Fréttablaðið - 04.09.2008, Blaðsíða 28

28 4. september 2008 FIMMTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Dagbækur Matthíasar Johann-essen fyrrum ritstjóra
Morgunblaðsins á vefnum þurfa
ekki að koma neinum á óvart, þótt
þar sé greint frá einkasamtölum
milli manna. Þær þurfa ekki að
koma á óvart vegna þess, að
Ísland er eins og Færeyjar
(Eðvarð T. Jónsson lýsti þessu vel
í bók sinni Hlutskipti Færeyja
1994): hér vita allir allt um alla.
Ísland er einnig eins og Færeyjar
og mörg önnur smálönd að því
leyti, að sumir þykjast ekki hafa
hugmynd um ýmislegt af því, sem
allir vita. Þar hefur Morgunblaðið
gengið framarlega í flokki: með
því að þegja um fréttir frekar en
að segja fréttir. Þagnir Morgun-
blaðsins um ýmis almælt en
óþægileg tíðindi – óþægileg fyrir
flokkinn – hafa verið og eru enn
eitt helzta kennimark blaðsins (og
þá um leið einn lykillinn að
lýðhylli Fréttablaðsins, enda
komst Nyhedsavisen í þrot vegna
þess, sýnist mér, að Danir eiga
ekkert íslenzkt Morgunblað).
Dagbækur Matthíasar eru
sama marki brenndar. Hann færir
ekki til bókar ýmislegt, sem hann
veit, þótt samhengið kalli á það.
Þetta er bert og tilfinnanlegt í
nýbirtum færslum hans um
Landsbankamálið 1998, þegar
þrír bankastjórar voru með
offorsi gerðir burtrækir úr
bankanum. Þeir, sem fylgdust vel
með málinu, vita meira en fram
kemur í færslum Matthíasar.
Hann hirðir til dæmis ekki um að
minnast á nafnlaust bréf, sem
kemur við söguna og blaðamenn
hafa greint frá á prenti. Hann
getur þó vafalaust sagt sér það
sjálfur, að bréfið hlýtur fyrr eða
síðar að koma fram. Nema hann
sé búinn að steingleyma því.
Ein lög í landinu?
Allir vita, hvernig stjórnmála-
menn í bönkunum misnotuðu
aðstöðu sína með því að skiptast á
upplýsingum um einstaka
viðskiptavini, þótt trúnaðarbrot
af því tagi varði við lög. Enginn
skyni borinn maður, sem fylgist
vel með stjórnmálum, getur leyft
sér að þykjast ekki vita um þetta.
Sjálfstæðismenn gátu fylgzt með
framsóknarfyrirtækjum og öfugt
samkvæmt skipuritum bankanna.
Upplýsingar um fjármál einstakl-
inga fengu að fljóta með. Ríkis-
bankarekstur hlaut að vera þessu
marki brenndur eins og allt var í
pottinn búið. Af þessu má ráða
brýna nauðsyn þess að koma
bönkunum úr ríkiseigu í einka-
eign svo sem gert var fyrir
fáeinum árum, enda þótt fram-
kvæmdin tækist ekki nógu vel.
Morgunblaðið og Landsbankinn
eru nú í eigu sama manns.
Það eru því ekki mikil tíðindi,
að Matthías Johannessen skuli
fjalla frjálslega um skuldir
forseta Íslands við Landsbankann
og í sömu andrá lýsa því, hvernig
fráfarandi bankastjóri Lands-
bankans skellti trúnaðarskjölum
úr bankanum á skrifborðið á
ritstjórn Morgunblaðsins.
Matthías lætur skína í efni
skjalanna og segist þó halda, að
hann hafi ekki brotið lög. Hann
veit, að fleiri menn en forsetinn
máttu una því, að stjórnmála-
menn og erindrekar þeirra í
bönkunum láku trúnaðarupplýs-
ingum um fjármál andstæðinga
sinna til að veikja þá og sverta
mannorð þeirra. Þetta var og er
snar partur af „andrúmslofti
dauðans,“ sem Morgunblaðið lýsti
vel í Reykjavíkurbréfi 25. júní
2006. Um þetta sagði einn
erindrekinn: Friður óttans er
bezti og varanlegasti friðurinn.
Matthías hefur nú tekið upp
þráðinn úr áður nefndu Reykja-
víkurbréfi og svipt svartri
hulunni af öllu saman, undir
nafni. Það er út af fyrir sig, má
segja, virðingarvert.
Bæði skiptin í útlöndum
Matthías segir í einni færslu
sinni frá stuttu samtali okkar
tveggja á skrifstofu hans fyrir
tuttugu árum. Því er ef til vill
ekki úr vegi, og þó, kannski ekki,
að ég segi nú frá saklausu símtali,
sem við áttum um svipað leyti.
Þannig var, að Morgunblaðið birti
á þessum árum og lengi eftirleið-
is margar greinar mínar um
landbúnaðarmál og ýmislegt
annað. Ég mátti vita, að virðing-
armenn í Sjálfstæðisflokknum
væru ekki allir ánægðir með
þessa gestrisni Morgunblaðsins í
minn garð. Ég hringdi einn
morguninn til Matthíasar til að
þakka honum fyrir að birta þetta;
málið snerist um innflutning á
kartöflum. Ekkert að þakka, sagði
hann. Ég þóttist vita, að ýmsir
hringdu á ritstjórnina til að
kvarta undan kartöflugreinunum,
og bað hann forláts á óþægindun-
um, sem áreitið bakaði ritstjórun-
um. Já, það er svolítið hringt,
sagði Matthías. Ég þakkaði
honum enn fyrir mig og sagðist
vona, að Morgunblaðið gæti í
leiðurum tekið undir góðfúsar
óskir mínar og annarra um
frjálsari innflutning landbúnaðar-
afurða til hagsbóta fyrir fólkið í
landinu. Þá sagði hann: Veiztu
það, Þorvaldur minn, ég hef
tvisvar fengið matareitrun, í bæði
skiptin í útlöndum.
Svipmynd af ritstjórn
Í DAG | Blað flokkur banki
ÞORVALDUR GYLFASON
S
kýrsla forsætisráðherra um efnahagsmál og umræður
um hana á Alþingi á þriðjudag var í senn fróðleg og gagn-
leg við þær erfiðu aðstæður sem nú eru uppi í íslenskum
þjóðarbúskap. Almennt sýnast aðilar á markaði fagna
tíðindum af erlendu láni til styrkingar gjaldeyrisforða
Seðlabankans, þótt upphæðin sé ekki ýkja há, og taka viljann fyrir
verkið. Flestir þeirra kjörnu fulltrúa, sem þátt tóku í umræðun-
um, sýndu þá skynsemi að draga ekki úr alvarleika málsins og
ræða heldur mögulega viðspyrnu, en þegar kom að gamalkunnri
grundvallarspurningu um aðgerðir til að örva hér hagvöxt á nýjan
leik sýndist sitt hverjum. Og ekki sýndist ágreiningur um þau mál
minnstur innan ríkisstjórnarinnar og millum oddvita hennar.
„Við núverandi aðstæður tel ég afar mikilvægt að frá pólit-
íkinni komi alveg skýr rödd um hvert ferðinni sé heitið,“ sagði
Bjarni Benediktsson alþingismaður í viðtali við hann og Illuga
Gunnarsson í Markaði Fréttablaðsins í júlí. Þeir félagar hvöttu þá
ákaft til frekari stóriðjuframkvæmda og vöruðu sérstaklega við
misvísandi skilaboðum frá landsstjórninni í þeim efnum: „Það má
engum blandast um það hugur að það sé stjórnvöldum á Íslandi
hugnanlegt að þau verði að veruleika. Hik og hálfkák er það síð-
asta sem við þurfum á að halda,“ sagði Bjarni einnig.
Forsætisráðherra tók undir þessi sjónarmið í opnuviðtali við
Markaðinn í fyrri mánuði og ítrekaði þau á Alþingi í fyrradag, er
hann sagði að við yrðum að nýta það sem okkur hefði verið gefið
sem þjóð. „Ekkert verður til úr engu. Allar þjóðir heims kapp-
kosta að nýta auðlindir sínar á sem hagkvæmastan og skynsam-
legastan hátt. Við getum ekki verið undantekning þar á,“ sagði
Geir H. Haarde og bætti við að besta leiðin til að vinna sig út úr
tímabundnum erfiðleikum væri að framleiða, framleiða og aftur
framleiða, eins og hann orðaði það. „Auðlindir eru lítils virði nema
þær séu nýttar á hagkvæman máta og engin þjóð hefur efni á að
vannýta auðlindir sínar,“ sagði hann enn fremur.
Þetta eru býsna skýr skilaboð og myndu teljast algjörlega
afdráttarlaus ef ekki hefði verið fyrir þá sök að skömmu síðar
sté hinn oddviti stjórnarflokkanna í pontu Alþingis og virtist ekki
alveg á sama máli. Þvert á móti sagði formaður Samfylkingarinn-
ar að nýting orkulindanna ætti að vera mótuð á langtímastefnu,
en væri ekki „hagstjórnarákvörðun til skamms tíma“. Svo sagði
utanríkisráðherra: „Auðlindirnar okkar eru þarna. Þær hlaupa
ekki frá okkur. Verðmæti þeirra mun aukast ef eitthvað er og
þess vegna þurfum við alltaf að tryggja að við nýtum þær með
besta mögulega hætti og að besta verðið fáist sem fáanlegt er á
hverjum tíma.“
Hafi umræður um efnahagsmál átt að skýra sameiginlega
orkunýtingarstefnu ríkisstjórnarinnar er ljóst að það tókst ekki.
Greinilega eru tvö sjónarmið uppi. Annars vegar telur forsætis-
ráðherra að örva eigi strax hagvöxt með því að nýta orkuauðlind-
irnar, en utanríkisráðherra telur hins vegar að slíkt gangi ekki
sem hagstjórnarákvörðun og ekkert liggi á, auðlindirnar hlaupi
ekki frá okkur.
Iðnaðarráðherra sýndi í umræðum um orkumál á þingi í gær,
að hann er einarður talsmaður frekari uppbyggingar og skynsam-
legrar nýtingar. Hann veit enda sem er, að engum vafa er undir-
orpið, að miklu getur skipt um efnahagslegan styrk þjóðarbúsins
til næstu framtíðar, hvort sjónarmiðið verður ofan á.
Ríkisstjórnin verður að taka af skarið.
Hver er stefnan?
BJÖRN INGI HRAFNSSON SKRIFAR
UMRÆÐAN
Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir skrifar
um aðgerðaáætlunina Borgarbörn
Í dag hefst fyrsti áfangi aðgerðaáætlun-arinnar Borgarbörn. Foreldrar sem
bíða eftir þjónustu hjá Reykjavíkurborg
geta nú sótt um þjónustutryggingu á
Rafrænni Reykjavík og fengið þannig
35.000 kr. á mánuði til að greiða þriðja
aðila fyrir gæslu barns, til að nýta
peninginn til að lengja fæðingarorlof eða
til að brúa bilið vegna leyfis frá vinnu
þar til að leikskólasvið býður foreldrum
pláss á leikskóla.
Upphæðin, 35.000 kr. á mánuði, er sú
sama og greidd er fyrir barn hjóna hjá dagforeldr-
um og um leið hækkar einnig niðurgreiðsla til
dagforeldra fyrir börn hjóna um 7%. Þjónustu-
trygging er fyrir þá foreldra sem ekki hafa fengið
vistun hjá dagforeldri eða í leikskóla og fellur
niður um leið og slíkt boð berst. Foreldrar/
forráðamenn í hjúskap eða í sambúð skulu skipta á
milli sín þjónustutryggingu líkt og háttað er í
fæðingarorlofslögum.
Þjónustutrygging er einn hluti af Borgarbörnum
sem hefur það að meginmarkmiði að
veita öllum börnum 12 mánaða og eldri
vistun við leikskóla eða hjá dagforeldr-
um árið 2012. Uppbygging tekur tíma en
til að ná þessu markmiði verða á
tímabilinu opnaðir ungbarnaskólar, ný
dagforeldraúrræði, deildir við gamla
leikskóla, fleiri sjálfstætt reknir og
borgarreknir leikskólar.
Eitt af mikilvægustu verkefnum
Reykjavíkurborgar er að tryggja yngstu
borgurunum og foreldrum þeirra öryggi,
faglegt starf og vellíðan. Borgarbörn er
átaksverkefni sem miðar að því að bjóða
upp á fjölbreytta þjónustu fyrir foreldra
yngstu borgaranna. Kraftinum er beint
að því flókna og álagsmikla tímabili í lífi
foreldra sem hefst þegar fæðingarorlofi lýkur.
Verkefnið miðar að auknum sveigjanleika í
þjónustu fyrir yngstu börnin, til viðbótar við
metnaðarfulla uppbyggingu leikskólakerfis
borgarinnar. Lokamarkmiðið er að Reykjavíkur-
borg bjóði fjölbreytta þjónustu fyrir fjölskyldur
allra barna frá 12 mánaða aldri.
Höfundur er borgarfulltrúi.
Þjónustutrygging
ÞORBJÖRG HELGA
VIGFÚSDÓTTIR
Herra trúr!
Ákvörðun ríkisstjórnarinnar um að
taka 30 milljarða króna lán til að efla
varagjaldeyrisforðann hefur almennt
mælst vel fyrir. Ekki er þó víst að Öss-
uri Skarphéðinssyni iðnaðarráðherra
þyki mikið til þess koma, í ljósi þess
hvernig hann lét síðastliðið vor, þegar
Vinstri græn stungu upp á að tekið
yrði 80 milljarða króna lán. „Herra
trúr!“ sagði Össur í pontu. „Heldur
[Steingrímur J. Sigfússon] að 80
milljarðar af gjaldeyri dugi þegar
við horfum fram á að bankarnir
þurfa samtals að meðaltali
að standa skil á hundrað
milljörðum króna á
mánuði í erlendum
gjaldeyri.“
Smáskammtalæknirinn
Össur er varla trúaður á þetta 30
milljarða lán, eftir að hafa kallað
tillögur VG um 80 milljarða lán .
„smáskammtalækningar“, sem væru
„til marks um skammsýni þessa
annars ágæta flokks“. Og þó, það
hefur reyndar gerst áður að Össur
skipti um skoðun. Og
kannski hefur
hann í hávegum
þá lífsspeki að
minna sé meira.
Samherjar í andstöðu
Sigurður Kári Kristjánsson, þingmað-
ur Sjálfstæðisflokksins, gerir sér mat
úr því að Steingrímur J. Sigfússon
svaraði framíköllum Guðna Ágústs-
onar þegar hann var í ræðustól með
því að segja honum að þegja. Sigurð-
ur Kári segir það ekki á hverjum degi
sem svona orðaskipti eigi sér stað á
milli „samherja í stjórn eða stjórnar-
andstöðu“ og sýni hvers konar öng-
stræti stjórnarandstaðan er komin
í. Hvað á Sigurður Kári við? Ólíkt
ríkisstjórninni gerir stjórnarandstað-
an ekki með sér málefnasamning.
Af hverju ættu tveir ólíkir flokkar að
vera samstíga í öllum málum
bara af því að þeir eru ekki í
ríkisstjórn?
bergsteinn@frettabladid.is
Við erum flutt!
Nýjar höfuðstöðvar í Askalind 1
þar sem Habitat var til húsa
Þar finnur þú eitt fullkomnasta slökkvitækjaverkstæði landsins
ásamt verslun með öryggisvörur. Verið hjartanlega velkomin!
Pantaðu núna á
www.oryggi.is
Prófaðu Heimaöryggi í 2 mánuði
– án endurgjalds