Fréttablaðið - 29.08.2008, Blaðsíða 26

26 29. ágúst 2008 FÖSTUDAGUR
Dr. Sigurbjörn Einarsson
biskup lést á Landspítal-
anum í gærmorgun eftir
skammvinn veikindi, 97
ára að aldri. Með honum er
genginn einn áhrifamesti
kennimaður og samfélags-
rýnir Íslendinga á 20. öld.
Dr. Sigurbjörn Einarsson gegndi
embætti biskups Íslands frá
árinu 1959 til 1981. Hann fæddist
30. júní 1911 á Efri-Steinsmýri í
Meðallandi, Vestur-Skaftafells-
sýslu; sonur Magnúsar Kristins
Einars Sigurfinnssonar, bónda á
Efri-Steinsmýri í Meðallandi, og
Gíslrúnar Sigurbergsdóttur hús-
freyju.
Sigurbjörn brautskráðist frá
Menntaskólanum í Reykjavík
árið 1931 og nam almenn trúar-
bragðavísindi, klassísk fornfræði
og sögu við Uppsalaháskóla í Sví-
þjóð. Hann lauk þaðan prófi í
grísku, fornfræðum og sögu árið
1936 og hlaut cand. fil.-gráðu frá
heimspekideild Stokkhólmshá-
skóla árið 1937.
Sigurbjörn hlaut prestsvígslu
1938 og þjónaði sem sóknarprest-
ur í Breiðabólstaðarprestakalli á
Skógarströnd frá 1. sept. 1939 til
1944, þegar honum var veitt Hall-
grímsprestakall í janúar 1941.
Þar þjónaði hann til 1944 þegar
hann var skipaður dósent í guð-
fræði við Háskóla Íslands þar
sem hann hafði verið settur kenn-
ari. Hann var skipaður prófessor
í guðfræði 1949 og gegndi því
starfi til 1959, þegar hann var
vígður biskup Íslands. Hann
gegndi embætti biskups Íslands
til ársins 1981.
Eftir að Sigurbjörn lét af emb-
ætti biskups Íslands sinnti hann
ýmsum verkefnum, kennslu og
ritstörfum. Hann var einn
afkastamesti predikari sinnar
samtíðar og sinnti þeirri köllun
sinni til hinstu stundar.
Sigurbjörn kvæntist árið 1933
Magneu Þorkelsdóttur. Hún lést
10. apríl 2006. Börn þeirra eru:
Gíslrún, kennari, Rannveig,
hjúkrunarfræðingur, Þorkell,
tónskáld, Árni Bergur, sóknar-
prestur, d. 2005, Einar, prófessor,
Karl, biskup Íslands, Björn, sókn-
arprestur í Danmörku, d. 2003,
Gunnar, hagfræðingur, búsettur í
Svíþjóð.
Á langri ævi markaði Sigur-
björn djúp spor í huga þjóðar
sinnar með kærleika sínum og
uppörvun, bæði í ræðu og riti. Á
ævikvöldi sínu stóð hann uppi
sem áhrifamesti boðberi kristn-
innar á seinni tímum á Íslandi.
Þjóðin stendur líka í þakkarskuld
við Sigurbjörn fyrir að vera
framvörður íslenskrar tungu og
íslensks þjóðernis í áratugi.
Sigurbjörn fæddist inn í veru-
leika íslenska bændasamfélags-
ins og kynntist af eigin raun erf-
iðleikum. Móðir hans lést þegar
hann var á öðru aldursári og ólst
hann upp hjá móðurforeldrum
sínum til átta ára aldurs. Uppeldi
Sigurbjörns markaðist á fleiri en
einn veg af hefðum gamla bænda-
samfélagsins, til dæmis lögðu
hús- og helgidagalestur grunn
sem aldrei bilaði. Hann varð þó
fráhverfur trúnni á tímabili sem
unglingur en þessi grunnur var
til staðar og reyndist honum mik-
ilsvert veganesti. Trú sína fann
hann þegar hann þurfti á henni
að halda, og hvikaði aldrei frá
henni síðan.
Sigurbjörn var maður jafnaðar
og hafði djúpa réttlætiskennd,
enda þekkti hann fátækt af eigin
raun. Fyrst og fremst var honum
þó annt um Ísland, tungumálið og
sjálfstæði þjóðarinnar. Hann
felldi sig aldrei við erlendan her
hér á landi og var formaður Þjóð-
varnarfélags Íslendinga 1946–50,
og varaði lengi við þeim hættum
sem hersetan gæti búið þjóðinni
og sérkennum hennar.
Dr. Sigurbjörn var í forystu
fjölmargra hreyfinga og félaga,
þar á meðal Skálholtsfélagsins
frá stofnun þess 1949, en endur-
reisn Skálholts var honum afar
hugleikin.
Þrátt fyrir háan aldur dvaldi
Sigurbjörn ekki við hið liðna.
Hann hafði ávallt óslökkvandi
þorsta til að læra og ekki síður til
þess að upplýsa og var tamara að
ræða tengsl fortíðar og nútíðar í
víðum skilningi. Hann hafði ríkan
skilning á samtíma sínum og var
gagnrýninn á hann, eins og heyra
mátti í predikunum hans. Þær
eiga ríkt erindi til allra aldurs-
hópa.
Dr. Sigurbjörn Einarsson biskup látinn
DR. SIGURBJÖRN EINARSSON Sigurbjörn hafði ávallt óslökkvandi þorsta til að læra og upplýsa og var tamt að ræða tengsl fortíðar og nútíðar í víðum skilningi. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
MEÐ KONU SINNI Sigurbjörn gekk að
eiga Magneu Þorkelsdóttur árið 1933.
Þau eignuðust átta börn.
Sigurbjörn Einarsson var
áhrifaríkasti kirkjufaðir og
trúarleiðtogi Íslendinga á
síðari öldum; kennimaður,
predikari, skáld. Hann var
fæddur í fátækt, íslenskum
torfbæ, en gaf þjóðinni
nýja sýn á tímum vísinda
og tækni, óf saman trúar-
hita og rökfimi meistara
orðsins. Ljóð hans og sálmar munu
lifa svo lengi sem íslensk tunga er
töluð, vera um ókomna framtíð
þjóðinni samferða á stundum gleði
og sorgar.
Boðskapur Sigurbjörns var
fagnaðarerindi kristninnar klætt í
íslenskan búning, samofið menn-
ingu og sögu þjóðarinnar, gerði Jer-
úsalem og Nasaret jafn nálæg okkur
og Skálholt og Hóla.
Frá kristnitöku á Þing-
völlum við Öxará fyrir
þúsund árum hafa fáeinir
biskupar öðlast heiðurs-
sess í hugum þjóðarinn-
ar. Í þeirri sveit verður
Sigurbjörn um aldir meðal
hinna fremstu.
Gáfur hans, geislandi
nálægð, hlýja og kímni voru okkur
öllum dýrmætar gjafir. Sumir
töldu sig jafnvel komast næst guði
sjálfum í samræðum við Sigurbjörn.
Á kveðjustundu þakka ég einnig
vináttu og tryggð sem hann ætíð
sýndi mér og fjölskyldunni.
Ólafur Ragnar Grímsson,
forseti Íslands.
Gaf þjóðinni nýja sýn
Með herra Sigurbirni Ein-
arssyni biskupi er genginn
mikilhæfur trúarleiðtogi og
djúpvitur hugsuður, sem
hafði með orðræðu sinni
og framgöngu meiri og
varanlegri áhrif á íslenskt
trúarlíf og þjóðfélag en flestir
Íslendingar fyrr og síðar.
Allt til hinstu stundar var
hann einlægur og virkur í þeirri köllun
sinni að efla trúarvitund Íslendinga og
mikilvægi kristinnar trúar í daglegu lífi.
Prédikanir herra Sigurbjörns bera vott
um innsæi hans og sálmar hans og
bænir snerta streng í hjarta
sérhvers kristins manns.
Við andlát hans er Íslend-
ingum efst í huga þakklæti
fyrir það sem hann veitti
þjóð sinni. Hans er minnst
sem ástsælasta andlega
leiðtoga þjóðarinnar á síðari
tímum.
Ég færi ástvinum herra
Sigurbjörns einlægar samúðarkveðjur
ríkisstjórnar Íslands og þjóðarinnar
allrar.
Geir H. Haarde,
forsætisráðherra.
Djúpvitur hugsuður
B
A
R
N
A
- OG UNGLIN
GA
BÆ
K
U
R
M
E
T S
Ö L U L I S T
I
27.08.08
www.forlagid.is
Orðabækur
eru fyrir alla!