Fréttablaðið - 21.08.2008, Blaðsíða 52

32 21. ágúst 2008 FIMMTUDAGUR
GORBATSJOV
Mikhaíl Gorbatsjov skrifar um stríðið
í Georgíu og viðhorf Vesturlanda til
Rússlands.
Bráðastig þess hættuástands sem árás Georgíuhers á Tskhinvali, höfuðborg
Suður-Ossetíu, framkallaði er nú að baki.
En þó veldur það enn sársauka.
Hvernig getur maður þurrkað úr minni
sér þessar hryllilegu myndir af sprengju-
árás að næturlagi á friðsama borg, þegar
heilu borgarhlutarnir voru lagðir í rúst og
fólk er leitaði skjóls í kjöllurum týndi líf-
inu, þessari villimannslegu eyðileggingu
fornra minja og grafreita?
Rússar vildu ekki þessi ósköp. Leiðtogar
Rússlands eru nógu sterkir heima fyrir;
þeir þurftu ekki á „litlu sigurstríði“ að
halda.
Rússar voru dregnir inn í átökin vegna
glannaskapar Mikheíls Saakashvili, for-
seta Georgíu. Hann hefði ekki vogað sér
að gera árás án utanaðkomandi stuðnings.
Rússar höfðu ekki efni á að sitja aðgerðar-
lausir hjá.
Ákvörðun Dmitrís Medvedev Rúss-
landsforseta um að hætta hernaðaraðgerð-
um var réttur leikur hjá ábyrgum leiðtoga.
Þeir sem bjuggust við ringulreið í Moskvu
urðu fyrir vonbrigðum. Rússlandsforseti
vann sitt verk af rósemi, öryggi og festu.
Þeir sem skipulögðu þessa herferð vildu
greinilega sjá til þess að Rússar yrðu sak-
aðir um að gera ástandið verra í þessum
heimshluta og í heiminum öllum, hver svo
sem útkoman yrði. Með aðstoð þeirra
efndu Vesturlönd til áróðursherferðar
gegn Rússlandi, einkum í bandarískum
fjölmiðlum.
Í umfjöllun fjölmiðla hefur engan veg-
inn verið gætt hófsemi og jafnvægis, síst
þó á fyrstu dögum stríðsins. Tskhinvali
var orðin að rjúkandi rústum og þúsundir
manna voru á flótta frá borginni áður en
nokkur rússneskur hermaður steig þangað
fæti sínum - en strax var þó farið að saka
Rússland um að hafa
gert árás að fyrra
bragði, og útbreiða lyg-
arnar úr Georgíuleið-
toga um leið og stappað
var í hann stálinu.
Enn er ekki ljóst
hvort Vesturlönd vissu
af áformum Saakas-
hvilis, og þetta er graf-
alvarlegt mál. Það sem
þó er ljóst, er að aðstoð
Vesturlanda við þjálf-
un georgískra her-
manna og miklar
vopnasendingar hafa
þokað þessum heims-
hluta frekar í áttina að stríði en friði.
Ef þetta óheppilega hernaðarbrölt kom
erlendum velunnurum Georgíuforseta á
óvart, þá væri það svo sem nógu slæmt:
sígilt dæmi, að því er virðist, um söguna af
því að skottið dilli hundinum.
Saakashvili hafði verið ausinn lofi fyrir
að vera dyggur bandamaður Bandaríkj-
anna og sannur lýðræðissinni, og fyrir að
hjálpa til í Írak. Nú þurfum við öll, Evr-
ópumenn, og þó einkum saklausir íbúar á
svæðinu, að tína saman brotin úr þeirri
ringulreið sem besti vinur Bandaríkjanna
hefur komið til leiðar.
Þeir sem vilja flana að dómi um það sem
er að gerast í Kákasushéruðunum eða vilja
hafa þar áhrif ættu fyrst að gera sér í það
minnsta einhverja mynd af þeirri flóknu
stöðu sem uppi er í þessum heimshluta.
Ossetíumenn búa bæði í Georgíu og Rúss-
landi. Þannig er það á öllu þessu svæði:
misleitur samsetningur af þjóðernishóp-
um sem búa í miklu návígi. Þess vegna er
best að gleyma öllu tali á borð við: „Þetta
er okkar land“ og „við erum að frelsa
okkar land“. Við verðum að hugsa um fólk-
ið sem býr á landinu.
Vandamál Kákasushéraðanna verða ekki
leyst með valdi. Þetta hefur verið reynt
oftar en einu sinni, og það hefur alltaf
komið mönnum í koll aftur.
Það sem vantar er lögbundið samkomu-
lag um að beita ekki valdi. Saakashvili
hefur ítrekað neitað að undirrita slíkt sam-
komulag, af ástæðum sem nú eru orðnar
deginum ljósari.
Vesturlönd létu gott af sér leiða ef þau
hjálpuðu til við að ná fram slíku samkomu-
lagi nú. En ef þau kjósa þess í stað að ásaka
Rússa og endurvígvæða Georgíu, eins og
bandarískir embættismenn hafa lagt til,
þá er óhjákvæmilegt að ástandið versni á
ný. Ef sú er raunin, þá skulu menn búa sig
undir hið versta.
Á síðustu dögum hafa Condoleezza Rice
og George Bush forseti gefið fyrirheit um
að einangra skuli Rússland. Sumir banda-
rískir stjórnmálamenn hafa hótað að reka
Rússland úr G8-hópi helstu iðnríkja, að
leggja niður NATO-Rússlandsráðið eða
koma í veg fyrir aðild Rússlands að heims-
viðskiptastofnuninni WTO.
Þetta eru merkingarlausar hótanir.
Rússar hafa um nokkra hríð velt því fyrir
sér hvers vegna við ættum að þurfa á þess-
um alþjóðastofnunum að halda, úr því
skoðanir okkar skipta þar engu. Til þess
eins að sitja við notalegt kvöldverðarborð
og hlusta á fyrirlestra?
Satt að segja hefur Rússum lengi verið
sagt að sætta sig bara við orðinn hlut.
Hérna hafið þið sjálfstæði Kosovo. Hér
kemur niðurfelling ABM-samningsins um
takmörkun eldflaugavarna og ákvörðun
okkar um að setja upp eldflaugavarnir í
nágrannaríkjum. Hér er endalaus útþensla
NATO. Allt þetta var framkvæmt á meðan
fagurgalinn um samstarf hljómaði undir.
Hvers vegna ætti nokkur að kæra sig um
slíkt sjónarspil?
Mikið er nú rætt í Bandaríkjunum um að
„endurskoða“ tengslin við Rússland. Mín
tillaga er sú að eitt þurfi tvímælalaust að
endurskoða: þann ávana að tala til Rússa
af yfirlæti, án alls tillits til stöðu Rúss-
lands og hagsmuna.
Þessi tvö lönd gætu þróað með sér raun-
verulegt samstarf frekar en sýndarsam-
starf. Ég tel að margir Bandaríkjamenn,
og Rússar einnig, skilji þörfina á slíku, en
hvað með stjórnmálaleiðtogana?
Nýlega var stofnuð í Bandaríkjunum
tveggja flokka nefnd, undir formennsku
öldungadeildarþingmannanna Garys Hart
og Chucks Hagel, sem hefur það hlutverk
að rannsaka samskipti Bandaríkjanna og
Rússlands. Í þessari nefnd eiga sæti menn
sem starfa af fullri alvöru, og af fyrstu til-
kynningu nefndarinnar má ráða að þeir
átti sig á mikilvægi Rússlands og mikil-
vægi þess að eiga uppbyggilegt samstarf
með Rússlandi.
Í starfslýsingu nefndarinnar segir hins
vegar að hún muni leggja fram „tillögur að
stefnumótun fyrir nýja ríkisstjórn um að
styrkja hagsmuni Bandaríkjanna í sam-
skiptum við Rússland“.
Ef þetta er eina markmið nefndarinnar,
þá efast ég um að hún láti mikið gott af sér
leiða. Ef þeir eru hins vegar reiðubúnir til
að skoða bæði hagsmuni hins aðilans og
sameiginlega öryggishagsmuni, þá gæti
opnast leið til að endurvekja trúnaðar-
traust og hefja gagnlegt samstarf.
Stríðsástand sem Rússland óskaði ekki eftir
Fasteignasala • Íbúðarhúsnæði • Lágmúli 7 • 108 Rvk
Þorlákur Ó. Einarsson
lögg. fasteignasali
stakfell.is
Þórhildur Sandholt
lögfr. og lögg. fast.sali
Fax 535 1009
:: 535_1000
MIKHAIL
GORBATSJOV
Þetta er tíunda greinin um alþjóðastjórnmál
eftir Mikhaíl Gorbatsjov, fyrrverandi leiðtoga
Sovétríkjanna og friðarverðlaunahafa Nóbels,
sem birtist í Fréttablaðinu í samvinnu við The
New York Times Syndicate. Gorbatsjov hefur
vegna reynslu sinnar óvenju góða yfirsýn yfir
þá atburði sem móta heimsmálin. Gorbat-
sjov stýrir nú alþjóðlegum rannsóknarsjóði á
sviði félags- og efnahagsmála og stjórnmála,
The Gorbachev Foundation.
---- Lesendur Fréttablaðsins hafa tækifæri
til að senda spurningar til Gorbatsjovs sem
hann mun svara í síðari greinum sínum hér
í blaðinu. Spurningarnar sendist með tölvu-
pósti á netfangið gorbatsjov@frettabladid.
is merktar nafni sendanda og heimilisfangi.
Spurningarnar mega vera hvort heldur sem
er á ensku eða íslensku.