Fréttablaðið - 31.08.2008, Blaðsíða 10
10 31. ágúst 2008 SUNNUDAGUR
E
itt sumarkvöld árið 1984
líður lítill skemmtiprammi
út Bíldudalsvog vestur á
fjörðum. Hinir útvöldu far-
þegar sitja í stólum og sófa við borð
og hlýða á Megas leika og syngja
nokkur af sínum frægustu lögum
úti á miðjum voginum. Bæjarbúar
sperra eyrun enda ekki oft sem
rödd meistarans kemur frá sjón-
um. Eftir dálitla kvöldsiglingu á
skemmtiprammanum Söndru
stímir Hafliði Magnússon þessu
skemmtifleyi sínu til hafnar.
Bílddælingar fylgdust undrandi
með uppátækinu en þó voru þeir
ýmsu vanir, þar sem Hafliði og
aðrir andans menn voru vanir að
leyfa listagyðjunni að setja mark
sitt á bæinn. „Ég vildi að lífið yrði
eitthvað meira en að flaka stein-
bít,“ segir Hafliði.
Vildi fá Bubba á Söndru
En hvernig datt Hafliða í hug að
smíða skemmtiprammann á sínum
tíma? „Ég var í sumarfríi úti í Júgó-
slavíu og eftir að hafa spurt heima-
menn hvar fjörið væri að finna fer
ég inn í lítið hús og eftir stundar-
korn rennur það af stað og heldur
út á flóa með ljósasjói og dynjandi
músík. Þá hugsaði ég með mér:
„þetta er sniðugt, af hverju ekki að
smíða svona skemmtipramma
heima?“ Svo kom sænskur laus-
frystiskápur í frystihúsið á Bíldu-
dal en utan um hann var mikið tré-
verk. Þá sá ég mér leik á borði og
spurði Kobba framkvæmdastjóra
hvort ég mætti ekki hirða þennan
risastóra trékassa. Það var auðsótt
mál. Því næst lét ég sjóða tómar
olíutunnur undir hann og fékk síðan
utanborðsmótor frá Súgandafirði,
þá var þetta komið.
Á þessum tíma bjó á Bíldudal
Ómar Óskarsson, sem áður var
gítar leikari hljómsveitarinnar Peli-
can. Hann var ötull við að fá
tónlistar menn í þorpið. Fyrir til-
stilli hans kom Megas og spilaði á
Söndru. Svo var Bubbi með tón-
leika í félagsheimilinu þetta sumar
og þá ætlaði ég að spyrja hann
hvort hann væri ekki til í að syngja
úti á sjó um borð í Söndru. Ég náði
reyndar ekki til hans en svo birtist
hann óvænt ásamt Rúnari Júlíus-
syni í sextugsafmæli mínu sem
haldið var í tréverkstæðinu á Bíldu-
dal mörgum árum síðar. Þá sagði ég
honum frá þessu og sagðist hann
glaður hefði spilað úti á firði í henni
Söndru hefði hann fengið boð um
slíkt.“ Pramminn var nefndur eftir
broshýrri mey sem vann með Haf-
liða í frystihúsinu.
Senjorinn og skakka alpahúfan
Eftir margra ára togaraslark fyrir
sunnan flutti Hafliði aftur á
bernskustöðvar sínar á Bíldudal
árið 1966. Þar var lífið saltfiskur
eins og annars staðar en alls staðar
eiga menn sína drauma. „Þegar ég
las bók Johns Steinbeck, Mýs og
menn, þá fann ég strax mikinn sam-
hljóm milli farandverkamannanna
í sögunni og togarasjómanna. Far-
andverkamennirnir lifðu þessu
þrældómslífi en áttu sér síðan
mikla drauma sem vert var að lifa
fyrir. Rétt eins og sjómennirnir og
þorpsbúarnir sem voru að vissu
leyti einangraðir en innri veruleiki
þeirra átti sér engin takmörk. Fljót-
lega fór ég að velta fyrir mér hvern-
ig ég gæti sagt frá þessari tog-
streitu draums og veruleika og
þessum kynlegu kvistum sem tog-
streitan hrjáði.“ Árið 1981 var síðan
farvegur fyrir þessar frásagnir
fundinn en þá gaf hann út bókina
Togarasaga með tilbrigðum.
„Mér er sérstaklega minnis-
stæður myndlistarmaðurinn Bjarni
Valdimarsson sem var áberandi í
þorpinu þegar ég flutti þangað
aftur 1966,“ rifjar Hafliði upp.
„Hann hafði aldrei komið út fyrir
landsteinana, reyndar held ég að
hann hafi ekki mikið farið út fyrir
Arnarfjörð. En engu að síður var
hann hinn mesti heimsmaður, sér-
staklega þegar hann var búinn að
fá sér stjörnur í hausinn. Þá fór
hann að tala esperantó og alpa húfan
fór á ská. Hún var eiginlega eins og
áfengismælir; eftir því sem hann
drakk meira, þeim mun skakkari
varð hún á kolli hans. En ég tók
jafnvel þátt í þessu með honum og
við fórum að mála myndir úti á götu
eins og Parísarmenn. Hann kom
með suðræna menningu í bæinn
enda var hann aldrei kallaður annað
en Senjorinn. Hann lést árið 1973.“
Söngvarinn sem syngur ekki á
ensku
Í þorpinu sogaðist Hafliði inn í sam-
félag manna sem lifðu þessari tvö-
földu tilveru sem annars vegar
stjórnaðist af lífsbaráttunni en hins
vegar af listagyðjunni. Listaverk
Samúels Jónssonar í Selárdal hafa
líklegast verið sveitungum áminn-
ing um að jafnvel hörðustu lífsskil-
yrði geta ekki haldið aftur af lista-
gyðjunni.
Hafliði sótti sjóinn fyrstu árin á
Bíldudal en lengst vann hann í
frystihúsinu. En í öllu stritinu
þurfti hann sinn listamannsskammt
eins og hann sjálfur kallar líflegar
umræður með andans mönnum.
„Það var alltaf ósköp gott að gera
hlé á hreppaumræðum og fá sinn
listamannsskammt hjá Söngvaran-
um,“ segir Hafliði og á þá við Jón
Kr. Ólafsson sem gerði garðinn
frægan með hljómsveitinni Facon.
Þekktasti smellur þeirrar sveitar
var lagið Ég er frjáls. „Hann átti
hins vegar erfitt með að syngja á
ensku sem var allsráðandi í rokk-
inu í þá daga. Þetta varð til þess að
hann átti ekki samleið með hljóm-
sveitinni.“
Nú er Hafliði einmitt að rita sögu
Jóns vinar síns sem getið hefur sér
gott orð sem söngvari og meðal
annars gefið út nokkrar plötur þar
sem meðal annars má finna texta
eftir Hafliða. Hann hefur einnig
komið á fót tónlistarsafninu Melód-
íur minninganna á Bíldudal.
Listamennirnir í frystihúsinu
Allan sinn starfsaldur hefur Hafliði
þurft að strita á sjó eða landi jafn-
hliða því sem hann sinnir listagyðj-
unni. En voru það ekki vonbrigði að
geta aldrei tileinkað sér listina ein-
göngu? „Ég held ég hafi ekki eirð í
mér til þess, ég verð alltaf að hafa
einhverja „aksjón“ í gangi. Ég var
nú reyndar tekinn í Rithöfunda-
sambandið og er ég afar þakklátur
fyrir það. Það er nú ekkert gert á
öðrum brjóstahaldaranum að kom-
ast þangað inn. En hins vegar fannst
mér ég eiga litla samleið með herra-
mönnunum þar. Eins var lítið á
þessu að græða; nema kannski eitt
kokkteilboð en hvað styrkina varð-
ar þá eru þeir veittir mönnum sem
eru áskrifendur að þeim.“
En Hafliði þurfti svo sem ekki að
sitja kokkteilboð fyrir sunnan til að
fá sinn listamannsskammt. Óskar
Magnússon, bróðir Hafliða og sam-
starfsmaður til margra ára, hefur
getið sér gott orð sem myndlistar-
maður. Styttur og gosbrunnar í
heimagarði Óskars bera vott um
handbragð hans. Með þeim bræðr-
um starfaði einnig Valdimar heit-
inn Ottósson, en hann átti mynda-
tökuvél og gerði jafnvel sína eigin
sjónvarpsþætti þar sem hann
spjallaði við sveitunga sína.
Í nokkur skipti leiddu þeir Haf-
liði og Valdimar saman hesta sína.
„Við Valdi gerðum til dæmis saman
kvikmyndina Rósóttu stígvélin en
hún var svo fjölfölduð og fékkst á
einhverjum vídeóleigum. Það er
ekki langt síðan að kona sem ég
þekki ekki neitt hringdi í mig frá
Akranesi og sagðist hafa verið að
drepast úr spenningi yfir mynd-
inni, það þótti mér gaman að
heyra.“
Þegar kom að tónlistinni í verk-
um Hafliða spratt enn einn lista-
maðurinn upp úr slorinu. „Hann
Ástvaldur heitinn Jónsson, sem
lengst af vann í byggingarvinnu en
var einnig til sjós, var mikill tón-
listarsnillingur og við unnum mikið
saman.“ Þess má geta að Ástvaldur
var meðlimur í hljómsveitinni
Facon.
Fólkinu úr höfuðborginni þóttu
þessir slorugu menn ekki lista-
mannslegir eins og eftirfarandi
Sat uppi með stráhatt
Gísla á Uppsölum
Lífið þarf ekki að vera neitt slor þó menn stundi sjóinn eða vinni við fiskvinnslu eins og Hafliði Magnús-
son gerði lengst af. Þessi rithöfundur, myndlistarmaður og lífskúnstner segir Jóni Sigurði Eyjólfssyni blaða-
manni frá því þegar hann sigldi með Megas á skemmtipramma í Arnarfirði, þegar hann sat uppi með
hattinn hans Gísla á Uppsölum og frá kynlegum kvistum og listamönnum sem finnast innan um slorið.
MARGT TIL LISTA LAGT Hafliði Magnússon grípur í harmonikkuna í garðinum við heimili sitt á Selfossi. Hann hefur samið fjölda söngleikja, gefið út bækur og málar einnig af
mikilli list svo honum er ekki fisjað saman. MYND/JÓN SIGURÐUR
SIGLT ÚT Á SÖNDRU SUMARIÐ ´84 Hafliði situr í skut með hattinn. Ómar Óskarsson,
gítarleikari Pelican, slær á strengi en fyrir aftan hann er Hrafnhildur Schram, nú
listfræðingur.
BÆKUR, LEIKRIT OG SÖNGLEIKIR:
■ Síðasti rauðskinninn (unglingasaga) 1951
■ Gísli Súrsson (söngleikur) Menntaskólinn á Ísafirði 1974
■ Bíldudals grænar baunir (gamanvísur og frásagnir) 1978, 1999
■ Sabína (söngleikur) Litli leikklúbburinn 1975- L.A. 1976 -
■ Togarasaga með tilbrigðum 1981, 1999
■ Leiklistarhátíð í Bergen 1977
■ Arnarfjörður (frásagnir) 1987
■ Paradísarbær (söngleikur) Leikfélagið Baldur 1975
■ Gömul blöð frá Bíldudal (greinasafn) 1989
■ Sólarlandaferðin (gamanleikur) L.B. 1984
■ Syndugir svallarar 1991
■ Stína Wóler (söngleikur) L.B. 1978, RÚV 1985
■ Engill ástarinnar (smásögur) 2001
■ Fjársjóður Franklins greifa (söngleikur) L.B. 1987
■ Saltstorkin bros 2003
■ Gifstu mér, Rósa (söngleikur) L.B. 1993
■ Irja, klukkan er fjögur (söngleikur) L.B. 1995
VERK HAFLIÐA MAGNÚSSONAR