
ur stóru gengur erfiðlega að fjármagna sig erlendis, hvar halda menn
þá að litlir sparisjóðir séu í röðinni?
Staðreyndin er sú að í mörgum smærri fjármálafyrirtækjum, eink-
anlega þó sparisjóðunum, hefur um langt árabil verið óviðunandi af-
koma af hefðbundnum rekstri. Jafnvel tap á mesta góðærisskeiði Ís-
landssögunnar. Hagnaðurinn hefur allur komið af stöðutökum og hluta-
bréfaeign í öðrum fyrirtækjum og hann hefur villt mönnum sýn, talið
þeim trú um að allt væri í himnalagi. Annað hefur nú komið á daginn.
Niðurstaðan er sú að miklu fleiri tíðindi verði af samrunum á banka-
markaði hér á landi á næstunni. Sömuleiðis hagræðingaraðgerðum,
sem víða munu reynast afskaplega sársaukafullar. En þetta eru nauð-
synlegar aðgerðir sem ráðast verður í og opinberar eftirlitsstofnanir
verða að leggja sitt af mörkum til að vel takist til.
Fjármálaeftirlitið og Seðlabankinn vita auðvitað hver staðan er og
nauðsyn þess að ráðast í samruna og styrkja þær einingar sem er ætlað
að starfa áfram og blómstra til framtíðar. Samkeppniseftirlitið þarf
auðvitað að huga að sínum eftirlitsskyldum, en má þó ekki gleyma því
að samkeppnin nú er fyrst og fremst við útlönd og að nauðsynleg tiltekt
með fækkun útibúa og minnkandi yfirbyggingu þarf ekki endilega að
leiða til verri þjónustu við viðskiptavinina eða fákeppni á markaði.
Áður en haustið er úti mun án efa enn hafa dregið til tíðinda í þess-
um efnum. Áður en árið er úti er allt eins víst að landslagið verði orðið
gjörbreytt.
Verkefni næstu vikna og mánaða í íslensku fjármálalífi:
Hvað munu margir
bankar standa eftir?
Björn Ingi Hrafnsson
ÚT GÁFU FÉ LAG: 365 – prentmiðlar RIT STJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson RITSTJÓRN: Guðný Helga Herbertsdóttir, Hólmfríður Helga Sigurðardóttir, Ingimar Karl Helgason,
Jón Aðalsteinn Bergsveinsson, Sindri Sindrason AUGLÝSINGASTJÓRI: Jón Laufdal RIT STJÓRN OG AUGLÝSING AR: Skaftahlíð 24, 105 Reykja vík AÐ AL SÍMI: 512 5000 SÍMBRÉF: 512 5301
NETFÖNG: rit stjorn@markadurinn.is og aug lys ing ar@markadurinn.is VEFFANG: visir.is UM BROT: 365 – prentmiðlar PRENT VINNSLA: Ísa fold arprent smiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið
ehf. dreifing@posthusid.is Markaðinum er dreift ókeyp is með Fréttablaðinu á heim ili á höf uðborg ar svæð inu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
lands byggðinni. Markaðurinn áskil ur sér rétt til að birta allt efni blaðs ins í staf rænu formi og í gagna bönk um án end ur gjalds.
bjorn.ingi@markadurinn.is l gudny@markadurinn.is l holmfridur@markadurinn.is l ingimar@
markadurinn.is l jonab@markadurinn.is l olikr@markadurinn.is l sindri@markadurinn.is