Fréttablaðið - 22.08.2008, Blaðsíða 62

42 22. ágúst 2008 FÖSTUDAGUR
Undirtitill bókarinnar er „vega-
ljóð“ og er hún einskonar vega-
handbók eða leiðalýsing og ávarp-
ar skáldkonan lesandann sem væri
hann ferðalangur á þeim slóðum
sem bókin fetar hverju sinni.
Hringferð um landið, frá austri til
austurs á móti sólu og bera ljóðin
ýmist heiti tiltekinna staða eða
hlutlaus heiti sem tengjast ferða-
laginu og þeirri iðju að ferðast
(innanlands), bæði í raun og anda.
Ferðin er hvorki í „réttri“ tímaröð
né gerist öll á sama tíma (hvorki
krónólógísk né synkrónísk), skáld-
konan ein sem mælir í fyrstu per-
sónu eintölu er alltaf til staðar
(samsömun mælanda og skálds er
algjör), aðrir
koma og fara
með tímanum
sem stekkur
hvarvetna út úr
nútíð ferðalags-
ins og breytir
sér í minningu
eða sögu.
En reynslu
bókarinnar
réttir skáldið
lesanda sínum á
silfurfati með því að rjúfa bein
tengsl milli höfundar og persón-
unnar „ég“ og gefa lesandanum
þannig andlega hlutdeild í upplif-
un hennar, raunum, draumum og
þrám. Gott dæmi er t.d. ljóðið
„verslunarmannahelgi“ (27),
mögnuð sviðsetning með „plotti“
sem opinberar að „ég“ er hver
sem er eða „persóna í ljóðabók“ en
ekki (bara) höfundurinn í raun-
veruleika (þá myndi ljóðið ekki
enda í spurn heldur raun). Þennan
tón slær bókin raunar strax í upp-
hafi og hrífur lesandann með í för
af því að hún speglar myndir „úr
sólargeislum“ (13) sem ekki eru
bundnar stað og stund ljóðsins
heldur kallast á við nærtæka
(altæka) reynslu og brúa tímabilið
milli atburða og upplifunar les-
andans sem þá renna saman í eitt.
Ljóðin eru morandi af skáld-
skap, kankvís, brosmild, sólrík,
hæðin, orðheppin, gáfuleg, ógn-
andi, „ýttu mér æpti ég“ (48) en
sáttfús, „aldir flæða um æðarnar“
(72) og birta þeirra ávallt „tveggja
heima“, í öllum skilningi, brúa
bæði tíma og rúm – í litlu ljóði á
bls. 69 stígur skáldkonan t.d. með
einu orði bókstaflega heiminn á
enda. Náttúrumynd ljóðanna er
fjölbreytt og afhjúpandi, þótt
„landslagið“ sé mestanpart „minn-
ing“ (83) og uppspretta hugmynda
eða hugsýnar lofa ljóðin fegurðina
eins og hún birtist í þöglu samspili
höfuðskepna, algerlega óháð Sköp-
unarsögunni eða öðrum guðlegum
uppruna, og vísar til skáldlegrar
uppsprettu ekki síður en þess sem
augað nemur úti. Dæmi er t.d.
undurfallegt ljóð á bls. 38; tær
fegurð þar sem jörðin lifnar við í
eigin tign sem þó er skilyrt því að
skáldið manngeri mannlaust sköp-
unarverkið og skapi þannig úr því
(mannlegt) drama – á forsendu
listarinnar. Ráðvönd og trúverðug
mynd á nýrri öld.
Umhverfispólitík ljóðanna er
ekki síður ögrandi og falin af list-
fengi í þversögnum skáldskapar-
ins. Í háðsku „kárahnjúkaljóði“ á
bls. 15 afvopnar skáldið t.d. „eigin“
rök með ísmeygilegum fordómum
og tuggulegri landarembu, þvær
rökin í tæru virkjuðu jökulvatni
(8) og fleygir síðan framan í fjall-
konuna (18), lævís flétta sem
kemur aftan að lesandanum og
lætur fjandann botna ritninguna,
amen afturábak, varpar alveg
nýju ljósi. Þessi háðska afhelgun
nær síðan hámarki í „Þingvalla-
mosa“ á bls. 60, eftirlætisljóðinu
mínu, þar renna land og maður
saman í eina mynd, þar er Íslands-
sagan endurskrifuð í ævisögu
skáldsins uns lesandinn sér bæði
Snæfríði og Guðríði leggjast sjálf-
viljugar með fagurlimuðum
barb örum á barmi hylsins og kom-
ast upp með það.
En sannleikur skáldskaparins
nær hámarki í næsta ljóði á undan
(59), þar sem dreifbýlisbarnið
(skáldkonan) læðist í skjóli nætur
úr fyssandi gljúfri niðrí flatan
miðbæ og sendir höfuðborginni
sinni hyldjúpa, altæra og mjög
einlæga ástarkveðju sem í senn
ber sigurorð af orðlist ljóðsins (af
því hamingja ljóðsins er í loftinu
fyrir ofan ljóðið) og fegurð lands-
ins hringinn um kring.
Bók sem bætir og kætir, steypir
ekki stömpum á við Guðlausa
menn en sprelllifandi ljóðlist sem
opnar hug og breytir sýn á land og
list. Sigurður Hróarsson
Vegahandbók Ingunnar
BÓKMENNTIR
Í fjarveru trjáa
Ljóð eftir Ingunni Sædal
Bjartur 2008
★★★★
Bók sem bætir og kætir
INGUNN SÆDAL
„Þetta er bara alveg ótrúlega
skemmtilegt og í rauninni alveg
einstakt tækifæri, sérstaklega
fyrir ung ljóðskáld. Að fá heiminn
þarna heim á bæjarhlað til sín.
Það getur verið erfitt að þurfa
alltaf að bera sig eftir hlutunum,
þó maður geri það. Það er enginn
stofnanabragur á þessu,“ segir
Kristín Svava Tómasdóttir, ein
þeirra ljóðskálda sem koma fram
á fjórðu alþjóðlegu ljóðahátíð
Nýhils. Hátíðin byrjar í kvöld og
stendur til sunnudags.
Sex ljóðskáld frá fimm löndum
lesa í svotilgerðum ljóðapartýjum
á Smíðaverkstæði Þjóðleikhúss-
ins. „Það kemur náttúrlega fullt
af erlendum skáld- um, til
dæmis á bók-
menntahátíð,
en þetta er allt
öðruvísi.
Miklu frjálslegra. Við hlökkum
mikið til að fá tyrkneska an ark-
ista ljóðskáldið. Ég held ég fari
ekki rangt með þegar ég segi að
þetta sé fyrsti Tyrkinn sem kemur.
Það verður mjög spennandi að
sjá.“
Auk erlendra gesta og Kristínar
Svövu koma Eiríkur Örn Norð-
dahl, Kristín Eiríksdóttir, Linda
Vilhjálmsdóttir, Jón Örn Loðm-
fjörð, Örvar Þóreyjarson Smára-
son, Ófeigur Sigurðsson, Una
Björk
Sigurðar-
dóttir og
fleiri
fram.
Ólöf
Arn-
alds
spilar í kvöld, en nemendur í
fræðum og framkvæmd koma
fram á báðum kvöldum. Hátíðinni
líkur með málþingi á sunnudegin-
um. Kafnar lesturinn ekki í skark-
ala menningarnætur? „Ef það er
eitthvað sem ljóðaheimurinn þarf
á að halda er það síst af öllu næði.
Ég held að það sé þeim mun betra
að vera á kafi í óreiðunni og látun-
um og geta tekið þátt í að skapa
óreiðu og læti. Það er leiður mis-
skilningur að fólk þurfi að vera
voða hljóðlátt og tillitssamt, fullt
af einhverri heilagri lotningu
þegar kemur að ljóðum. Það er
bara frábært ef það er líf í
þessu.“ -kbs
Mun betra að vera á kafi
í óreiðunni og látunum
BÚIST VIÐ SPRENJGUM Eiríkur
Örn Norðdahl les á ljóðahátíð
FRÉTTABLAÐIÐ/HARI
BÓKMENNTIR Kristín Svava
Tómasdóttir leitar að einhverju
gerðarlegu til að gera á sviðinu.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
MEÐ ÓREIÐUNA Í HÖND-
UNUM Kristín Eiríksdóttir
er listrænn stjórnandi
ljóðahátíðar Nýhils.
FRÉTTABLAÐIÐ/E.ÓL
HVAÐ? HVENÆR? HVAR?
Föstudagur 22. ágúst 2008
➜ Leiklist
Sviðslistahátíðin art-
Fart sem haldin er af
áhugafólki um svið-
slistir, sýnir þrjú leikverk
í kvöld.
20.00 DJ Happiness,
höf. Íslenska hreyfiþró-
unarsamsteypan. Flutt í
Smiðjunni, Sölvhólsgötu
13.
22.00 Maddit,
höf. Maddit
Theater Company.
Flutt í Smiðjunni
Sölvhólsgötu 13.
20.00 Uppljómunin,
höf. Snæbjörn Brynjarsson. Flutt á
Kaffi Rót
➜ Tónleikar
21.00 Björk Jónsdóttir og hljóm-
sveit Kjartans Valdemarssonar
halda síðsumarstónleika með jass-
og kaffihúsastemningu í Iðnó.
➜ Myndlist
Í Gallery Turpentine, Ingólfsstræti
5, opnar sýning á verkum Karólínu
Lárusdóttur þar sem sýnd verða
15 ný olíumálverk. Sýningin ber
yfirskriftina „Í leit að himnaríki“.
18.00 Sigga Björg Sigurðardóttir
opnar sýningu í 101 Gallery,
Hverfisgötu 18a. Sýningin stendur
til 5. október.
➜ Málverk og höggmyndir
20.00 Opnun sýningarinn-
ar Sjóndeildarhringir þar sem
sýnd eru málverk eftir Bjarna
Sigurbjörnsson og höggmynd-
ir eftir Svövu Björnsdóttur og
Kristinn E, Hrafnsson. Listasafn
Kópavogs, Gerðarsafn.
Handan hugans – milli svefns og
vöku er sýning sem stendur yfir
í Skaftafelli, miðstöð myndlistar
á austurlandi á Seyðisfirði.
Sýningin er þess eðlis að hún
er í stöðugri þróun út sýning-
artímann. Sýningin stendur til
7. september.
➜ Viðburður
20.00 Viðbrögð við bylt-
ingu - 1968 Rithöfundarnir
Sigurður Pálsson og
Þórarinn Eldjárn rifja upp
tíðarandann frá árinu 1968
og hjómsveit-
in Pops flytur
vinsæl lög frá
tímabilinu í
Norræna hús-
inu en þar er
afmælisdagskrá
í gangi vegna
40 ára
afmælis
Norræna
húsins.
➜ Stuttmyndir
Reykjavík Shots&Docs -
Heimildar- og stuttmyndahátíð í
Austurbæ, Snorrabraut 37. Miðasala
opnar kl. 14.
18.00 Íslenskar stuttmyndir
20.30 Íslenskar heimildamyndir
23.00 Body of War
➜ Sýning
Í húsi Orkuveitunnar að Bæjarhálsi
1 stendur yfir sýningin „Ljós í
myrkri“. Sýningunni er ætlað að
kynna fyrir fólki þá möguleika sem
felast í gangvirkri lýsingu, hvaða
þróun á sér stað í lýsingahönnum
og gefa fólki tækifæri á að upplifa
nýjungar í raflýsingu og hönnun.
Sýningin stendur til 26. september
og er opin 9-16 mánud.-föstud.
➜ Ljóð
Ljóðahátíð Nýhils 2008
16.00 Setning ljóðahátíðar í
Norræna húsinu
20.00 Ljóðapartí í Smíðaverkstæði
Þjóðleikhússins. Nánari upplýsingar
á http://nyhil.blogspot.com.
Upplýsingar um viðburði sendist á
hvar@frettabladid.is