Fréttablaðið - 30.08.2008, Blaðsíða 18

30. ágúst 2008 LAUGARDAGUR
E
ftir
langan og
blómleg-
an feril
sem
kvikmyndaklippari
hefur Valdís
Óskarsdóttir lokið
sínu fyrsta leik-
stjórnarverkefni.
Myndin er svokallað
spunaverk þar sem
leikararnir vinna
persónur og samtöl
þeirra í kringum
grundvallar-
hugmynd Valdísar.
Afraksturinn er
kvikmyndin
Sveitabrúðkaup sem
hefur hlotið mikið
lof gagnrýnenda
undanfarið.
Strax í æsku bar á
listrænum hæfileik-
um Valdísar. Hún
þótti teikna sérstak-
lega vel og skrifaði
oft sögur. Þegar hún
var ellefu ára fékk
hún myndavél að
gjöf frá föður sínum
og byrjaði að taka
ljósmyndir af miklu
kappi. Auk þess
setti hún oft upp
leikrit með yngri
systrum sínum
tveimur þar sem
hún var að sjálf-
sögðu leikstjórinn.
Hún tók mikinn þátt
í listrænu uppeldi
systra sinna og
kynnti þær fyrir
nýjum straumum og
stefnum í tónlist og
tísku.
Valdís var lengi
leitandi einstakling-
ur og er ef til vill
enn. Hún kom víða
við áður en hún fann
sitt lífsstarf í
kvikmyndunum.
Eftir að hún
útskrifaðist úr
Verzlunarskólanum
árið 1967 hóf hún
störf á dagblaðinu
Tímanum. Árið 1971
fór hún yfir á
Morgunblaðið þar
sem hún vann sem
aðstoðarmaður á
ljósmyndadeild og
ljósmyndari í tvö ár.
Það sem eftir lifði
af áttunda áratugn-
um vann hún
sjálfstætt við
ljósmyndun og
greinaskrif auk þess
sem hún fór í hin og
þessi störf, til
dæmis í fiskvinnslu
og sem kokkur á
trollbát. Fram á
miðjan níunda
áratuginn hélt hún
svo áfram að vinna
við ýmis ljósmynda-
verkefni, dagskrár-
gerð og ritstörf.
Hún skrifaði meðal
annars og þýddi
barna- og unglinga-
bækur.
Í júní 1985 fékk
hún svo símtal frá
Þráni Bertelssyni
sem bauð henni
starf við upptökur á
myndinni Löggulíf.
Eftir það varð ekki
aftur snúið og ferill
hennar í kvikmynd-
unum tók við. Sjálf lýsir Valdís þessu símtali
sem sínu örlagasímtali. Að því verkefni loknu
vann hún svo sem aðstoðarmaður við klippingu
og hljóðvinnslu í nokkrum myndum, eins og
Skyttunum og Stellu í orlofi, þar til hún mennt-
aði sig sem klippara við Den Danske Filmskole
þaðan sem hún útskrifaðist árið 1991.
Valdís sættir sig ekki við það að hjakka í sama
farinu og er sífellt að leita að nýjum áskorunum
eins og sést kannski best á starfsferli hennar.
En þegar hún finnur verðuga áskorun í ein-
hverju verki þá
tekur hún það ekki
neinum vettlinga-
tökum heldur leggur
sál sína og alla
krafta í verkefnið.
Hún er ástríðufull,
er yfirleitt það
fyrsta sem sam-
starfsfélagar
Valdísar og vanda-
menn nefna ef þeir
eiga að lýsa henni.
Valdís getur verið
þrjósk. Þrjóskari en
andskotinn ef marka
má einn félaga
hennar. Hann bætir
reyndar við að hin
jákvæða birtingar-
mynd þrjóskunnar,
sem nefnist seigla
og þrautseigja sé ein
helsta ástæðan fyrir
velgengni Valdísar.
Tröllavilji eins og
hennar er líkast til
nauðsynlegur í
erfiðum heimi
kvikmyndanna.
Valdís hefur fengið
að reyna á eigin
skinni hversu
harður sá heimur
getur verið en hún
lýsir vinnubrögðun-
um við síðustu tvær
myndirnar sem hún
klippti í Hollywood
sem farsa. Þá fór
margra mánaða
vinna og skapandi
hugsun í súginn
vegna ákvarðana
sem framleiðendur
og leikstjórar tóku á
síðustu stundu,
Yfirleitt hefur
samvinna Valdísar
við stóru mennina í
kvikmyndabransan-
um þó gengið vel,
eins og sést líklega
best á velgengni
hennar. Hún hefur
fengið mikið lof
fyrir verk sín og
fjölda viðurkenn-
inga. Danska
kvikmynda-
akademían veitti
henni Roberts-
verðlaunin sem
besti klippari tvö ár
í röð. Árið 1999 fyrir
myndina Festen og
ári síðar fyrir
Mifunes sidste sang.
Árið 2002 fékk hún
Edduverðlaunin í
sama flokki fyrir
myndina Hafið.
Fyrir myndina
Eternal Sunshine of
the Spotless Mind
fékk hún svo fjölda
verðlauna meðal
annars BAFTA-verð-
launin virtu.
Meðal annarra
þekktra verka
hennar má nefna
íslensku myndirnar
Sódómu Reykjavík
og Börn, bandarísku
stórmyndina
Finding Forrester,
dönsku myndina
Voksne mennesker
og hina rússnesku
Mongol.
Valdís hefur unnið
að tæplega fimmtíu
myndum á ferlinum
þannig að í gegnum
tíðina hefur hún
unnið með ógrynni
fólks. Á leiðinni hefur hún lært öguð og vönduð
vinnubrögð. Hún þykir heiðarleg og hreinskilin
við samstarfsfólk sitt og er ekkert að fegra
hlutina eða sleikja fólk upp. Hún kemur bara til
dyranna eins og hún er klædd, og svo notuð séu
orð eins samstarfsfélagans, þá er hún svona
„back to basics“ manneskja.
Þrátt fyrir að hún sé fyndin og skemmtileg er
hún frekar feimin. Í stað þess að trana sér fram
lætur hún verkin tala og það hefur skilað sér vel
hingað til.
VALDÍS ÓSKARSDÓTTIR
ÆVIÁGRIP
Valdís Björk Óskarsdóttir fæddist þann 6. maí árið 1949 á
Akureyri. Foreldrar hennar eru Rósa Ólafsdóttir húsmóðir
og Óskar Guðmundsson afgreiðslumaður. Hún á tvær yngri
systsur þær Aðalbjörgu Rós og Eddu Sóley. Auk þeirra á
hún eldri hálfbróður sem heitir Franz Viðar Árnason. Hún
giftist Kristjáni Karlssyni rafmagnstæknifræðingi og átti með
honum soninn Karl Viðar. Eftir að hún skildi við Kristján bjó
hún á tímabili með Ólafi Óskari Lárussyni myndlistarmanni
og með honum á hún soninn Davíð Óskar.
Hún útskrifaðist frá Verzlunarskóla Íslands árið 1967. Að því
loknu starfaði hún víða, til að mynda í blaðamennsku, fisk-
vinnslu, ljósmyndun og dagskrárgerð. Árið 1985 vann hún
svo í fyrsta sinn við klippingu og hljóðvinnslu á kvikmyndinni
Löggulíf. Eftir það hélt hún áfram að vinna sem aðstoðar-
maður við klippingu þar til hún útskrifaðist sem klippari frá
Den Danske Filmskole árið 1991.
Að því loknu fór hún að klippa kvikmyndir sjálf um allan
heim. Meðal verka hennar eru til dæmis Sódóma Reykjavík,
Festen, Finding Forrester, Mifunes sidste sang, Hafið og
Eternal Sunshine Of The Spotless Mind.
Hún hefur hlotið fjölda viðurkenninga fyrir klippingu á
myndum þar á meðal Robertsverðlaun dönsku kvikmynda-
akademíunnar, Edduverðlaunin og BAFTA-verðlaunin.
VANN SÉR TIL FRÆGÐAR
Þegar hún var krakki rak hún skóla fyrir litlu systur sína og
vinkonu hennar. Hún tók kennarastarfið mjög alvarlega,
skipulagði kennslustundir, frímínútur og leikfimitíma með
þeim árangri að þær mættu í fyrsta bekk fluglæsar og með
margföldunartöfluna á hreinu.
HVAÐ SEGJA AÐRIR?
Það hefur ekkert verið lagt upp í hendurnar á Valdísi í gegn-
um tíðina. Það hefur ekkert komið áreynslulaust. Hún hefur
þurft að vinna fyrir öllum sínum glæsta árangri og á hann
svo sannarlega skilið. Ólafur Haukur Símonarson
HVAÐ SEGIR HÚN?
Ég átti alltaf háleitan draum um að vinna við bíómyndir. Á
einhvern hátt fann ég út að á bakvið bíómyndina sem ég
horfði á í myrkvaða bíóhúsinu var manneskja sem var kölluð
klippari og að mig langaði til að vera sú manneskja.
Valdís á heimasíðu sinni
MAÐUR VIKUNNAR
Klippt og skorin
MasterCard
Mundu
ferðaávísunina!