Fréttablaðið - 31.08.2008, Blaðsíða 8
8 31. ágúst 2008 SUNNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Eftir Eggert B. Guðmundsson
Þrjú af mikilvægustu atriðun-um í heilbrigðu efnahags-
umhverfi eru lág verðbólga, lágir
vextir og stöðugt gengi miðað við
helstu viðskiptalönd. Á Íslandi
njótum við einskis af þessu og
því er von að menn horfi í kring-
um sig í leit að lausnum. Þegar
horft er til Evrópusambandsins
og evrunnar sjá menn verðbólgu,
sem er um þessar mundir senni-
lega þriðjungur af því sem hún er
á Íslandi, stýrivexti, sem eru um
þriðjungur af íslenskum stýri-
vöxtum, og mynt, sem er ýmist
beint eða óbeint tengd þeim
myntum, sem langstærsti hluti
okkar utanríkisviðskipta er
gerður í. Til galla hafa menn bent
á að með inngöngu í evrusvæðið
myndum við sjálfkrafa fá í kaup-
bæti það háa atvinnuleysisstig,
sem þar ræður ríkjum. Þetta er
vissulega umhugsunarefni, þótt
þessi tenging sé ekki jafn augljós
og þeir þrír kostir sem áður var
bent á.
Af þessu öllu sögðu er því eðli-
legt að menn fyllist áhuga á því
að kanna betur evruna og það
efnahagsumhverfi sem hún
býður. Nú ber að hafa í huga að til
þess að fá að ganga í myntbanda-
lag evrunnar, þyrftum við að upp-
fylla ströng efnahagsleg skilyrði.
Ef við yrðum fær um það, má
spyrja hvort þar með yrði ekki
markmiðinu náð og sjálf inn-
gangan þar með orðin óþörf, líkt
og í Ferðinni, sem aldrei var
farin, eftir Sigurð Nordal. Svarið
við þeirri spurningu er að það
mun auka stöðugleika efnahags-
umhverfisins til langs tíma að
vera í slíku bandalagi, auk þess
sem það ver okkur árásum spá-
kaupmanna, sem hafa sér það
helst til skemmtunar að ráðast að
litlum og aumum gjaldmiðlum,
eins og íslensku krónunni.
Menn hafa lengi þráttað um
það hvort hægt sé að taka upp
evru á Íslandi án þess að ganga í
Evrópusambandið. Viðtekið við-
horf um þessar mundir er að það
sé ekki hægt. Þess vegna hlýtur
það að flokkast meðal kosta við
mögulega aðild að Evrópusam-
bandinu að hafa möguleika á að
taka upp evru og að nálgast þar
með umrædda þrjá kosti, lága
verðbólgu, lága vexti og stöðugt
gengi.
Því vaknar spurningin hvort
það sé á sig leggjandi að sækja
um fulla aðild til þess að ná því
marki að komast i efnahagsum-
hverfi evrunnar.
Sjávarútvegsmál
Íslenskur sjávarútvegur og fólk,
sem ber hag hans fyrir brjósti,
hafa varað við þeirri ógn sem
veiðum og vinnslu sjávarafurða
hér á landi væri búin, ef við
gengjum í Evrópusambandið.
Ógn þessi felst í nokkrum atrið-
um, sem hér skal tæpt á.
Gengi Ísland í Evrópusam-
bandið, yrðum við aðilar að sam-
eiginlegri sjávarútvegsstefnu
sambandsins. Framkvæmd henn-
ar er í höndum ráðherraráðs
ESB, sem m.a. ákveður heildar-
kvóta í hverri tegund. Heildar-
kvótanum er síðan skipt á milli
aðildarlanda samkvæmt reglunni
um hlutfallslegan stöðugleika. Sú
regla á að tryggja að hver þjóð
haldi sama hlutfalli af veiðum úr
hverjum stofni, byggt á sögulegri
veiðireynslu. Loks er hverri þjóð
í sjálfsvald sett hvernig hún
úthlutar sínum veiðiheimildum.
Íslendingar myndu sem sagt
missa stjórn á heildarafla okkar
tegunda, auk þess sem vafasamt
er að reglan um hlutfallslegan
stöðugleika muni halda til langs
tíma.
Sjómönnum í Evrópusamband-
inu er skylt að kasta í sjóinn með-
afla, umframafla og undirmáls-
fiski. Samkvæmt íslenskum
lögum er brottkast á fiski hins
vegar bannað. Að auki er eftir-
lit með fiskveiðum innan ESB
mjög ábótavant. Eftirlit með
veiðum íslenskra skipa er hins
vegar ítarlegt, enda er slíkt
forsenda traustrar virkni fisk-
veiðistjórnunarkerfisins.
Við inngöngu í ESB myndi for-
sjá samninga okkar við önnur
ríki um veiði úr sameigin-
legum stofnum færast
til framkvæmda-
stjórnar ESB. Þetta
hefði slæmar afleið-
ingar fyrir íslensk-
an sjávarútveg,
enda hefur fram-
ganga ESB í við-
ræðum um slíka
samninga verið
óábyrg og lítt
stuðlað að
skynsamlegri
nýtingu fiski-
stofnanna.
Loks má
benda á að á
Íslandi er
sjávar-
útvegur
rekinn sem
arðbær
atvinnu-
vegur, þótt
sértækar
reglur hamli
honum
umfram
aðrar atvinnugreinar. Í Evrópu
er á hinn bóginn sjávarútvegur-
inn víða notaður sem uppbót fyrir
afskipt héruð og hráefni í pólit-
ískar úthlutanir. Fiskveiðistjórn-
unin líður fyrir þetta og arðsemi
verður bágborin. Þetta er ekki
umhverfi, sem hentar íslenskum
útvegi.
Bent hefur verið á að hægt sé
að semja sig frá nefndum atrið-
um í aðildarviðræðum. Slíkar
undanþágur frá meginreglum
ESB eru þó afar sjaldgæfar og
sennilega óáreiðanlegar.
Samandregið má því segja að
allt umhverfi sjávarútvegsins í
ESB sé fráhrindandi. Þótt hugs-
anlega sé hægt að semja um sér-
stakar undanþágur frá þessu, t.d.
í ljósi þess að Íslendingar munu
sennilega greiða mun meira fé til
sambandsins en þeir fá frá því,
þá treysta menn því ekki að slík-
ar undanþágur haldi til lengdar.
Hvað á að gera?
Margir kostir myndu fylgja því
að taka upp evru á Íslandi og
væri vert að athuga og meta þá
nánar. Þessir kostir, ef sannir
reynast, eru hins vegar of dýru
verði keyptir, ef í kaupunum
fylgir að leggja sjávarútveg á
Íslandi undir stjórn Evrópusam-
bandsins. Ljóst er, að án þess að
tekinn sé af allur vafi um að hægt
sé að tryggja yfirráð okkar yfir
náttúruauðlindum til sjós og
lands kemur umsókn um aðild að
ESB ekki til greina. Ekki fæst séð
hvað gæti tekið af þennan vafa,
en skynsamlegt hlýtur að teljast
að hafa eyru og augu opin fyrir
áhugaverðum ábendingum. Loks
er rétt að halda áfram að huga að
því hvort einhver leið
finnist til þess að taka
upp evru án fullrar
aðildar að ESB. Þótt
slík leið sé ekki
sýnileg um þessar
mundir, er ekki
þar með sagt að
hún sé ekki til.
Höfundur er
forstjóri HB-
Granda.
Að evra eða evra ekki
Samandregið má því segja að
allt umhverfi sjávarútvegsins
í ESB sé fráhrindandi. Þótt
hugsanlega sé hægt að semja
um sérstakar undanþágur frá
þessu, t.d. í ljósi þess að Íslend-
ingar munu sennilega greiða
mun meira fé til sambandsins
en þeir fá frá því, þá treysta
menn því ekki að slíkar undan-
þágur haldi til lengdar.
Jón Engilberts
MÁLVERKAUPPBOÐ
Á HILTON-NORDICA-HÓTELI
Í kvöld kl 20.30
VERKIN SÝND Í GALLERÍ BORG SKIPHOLTI 35
í dag sunnudag Kl. 13 til 17
Í
aðdraganda haustfunda Alþingis hafa formenn tveggja
stærstu stjórnarandstöðuflokkanna talað til þjóðarinnar um
stöðu efnahagsmála og þau úrræði sem þeir sjá. Ólík efnis-
tök þeirra skýra um margt hvers vegna Vinstrihreyfingin
– grænt framboð heldur jafn örugglega og raun ber vitni
stöðu sinni sem forystuflokkur í stjórnarandstöðu.
Að sönnu eru margar hugmyndir VG umdeilanlegar og aðrar
óraunhæfar. En Steingrími J. Sigfússyni hefur tekist að sýna bæði
staðfestu og ábyrgð í málflutningi. Flokkurinn hefur frá upphafi
afmarkað hugmyndasvið sitt lengst til vinstri og vaxtarmöguleikar
hans takmarkast eðlilega við það. En forystumenn hans eru sterkir
viðmælendur í íslenskri pólitík.
Fundaherferð formanns Framsóknarflokksins, Guðna Ágústs-
sonar, í síðustu viku varpaði á hinn bóginn ljósi á að honum hefur
ekki með sama hætti tekist í stjórnarandstöðu að byggja upp
ímynd staðfestu og ábyrgðar. Það sést meðal annars á því að í
fundaherferðinni fauk mjög merkileg stefnumótun hans í Evr-
ópumálum frá miðstjórnarfundi flokksins á liðnu sumri út um
gluggann eins og hún hafi bara verið fyrir eina helgi.
Framsóknarflokkurinn hefur þó sýnt stefnufestu og ábyrgð í
orkunýtingarmálum. Sú málafylgja hefur ugglaust ráðið miklu um
að hann komst í meirihlutasamstarf á ný í borgarstjórn Reykja-
víkur. Ýmislegt hefur bent til að sú breyting gæti einnig styrkt
stöðu Framsóknarflokksins á Alþingi. Ómarkviss málflutningur á
öðrum sviðum gæti þó dregið úr þeim möguleikum.
Helsti veikleikinn í efnahagsstefnu Vinstrihreyfingarinnar
– græns framboðs er algjör andstaða við hvers kyns orkunýtingu
og erlenda fjárfestingu í orkufrekum iðnaði. Þær fjárfestingar
síðustu ára eru nú að skila nýjum verðmætum inn í þjóðarbúskap-
inn. Enginn vegur er að vinna þjóðina út úr aðsteðjandi vanda án
nýrra fjárfestinga á þessu sviði. Það er spurning um hvort við
ætlum að lifa á lánum eða verðmætasköpun.
Ríkisfjármálin eru eitt allra sterkasta tæki stjórnvalda við
efnahagsstjórn á hverjum tíma. Niðurstaða fjárlaga mun þar
af leiðandi ráða miklu um hvernig glíman við verðbólguna fer.
Gáleysis leg stjórn ríkisfjármála mun leiða til nýrrar skuldasöfn-
unar og aukins viðskiptahalla og grafa undan gjaldmiðlinum.
Í ljósi þessara vel þekktu staðreynda veldur það miklum von-
brigðum að formaður Framsóknarflokksins skuli á þessum tíma
boða umtalsverða lækkun neysluskatta og gífurlega aukningu
útgjalda. Slíkar tillögur kunna að hljóma vel í eyrum eina og eina
kvöldstund. Allir vilja borga lægri skatta og fá meiri opinbera
þjónustu.
Málflutningur af þessu tagi er hins vegar of ódýr og ábyrgðar-
laus þegar alvara er á ferðum. Afleiðingin af slíku ráðslagi yrði
einfaldlega aukin verðbólga með framhaldssögu hárra vaxta. Á
þessu sviði talar Steingrímur J. Sigfússon af mun meiri ábyrgð og
skilningi á samhengi efnahagslífsins. Þetta er afar athyglisverður
munur. Hann sýnir að vinstriflokkar þurfa ekki sjálfkrafa að vera
óábyrgari í ríkisfjármálum en flokkar hægra megin við þá.
Aðhald stjórnarandstöðu er á hverjum tíma mikilvægur hlekkur
í lýðræðislegri stjórnskipun. Formenn tveggja stærstu stjórn-
arandstöðuflokkanna hafa nú hvor með sínum hætti lagt sitt af
mörkum í þeirri mikilvægu umræðu. Það á að hjálpa kjósendum
að glöggva sig á hvort völ er á einhverju betra.
Formenn stjórnarandstöðunnar senda skilaboð.
Eru þau betri?
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
Bundeskriminalt
Björn Bjarnason dóms- og kirkju-
málaráðherra hefur verið á ferð
og flugi síðustu daga og heimsótti
meðal annars fyrir skömmu Bundes-
kriminalt, rannsóknarlögreglu þýska
sambandsríkisins. Á bloggi sínu
segir Björn frá því að lögreglustarfið
í Þýskalandi
mótist mjög
af sjálfstæði
sambandsland-
anna sextán
sem hvert um
sig hafa
eigin lög-
reglu, þar
á meðal
rannsóknar-
lögreglu og
leyniþjónustu.
Skipulag þýsku lögreglunnar byggi
á því meginsjónarmiði að aldrei
verði til neitt í Þýskalandi sem líkist
Gestapo í nokkru tilliti. Valddreifing
og skýrar valdheimildir ráði öllu
skipulagi hennar.
Íslenska leiðin
Nú er það spurningin hvort dóms-
málaráðherra hafi ekki getað
miðlað af reynslu sinni og
þekkingu og opinberað
Þjóðverjum kosti þess að
fækka lögregluembætt-
um svo um munar.
Enda segir Björn
að það hafi gefið
góða raun, sem
sést kannski
best á
því að lögreglumönnum á hvern íbúa
á höfuðborgarsvæðinu hefur fækkað
til muna frá því að hann tók við sem
dómsmálaráðherra.
Oberinspektor Björn
Einkum hlýtur Björn að hafa skýrt
þeim frá þeirri röggsömu
miðstýringu sem hann
hefur komið á með
altæku embætti
ríkislögreglustjóra sem
sumir andans menn
eins og Jónas Kristjáns-
son, fyrrverandi ritstjóri
DV, hafa líkt við
Gestapó.
kristjan@frettabladid.is
klemens@frettabladid.is