Fréttablaðið - 02.10.2008, Blaðsíða 18

18 2. október 2008 FIMMTUDAGUR
Sú mikla hækkun sem orðið hefur á heimsmarkaðsverði á jarðolíu á síðustu misser-um, að viðbættum síaukn-
um pólitískum þrýstingi á að draga
úr losun gróðurhúsalofttegunda,
hefur hraðað mjög þróuninni í átt
að framtíð óháðri jarðefnaelds-
neyti.
Breytingar velkomnar
Einkum og sér í lagi hefur hið
hækkaða olíu- og bensínverð orðið
til þess að almennir bílnotendur
eru nú reiðubúnari en nokkru sinni
fyrr að bjóða breytingar velkomn-
ar. Helztu bílaframleiðendur heims
keppast nú við að koma á markað
vistvænni valkostum. Þeir valkost-
ir spanna allt frá sparneytnari
útfærslum af hefðbundnum bruna-
hreyfilsknúnum bílum til hrein-
ræktaðra rafbíla. Sérstaklega
stendur nú samkeppnin um að
koma á fjöldaframleiðslumarkað
svonefndum tengiltvinnbílum.
Slíkir bílar ætla að verða næsta
stóra skrefið í þá átt að gera einka-
bílinn óháðan jarðefnaeldsneyti og
draga verulega úr koltvísýringsút-
blæstri hans – án þess
að veita nokkurn afslátt
af notagildi eða þægind-
um. Tengiltvinnbíla er
bæði hægt að hlaða raf-
magni úr heimainns-
tungu, sem dugar til 50-
100 km aksturs á
rafmagni eingöngu, en
líka knýja með hefð-
bundnu eða lífrænu
eldsneyti.
Tækifæri fyrir Ísland
Svo háttar til hér á Íslandi að fjórir
fimmtu af heildarorkunotkuninni
koma frá endurnýjanlegum orku-
gjöfum, vatnsorku og jarðhita. Síð-
asti fimmtungur orkunotkunarinn-
ar er bruni innfluttrar olíu og
bensíns í samgöngu- og vinnuvél-
um landsins, á landi, legi og í lofti.
Þessar aðstæður skapa Íslandi
betri aðstæður en nokkru öðru þró-
uðu landi til að eiga raunhæfa
möguleika á því að verða fyrst til
að verða óháð jarðefnaeldsneyti.
Hlutföll frumorkunotkunar
Íslendinga breytast hins vegar
verulega ef orkunni sem fer til
orkufreks iðnaðar er haldið utan
við útreikninginn. Að stóriðjunni
slepptri verður hlutur innlendrar
orku í frumorkunotkuninni 65-70
prósent. Þar með stækkar hlutur
jarðefnaeldsneytis í frumorku-
notkun Íslendinga í um þriðjung í
stað fimmtungs.
Tilraunastofa framtíðarorkugjafa
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti
Íslands, og Össur Skarphéðinsson
iðnaðarráðherra héldu báðir ávörp
á alþjóðlegri ráðstefnu um sjálf-
bærar samgöngur, Driving Susta-
inability 08, sem haldin var í
Reykjavík dagana 18. og 19. sept-
ember, og vísuðu báðir til þessarar
sérstöðu Íslands.
Ólafur Ragnar sagði að Ísland
ætti að vera „tilraunastofa fram-
tíðarorkugjafa og fundarstaður
þeirra sem vinna að vistvænum
samgöngum“. Hann hvatti erlenda
gesti ráðstefnunnar, sem meðal
annars komu frá Mitsubishi, Ford
og Toyota, til að nýta sér Ísland
sem tilraunavettvang nýrrar tækni
á þessu sviði því mikilvægt væri
að sýna í verki að hin nýja sam-
göngutækni sé nothæf við raunað-
stæður. Virki hún hér ætti hún að
geta virkað hvar sem er annars
staðar.
Össur iðnaðarráðherra handsal-
aði í lok ráðstefnunnar samkomu-
lag við forsvarsmenn japanska iðn-
risans Mitsubishi um prófanir
hérlendis á nýjum rafbíl fyrirtæk-
isins, sem á að fara í fjöldafram-
leiðslu á næsta ári, auk þess sem
gera á tilraunir með uppbyggingu
þjónustunets fyrir rafbíla, þar á
meðal hraðhleðslustöðvar bæði
innanbæjar og meðfram þjóðveg-
um landsins. Í tilefni af undirritun
þessara samninga lýsti Össur því
yfir að ráðstefnan hefði gert „rík-
isstjórnina enn staðráðnari í að
gera landið óháð olíu.“
„Markmiðið á að vera að gera
okkur algerlega óháð olíu og bens-
íni,“ sagði Össur í samtali við
Fréttablaðið. „Það sem ríkisstjórn-
in þarf að gera er að tryggja breyt-
ingar á skattareglum og lögum til
þess að ýta undir komu þessara
bíla inn á íslenska vegakerfið,“
sagði ráðherrann. „Nú höfum við
þennan samning sem tryggir okkur
rafbíla þegar þeir koma í fjölda-
framleiðslu. Það þýðir það að í
samstilltu átaki ýmissa ráðuneyta,
þar sem fjármálaráðuneytið tæki
nú rösklega á, þá ætti okkur að tak-
ast mjög hratt að draga verulega
úr losun gróðurhúsalofttegunda og
gera okkur óháða olíu og bensíni.“
Eftirfylgni beðið
Með þessum síðustu ummælum
vísar Össur til þess að í vor skilaði
stjórnskipaður starfs-
hópur, sem í sátu full-
trúar fjögurra ráðu-
neyta, af sér skýrslu
með tillögum að
breyttu fyrirkomulagi
gjaldheimtu af elds-
neyti og ökutækjum. Í
skýrslunni er lagt til að
allt gjaldheimtukerfið,
bæði aðflutningsgjöld
og aðrir skattar, miðist við magn
koltvísýringsútblásturs, en sam-
bærilegar reglur hafa verið teknar
upp nágrannalöndunum. Það er á
verksviði fjármálaráðuneytisins
að vinna frumvarp að lögum á
grundvelli tillagnanna, samþykki
ríkisstjórnin að það skuli gert (sem
hún hefur þegar þetta er skrifað
enn ekki gert).
Það sem knýr á um að slíkar
samræmdar reglur komist í gildi
sem skapi skattalega hvata til að
bílkaupendur velji vistvænni val-
kosti er meðal annars það, að um
áramótin renna úr gildi tímabundn-
ar reglugerðir sem kveða á um
afslátt af aðflutningsgjöldum af
tilteknum tegundum vistvænni bíla
(knúnum rafmagni eða metan-
gasi).
Eftirtektarverður áfangi
Afdráttarlaus yfirlýsing iðnaðar-
ráðherrans um stefnuna á að gera
Ísland óháð jarðefnaeldsneyti er
eftirtektarverður áfangi í stefnu-
mótun íslenzkra stjórnvalda á
þessu sviði. Hún fellur vel að áður
yfirlýstu markmiði ríkisstjórnar-
innar um að dregið skuli úr losun
gróðurhúsalofttegunda hérlendis
um minnst 50-75 prósent fram til
ársins 2050, miðað við losun ársins
1990.
Hún fellur einnig vel að þremur
skýrslum sem unnar hafa verið
fyrir stjórnarráðið á þessu ári; sú
fyrsta kom út á vegum iðnaðar-
ráðuneytisins í marzmánuði og ber
titilinn „Innlend orka í stað inn-
flutts eldsneytis“. Höfundar henn-
ar eru Þorkell Helgason, Andrés
Svanbjörnsson, Ágústa Steinunn
Loftsdóttir og Sigurður Ingi Frið-
leifsson.
Þá skilaði fyrrgreindur „starfs-
hópur um heildarstefnumótun
skattlagningar eldsneytis og öku-
tækja“ af sér í vor, en niðurstöður
starfshópsins voru kynntar á blaða-
mannafundi í byrjun júní. Og nú í
september skilaði Steingrímur
Ólafsson iðnrekstrarfræðingur af
sér skýrslu til iðnaðarráðuneytis-
ins um fýsileika rafbílavæðingar
hérlendis.
Þá hefur ráðstefnan Driving
Sustainability, sem var höfuðvið-
burður Samgönguviku í Reykjavík
í fyrsta sinn í fyrra og var haldin í
annað sinn í ár, tvímælalaust orðið
til að skerpa vitund Íslendinga um
það hve tímabært það er að leita
nýrra leiða til að knýja samgöngur
hér á landi, leiða sem bæði draga
úr mengun, minnka kostnað og
gera Ísland minna háð innflutningi
á eldsneyti.
Norrænar fyrirmyndir
Hin Norðurlöndin hafa líka sett sér
metnaðarfull markmið á þessu
sviði. Í næstu greinum þessa
greinaflokks verða rakin dæmi frá
Svíþjóð, Danmörku og Noregi um
hvað hægt er að gera bæði af hálfu
opinberra og einkaaðila til að ýta
undir þróunina í átt að hinu jarð-
efnaeldsneytisóháða samfélagi.
Þar verður litið til þess sem ríkis-
valdið, sveitarstjórnir, fyrirtæki,
frjáls félagasamtök og neytendur
geta aðhafzt. Þessu til viðbótar
verða rakin dæmi um tilteknar
tæknilausnir sem opna nýja mögu-
leika til að ná settu marki, einkum
og sér í lagi til að ryðja brautina
fyrir rafvæðingu einkabílsins jafnt
sem almenningssamgangna.
FRÉTTASKÝRING: Úrelding olíunnar 1. hlutiH2
CO
2
O 2NiMH DME
Li-ionC 2H 6
O
FRÉTTASKÝRING
AUÐUNN ARNÓRSSON
audunn@frettabladid.is
FYRSTA GREIN AF FJÓRUM
Á morgun:
Norrænar fyrirmyndir
Byltingin gegn olíunni
Tuttugasta öldin var öld jarðolíuknúinnar iðnbyltingar; öld bensínbílsins. Sú tuttugasta og fyrsta stefnir í að verða öld rafvæðing-
ar í samgöngum. Sú þróun gefur Íslendingum tækifæri til að verða fyrsta þróaða þjóð heims sem yrði óháð jarðefnaeldsneyti.
ÁFANGI AÐ RAFVÆÐINGU Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands, reynsluekur Mitsubishi-rafbíl sem væntanlegur er í fjöldafram-
leiðslu og gera á prófanir á hérlendis. Forsetinn vill að Ísland sé „tilraunastofa framtíðarorkugjafa“. LJÓSMYND/HARALDUR JÓNASSON
Sprengihreyfill
Rafmótor
Eldsneyti
Endurhleðslu-
bremsun
Rafhlaða
Sprengihreyfill
Rafmótor
Eldsneyti
Endurhleðslu-
bremsun
Rafhlaða
Tvinnbíll Tengiltvinnbíll
YFIRLIT YFIR LEIÐIR TIL AÐ KNÝJA ÖKUTÆKI

Heimild: „innlend orka
í stað innflutts eldsneytis“,
Iðnaðarráðuneytið 2008
Orkugjafi Orkuberi
eða miðill
Orkugeymir
eða umbreytingar
Drifvél
Rafmagn
Vatnsorka
Jarðhiti
Rafdreifikerfið
Raf-
greining Vetni
Metanól
Rafgeymir
Efnarafall
T.d. háþrýstikútur
Innlendir
kolefnisgjafar
Metan
Lífmassi úr
úrgangi eða
ræktaður
Tilbúið eldsneyti
Eldsneyti úr
orku ásamt
kolefnisgjafa
Lífrænt eldsneyti,
t.d. etanól eða
lífdísilolía
Þrýstikútur
Innflutt eldsneyti
eða hráefni í
eldsneyti
Lífmassi
Lífrænt eldsneyti,
t.d. etanól
Olía og bensín
Blendings-
eldsneyti
Tv
in
nv
él
ar
Sprengihreyfill
Rafmótor
Eldsneytistankur
Markmiðið
á að vera að
gera okkur algerlega
óháð olíu og bensíni.
ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
IÐNAÐARRÁÐHERRA