Fréttablaðið - 08.09.2008, Blaðsíða 16

16 8. september 2008 MÁNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Áhættuhegðun ungra ökumanna
UMRÆÐAN
Karl V. Matthíasson skrifar um
umferðaröryggi
Mannfólkið er misjafnt í útliti og gerð. Strax í bernsku okkar verður okkur
það ljóst. Í umferðinni sjáum við þennan
fjölbreytileika mannlífsins mjög vel. Segja
má að þar hafi hver sinn stíl. Á hverjum
degi má greina og sjá fólk sem brýtur
umferðarlög og reglur. Mikill fjöldi
umferðarslysa verður rakinn til umferðar-
lagabrota og þá ekki síst ölvunar- eða
vímuefnaaksturs sem og hraðaksturs. Öll viljum
við komast heil heim úr umferðinni og því gerum
við allt sem við getum til að koma í veg fyrir
umferðarslys.
Mörg okkar hafa lent í því að sjá einhverja sem
við könnumst við lamast, bæklast eða jafnvel deyja
af völdum umferðarslysa. Það er skelfilegt og djúp
er sorgin sem ríður yfir þegar fólk fellur frá í
umferðarslysum. Hvað getum við gert til að koma í
veg fyrir þau slys og óhöpp sem verða í umferð-
inni?
Hvers kyns öryggisbúnaður bifreiða hefur
auðvitað mikið að segja. En það sem mestu
skiptir er góðir ökumenn. Þeir sem eru í
umferðinni eru í raun og veru umferðin og
umferðin verður aldrei betri en þeir sem
skapa hana. Vegagerðin hefur einnig þá
stefnu að leggja örugga vegi. Hið opinbera
leggur miklar fjárhæðir til umferðarörygg-
ismála.
Umferðarráð, ásamt mörgum öðrum
aðilum, gegnir hér mikilvægu hlutverki.
Umferðarráð og slysavarnaráð standa
saman að morgunverðarfundi hinn 9.
september og hefst hann kl. 8. Að þessu
sinni verður sjónum okkar beint að
áhættuhegðun ungra ökumanna. Fyrirlesarar eru
þau Divera Twisk og Willem Vlakveld sem víða eru
þekkt fyrir þekkingu sína á þessu sviði. Einnig mun
Holger Torp, verkefnastjóri ökunáms, koma með
innlegg á fundinum, sem er öllum opinn. Skrá þarf
þátttöku á vef Lýðheilsustöðvar www.lydheilsustod.
is/skraning og þátttökugjald er 2.000 kr.
Látum okkur umferðarmálin varða því umferðin
er mjög ríkur þáttur í lífi okkar.
Höfundur er alþingismaður
og formaður Umferðarráðs.
KARL V.
MATTHÍASSON
– með þér alla leið
VIÐ TÖKUM VEL
Á MÓTI ÞÉR
V
ö
ru
m
er
ki
S
h
el
l e
ru
n
o
tu
ð
m
eð
le
yf
i S
h
el
l B
ra
n
d
s
In
te
rn
at
io
n
al
A
G
R
eykjavíkurborg ákvað nýlega að setja á fót nefnd til
að undirbúa siðareglur borgarfulltrúa, og er það vel.
Hugmyndin um sérstakar siðareglur fyrir stjórnmála-
menn er hvorki ný af nálinni né séríslensk. Fjölmarg-
ar starfsstéttir hér á landi hafa sínar eigin siðareglur,
svo sem læknar, lögfræðingar og kennarar, og eru siðareglur
hverrar stéttar fyrir sig sértækar, eða útbúnar þannig að þær
fjalli um starfsumhverfi stéttarinnar. Því er ekki hægt að taka
siðareglur einnar stéttar og flytja umorðalaust yfir á starfshætti
annarrar.
Í umræðu um sérstakar siðareglur borgarfulltrúa hefur þeirri
skoðun verið fleygt að stjórnmálamenn þurfi ekki sérstakar
siðareglur til að fylgja, heldur eigi þeir að geta fylgt almennu
siðgæði og lögum. Ef það sé gert eigi stjórnmálamenn að vera á
grænni grein. Slík röksemdafærsla er á villigötum.
Umræða um siðareglur fyrir stjórnmálamenn kemur upp í
kjölfar umdeildra ákvarðana stjórnmálamanna; það sem kalla
má löglegt en siðlaust, eins og Vilmundur Gylfason orðaði það
svo snyrtilega. Það er ekkert ólöglegt við það að stjórnmála-
menn þiggi laxveiðiferðir að gjöf frá hagsmunaaðilum, eða
aðrar gjafir. Það er heldur ekki ólöglegt fyrir stjórnmálamenn
að fjárfesta í fyrirtækjum, vitandi það að mögulega geti til hags-
munaárekstra komið fyrir stjórnmálamenn.
Reglulega koma upp álitaefni í stjórnmálum, þar sem löglega
er að öllu staðið, en miklar efasemdir eru uppi um ákvörðun-
ina. Þessar efasemdir koma helst upp þegar augljóst virðist að
ákvörðun stjórnmálamanna snúi að eiginhagsmunum, hagsmun-
um félaga í sama stjórnmálaflokki eða sameiginlegum hags-
munum stjórnmálamanna sem hóps. Stjórnmál eiga að snúast
um hagsmuni heildarinnar, sameiginlega hagsmuni okkar allra
að búa í góðu samfélagi. Því verða slík álitaefni mikil hitamál,
ólíkt því sem stundum gerist þegar stjórnmálamenn taka bara
slæmar ákvarðanir, án þess að sérhagsmunir spili þar inn í.
Siðareglur stjórnmálamanna ættu að geta brúað það bil sem
er á milli þess sem er löglegt og þess sem er viðunandi. Í full-
komnum heimi væri mögulegt að segja að stjórnmálamenn ættu
að finna þá línu sjálfir, en það gera þeir ekki alltaf. Það er ekkert
vont við það að hafa reglur til leiðbeiningar, og ekki niðrandi
fyrir stjórnmálamenn, frekar en aðrar starfsstéttir sem hafa
sett sér slíkar reglur. Siðareglur lækna eru með þeim elstu í
heiminum og treyst er á að læknar fylgi reglum sinnar stéttar.
Að læknar hafi siðareglur og fylgi þeim er frekar til þess vald-
andi að traust okkar á stéttinni aukist en að það minnki.
Það er ekki nóg að stjórnmálamenn í borgarstjórn komi sér
saman um siðareglur. Þar sem stjórnmálamenn eru valdamestir
er mesta þörfin á siðareglum, það er á Alþingi. Slíkar siðareglur
eru í vinnslu, en þegar þær líta dagsins ljós ættu þær að vera
almennur leiðbeinandi rammi. Ef einstaka stjórnmálaflokkar
vilja hafa sínar siðareglur ítarlegri er þeim frjálst að taka upp
sínar eigin siðareglur.
Réttur háttur stjórnmálamanna:
Siðareglur
á Alþingi
SVANBORG SIGMARSDÓTTIR SKRIFAR
Með puttann á púlsinum
Eins og sjá má hér í blaðinu koma
bæði iðnaðarráðherra og formaður
iðnaðarnefndar af fjöllum þegar rætt
er um Bjallavirkjun. Líkt er á farið
með mörgum og án efa hafa margir
gúglað Bjöllum til að átta sig á þess-
um nýjustu virkjanahugmyndum.
Við slíka leit má sjá að ein er sú
stofnun sem talið hefur nauðsyn-
legt að skýra út örnefnið Bjalla fyrr
í sumar, en það er Árnastofnun.
Bjalli er nefnilega örnefni apríl-
mánaðar á vef stofnunarinnar.
Hvort það var með fyrirhugaða
virkjun í huga eða ekki skal ósagt
látið, þá væru menn svo sannarlega
með puttann á púlsinum hjá
stofnuninni. Og um að svo sé
efast enginn.
Bjallabrellur
Jón Kaldal, ritstjóri Fréttablaðsins,
skrifaði leiðara um helgina þar sem
hann fullyrti að hugmyndir um
virkjun við Bjalla væru blöff. Ætlun
Landsvirkjunar væri að þrýsta á um
virkjanir í neðri hluta Þjórsár.
Í því ljósi er athyglisvert að næsta
örnefni hjá Árnastofnun á eftir Bjöll-
um er einmitt Brellur.
Gildir líka
um þingmenn?
Ágúst Ólafur Ágústsson er
einn þeirra sem hrifust af
frammistöðu Jónasar
Haralz í Silfri Egils í
gær. Á heimasíðu
sinni lýsir Ágúst
sig sammála all-
flestu sem Jónas sagði í þættinum.
Honum verður einnig tíðrætt um
aldur fjölmiðlafólks og viðmælenda
þeirra. Ágústi finnst eldra fólk bera
skarðan hlut frá borði í fjölmiðlum
og þar ætti það að fá meira pláss,
því „[a]uðvitað er heilmikill fengur og
viska á meðal þeirra sem eldri eru og
það er synd að það fær ekki oftar að
njóta sín“.
Hvort varaformanni
Samfylkingarinnar þyki
það sama gilda um
Alþingi skal ósagt látið,
en sjálfur tók hann sæti
þar 27 ára gamall fyrir
fimm árum.
kolbeinn@frettabladid.is
Gunnar Björnsson, formaður samninganefndar ríkisins,
gæti gert nánast hvern sem er að
femínista. Haft var eftir honum í
Morgunblaðinu á laugardaginn var
að ekki ætti að fara eingöngu eftir
menntun þegar komi að röðun
stétta í launaflokka, heldur eigi
„miklu frekar að taka mið af eðli
starfa“.
Það er nefnilega það. Skyldi
Gunnar Björnsson þá hafa
nokkurn tímann hugleitt „eðli“
ljósmóðurstarfsins? Fróðlegt væri
að heyra hugmyndir hans um þau
störf á vegum ríkisins sem meiri
ábyrgð fylgir eða njóta meiri
virðingar meðal almennings. Ætli
hann geti nefnt mörg störf þar
sem fengist er við meiri verð-
mæti?
Ekki verður annað ráðið af
orðum Gunnars en að hann telji
ljósmóðurstarfið léttvægt í „eðli“
sínu – að minnsta kosti léttvægara
en ýmis önnur störf á vegum
ríkisins þar sem krafist er ámóta
langrar sérfræðimenntunar en eru
miklu betur launuð. Og þegar
þetta „eðli“ er hugleitt er aðeins
eitt sem skilur það frá hinum
störfunum: það er kvenlegt. Og
úrlausnarefnið sem er svo lítilsiglt
að mati formanns samninganefnd-
ar ríkisins: að aðstoða við að koma
barni í heiminn.
Ef kröfugerð ljósmæðra
miðaðist við eðli starfsins – sjálfa
verðmætasköpunina – gætu þær
heimtað svona 60 milljónir á
mánuði. Í grunnlaun.
Ættu kannski að skipta um heiti?
Samanburður á því hvort eitt starf
sé öðru merkilega er að vísu alltaf
ósköp bjálfalegur því að flest störf
hafa eitthvað sér til ágætis nokkuð
– kannski síst þau þar sem menn
eru með 60 milljónir á mánuði. En
getur það verið að t.a.m. nýút-
skrifaður verkfræðingur sé
þjóðinni helmingi dýrmætari en
ljósmóðir, eins og ætla mætti af
laununum? Ætli flestir séu ekki á
því að þessu sé akkúrat öfugt
farið, með fullri virðingu fyrir
verkfræðingum og útreikningum
þeirra.
Þetta er ósköp einföld deila.
Ljósmæður eiga að baki fjögurra
ára hefðbundið grunnnám í
hjúkrunarfræði og síðan leggja
þær stund á tveggja ára sérnám.
Þetta eru því sérhæfðir hjúkrun-
arfræðingar, rétt eins og læknar
stunda sérfræðinám í hinum og
þessum krankleika og líkamspört-
um til að afla sér meiri þekkingar
– og hærri launa – sem þeir og fá.
Ættu þær kannski að skipta um
nafn? Orðið „ljósmóðir“ var að
vísu kosið fegursta orð tungunnar
hjá Önnu Ólafsdóttur Björnsson
en það er kannski of kvenlegt,
mjúkt og fagurt? Þarf samninga-
nefnd ríkisins kannski eitthvað
ferkantað og harðneskjulegt svo
að þeir átti sig á mikilvægi
starfsins? Þær ættu kannski að
kalla sig fæðingar-hjúkrunarfræð-
inga – það er karlkyns orð sem
myndi strax kveikja skilnings-
glampa hjá samninganefnd
ríkisins; orðið „hjúkrun“ er samt
kannski aðeins of ljúft: hvernig
væri orðið fæðingartæknir?
Í umboði hverra?
Það er vissulega að einhverju leyti
í „eðli starfs“ Gunnars Björnsson-
ar að gæta hagsmuna ríkissjóðs
gagnvart launafólki og þar með að
þumbast við þegar það vill
launahækkanir. En maður skyldi
ætla að hluti af starfinu væri líka
að hugsa um verðmætamat – og að
launastefna ríkisins endurspegli
það að einhverju leyti almennar
hugmyndir um réttlæti og
ranglæti. Já, nánast almennt
velsæmi.
Því að sé ríkissjóður að sligast
undan launakostnaði, sem vel kann
að vera, þá er þar áreiðanlega ekki
við umönnunarstéttir að sakast
heldur endurspeglar það væntan-
lega hið fáránlega launaskrið sem
hér hefur orðið síðustu árin hjá
forréttindafólkinu – líka í stjórn-
sýslunni, þar sem menn hafa um
of miðað sig við absúrd kjör
bankastjóra og annarra lukkuridd-
ara á fjármálamarkaðnum sem nú
er að koma á daginn að kunna að
hafa sett alla þjóðina á hausinn
með fúski og óábyrgu framferði.
Eðlileg viðbrögð við slæmu
árferði væru því ef til vill að
lækka almennt launin meðal allra
þeirra ríkisforstjóra sem hafa yfir
milljón á mánuði. Það yrðu góð
skilaboð til almennings og þótt
þeir færu í verkföll tæki líka
enginn eftir því …
Maður skyldi ætla að samninga-
nefnd ríkisins eigi að endurspegla
í störfum sínum vilja og stefnu
þeirrar ríkisstjórnar sem með
völdin fer hverju sinni og þess
þingmeirihluta sem að baki henni
er. Að vísu hefur furðu lítið heyrst
í ráðherrum um þetta mál en það
er engu síður yfirlýst markmið
ríkisstjórnarinnar að leiðrétta kjör
kvennastétta. Hér er tækifærið til
þess. Málflutningur þingmanna
allra flokka er mjög á eina lund og
hlýtur þar til dæmis að skipta máli
ræða Ástu Möller, talsmanns
Sjálfstæðisflokks í heilbrigðismál-
um, sem tók eindregið undir
kröfur ljósmæðra. Því verður ekki
trúað að Ingibjörg Sólrún og aðrir
ráðherrar Samfylkingarinnar leyfi
þessari deilu að þróast út í frekari
verkföll.
Slíkt verkfall myndi vitna um
vont þjóðfélag – villimannaþjóðfé-
lag þar sem öllum verðmætum
hefur verið snúið á hvolf.
Eðli starfa
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
Í DAG | Ljósmóðurdeilan