Fréttablaðið - 04.10.2008, Blaðsíða 18

18 4. október 2008 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson bih@markadurinn.is og Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is
ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
UMRÆÐAN
Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir skrifar um
sýningu í Orkuveitunni
Fljúgandi skrúfa, vegalengdamælir, vatns-knúin sög, fljúgandi vél, þrykkvél, bryn-
vagn, gatabekkur, tveggja hæða brú, gröfu-
vél og sveiflyfta. Allt þetta og fleira eru
smíðaðir gripir eftir teikningum uppfinn-
ingamannsins Leonardo Da Vinci og er til
sýnis í Gallerý 100° í Orkuveitunni til 28. Nóvember.
Það er einstakt tækifæri fyrir Íslendinga að fá
þessa gripi til landsins. Allir smiðshlutirnir koma frá
heimabæ Leonardos, Vinci og eru höfðinglega lánaðir
án endurgreiðslu af bæjarstjóra Vinci. Sýningin, Da
Vinci í dag, er styrkt af Reykjavíkurborg, Hagkaup-
um og Orkuveitunni. Einstakt samstarf milli þessara
fyrirtækja hefur orðið til þess að þessi glæsilega sýn-
ing er sérstaklega hönnuð fyrir skólabörn leikskóla og
grunnskóla. Markmiðið með sýningunni er fyrst og
fremst að fá skólabörn í heimsókn til að skoða það
sem Da Vinci fann upp á 15 öld, löngu áður en uppfinn-
ingar hans fóru í almenna notkun eða í smíði.
Höfuðborgarstofa, Menntasvið og Leik-
skólasvið Reykjavíkurborgar eru búin að
vinna kennsluefni og þemaefni fyrir kenn-
ara til að nýta sér. Hægt er að nálgast þessi
verkefni á heimasíðu leikskólasviðs, www.
leikskolar.is og heimasíðu menntasviðs
www.grunnskolar.is. Einnig er hægt að fá
leiðsögn um safnið fyrir skólahópa. Nú
þegar hafa tugir skóla bókað leiðsögn. Allir
eru velkomnir á sýninguna enda býðst
þarna tækifæri til að skoða uppfinninga-
manninn Leonardo betur en flestir þekkja
hann sem listamann fyrst og fremst og höfund
Monu Lisu. Leonardo var svo margt annað, eðlis-
fræðingur, myndhöggvari, tónlistarmaður, verk-
fræðingur og arkitekt.
Þessi sýning á tæknigripum sem Leonardo da
Vinci teiknaði og smíðaði á 15. öld er einstakt tæki-
færi til að efla og kveikja áhuga barna og unglinga
á tækni og vísindum. Ekki síður er sýningin
skemmtileg fyrir alla aldurshópa og mun hvetja til
skemtilegrar umræðu um uppfinningar í skóla-
stofunni og á heimilinu.
Höfundur er borgarfulltrúi.
Uppfinningamaðurinn Leonardo
ÞORBJÖRG HELGA
VIGFÚSDÓTTIR
UMRÆÐAN
Steingrímur J. Sigfússon
skrifar um efnahagsmál
Ríkisstjórn Íslands verður nú á næstu sólahringum að svara
því hvort hún treysti sér til og
hefur bolmagn og styrk, kjark og
sjálfstraust til að leiða endurreisn-
araðgerðir í okkar þjóðarbúskap.
Ef ekki, þá verður þar að verða
breyting á, með hvaða hætti sem
það getur gerst. Við Vinstri græn
erum tilbúin til að axla ábyrgð og
leggja okkur sjálf undir ef það má
verða að liði.
Við verðum að ganga í að leysa
gjaldeyriskreppuna og stöðva fall
krónunnar. Takist það ekki innan
fárra daga verður gjaldeyrisvið-
skiptum sjálfhætt og eins gott að
stöðva þau formlega. Við verðum
að fullvissa almenning um að inni-
stæður landsmanna í innlendum
viðskiptabönkum og sparisjóðum
verði tryggðar og að í þeim efnum
sé ástæðulaust að óttast. Við verð-
um að ná hratt niður verðbólgu og
lækka vexti, við lifum ekki vetur-
inn hvað þá lengur við óbreyttar
aðstæður. Við verðum að veita fé í
umferð þannig að almenningur,
fyrirtæki og stofnanir fái eðlilega
bankaþjónustu og hjól samfélags-
ins og þjóðarbúskaparins geti snú-
ist áfram.
Við verðum að verja lífskjörin
og stöðu heimilanna eins og nokk-
ur kostur er og afstýra því að fólk
fari unnvörpum að missa húsin sín
og komast í þrot. Í því efni verðum
við að beina þeim mætti sem við
höfum til þeirra sem standa höll-
ustum fæti. Þeir sem betur eru
settir verða að sjá um sig. Tekju-
lágt fólk, ungt skuldsett fólk, ein-
stæðir foreldrar, aldraðir og
öryrkjar sem hafa einan saman líf-
eyri til að framfleyta sér og aðrir
hópar sem lakast eru settir verða
að vera í forgangi við aðstæður
sem þessar. Og síðast en ekki síst
verðum við að slá óvígri skjald-
borg um vel-
ferðarþjónust-
una. Nú reynir á
velferðarkerfið,
það er aldrei
dýrmætara en á
erfiðum tímum.
Við Íslending-
ar verðum að
horfast í augu
við veruleikann
eins og hann er,
afneitun eða sjálfsblekking gerir
aldrei nema illt verra.
En; við skulum ekki missa kjark-
inn. Ekki missa móðinn. Ekki gef-
ast upp. Við förum í gegn um þetta
saman. Það er líka þannig að margt
mun leggjast með okkur. Við
eigum enn fiskimiðin og tæki
mannafla og þekkingu til að nýta
þau. Við eigum enn landbúnað og
matvælaiðnað sem sér fyrir um
hálfri fæðuþörf þjóðarinnar. Við
eigum útflutningsiðnað og tækni-
þekkingu í matvæla-, stoðtækja-
lyfjaiðnaði o.fl. ofl. Við eigum
þetta dásamlega og orkuríka land
sem útlendingar vilja sækja heim
og sem sér okkur fyrir ljósi og
hita. Við eigum í ríkulegum mæli
ein eftirsóttustu gæði jarðarinnar
sem nú eru að verða, hreint vatn.
Við erum ung og vel menntuð
þjóð. Við erum dugleg þjóð og telj-
um ekki eftir okkur að vinna mikið
svo lengi sem vinnu er að hafa. Við
eigum tungu okkar, menningu og
rætur og þangað sækjum við
styrk, sjálfsvitund og sjálfstraust.
Við eigum hvert annað, við hjálp-
umst að, við styðjum hvert annað
innan fjölskyldunnar, vinahópsins,
byggðarlagsins. Við erum öll áhöfn
á sama báti og það er löngu komið
ræs.
Og hvernig á að fara í þetta
örlagaverkefni í sögu þjóðarinn-
ar?
Á morgun á að boða saman til
fundar: Okkur forustumenn stjórn-
málanna, forustumenn fjármála-
lífsins, verkalýðsforustu og
atvinnurekendur, mikilvægustu
heildarsamtök. Og læsa okkur
inni.
Við þurfum ekki Laugardals-
höllina, hið sögufræga hús Höfði
nægir. Þetta eru nokkrir tugir
karla og kvenna, því þarna eiga
ekki bara að vera jakkafataklædd-
ir karlar, þarna þurfa líka að vera
margar konur, sem hefðu betur
ráðið meiru um okkar mál en þær
hafa gert, við höfum ekki staðið
okkur svo vel karlarnir. Og þarna
á þessi hópur að sitja og koma ekki
út fyrr en búið er að ná samkomu-
lagi um hvernig þjóðarbúið verður
unnið út úr yfirstandandi erfið-
leikum. Dyrnar verða læstar þar
til kominn er hvítur reykur.
Við höfum ekkert leyfi til þess,
við sem höldum nú á fjöreggi þess-
arar þjóðar í höndunum, á efna-
hagslegu og stjórnmálalegu sjálf-
stæði þjóðarinnar og á framtíð
barnanna okkar, að láta okkur mis-
takast.
Forsætisráðherra góður, þú átt
að boða fundinn, ég er tilbúinn til
að mæta og það sama gildir örugg-
lega um alla aðra. Slíku fundar-
boði yrði tekið fagnandi bæði af
þeim sem boðaðir yrðu og af þjóð-
inni.
Munum það að lokum, góðir
landsmenn, að öll él birtir upp um
síðir en pössum vel upp á hvert
annað meðan þetta gengur yfir,
þessi bylur sem nú stendur.
Og vaki nú allar góðar vættir
yfir Íslandi.
Höfundur er formaður Vinstri
grænna. Texti að ofan er úrdráttur
úr ræðu sem flutt var við setningu
Alþingis á fimmtudag.
Við förum í gegnum þetta saman
STEINGRÍMUR J.
SIGFÚSSON
Við verðum að verja lífskjörin
og stöðu heimilanna eins og
nokkur kostur er og afstýra
því að fólk fari unnvörpum að
missa húsin sín og komast í
þrot.
Nánar á expressferdir.is
eða í síma 5 900 100
F
í
t
o
n
/
S
Í
A
Vetrardvöl
á Kýpur
Nýtt!
Innifalið: Flug með sköttum og öðrum greiðslum til
Kýpur um Kaupmannahöfn, gisting í Kaupmanna-
höfn í tvær nætur og gisting í íbúð á Kýpur, allt
tímabilið.
Í
A
F
í
t
o
n
/
S
Í
Frá 19. október 2008
til 8. febrúar 2009
Verð á mann miðað við tvo í íbúð:
337.810 kr.
3 0. 71 kr á. dag á mann
Eitt bros...
Landlæknisembættið, Lýðheilsustöð og
Vinnueftirlitið sendu frá sér sameig-
inlega yfirlýsingu þar sem fjölmiðlar
voru hvattir til varkárni í fréttum af
efnahagsmálum.
Yfirskrift erindisins er tilvitnun í Ein-
ræður Starkaðar eftir Einar Benedikts-
son Aðgát skal höfð, í nærveru sálar,
bætti Einar við.
Það leiðir hugann að upphafi kvæð-
isins, Eitt bros getur dimmu í
dagsljós breytt. Hvort það er
eitt bros frá Geir H. Haarde
sem breytir dimmu efnahags-
þrenginga í dagsljós skal ósagt
látið.
Öryggisnet
Og vitnum þessu næst í
forseta vorn. Nánar til-
tekið spámannleg orð mælt í ræðu hjá
Sagnfræðingafélagi Íslands fyrir tveimur
árum. Grípum niður í útleggingu á
íslensku útrásarvíkingunum: banka- og
peningamönnunum:
„Í þriðja lagi að eiga auðvelt með
að taka áhættuna, að þora þegar aðrir
hika, kannski vegna þess að lífi sjó-
mannsins fylgir jafnan hætta og útrásin
er eins konar róður á ný mið. Við
vitum líka að ætíð er hægt að
hverfa aftur heim til Íslands ef
illa fer í leiðangrinum og eiga
hér hið besta líf því öryggis-
netið sem velferðarsam-
félagið veitir okkur tryggir
öllum sama rétt
til menntunar
og umönn-
unar óháð
efnahag.“
Ríkisbubbi?
Bubbi Morthens er ötull í baráttu fyrir
réttindum þeirra sem minna mega
sín eins og fyrri daginn. Á miðvikudag
boðar hann landslýð á Austurvöll til að
láta ráðamenn heyra í sér.
Af því tilefni hafa ýmsir
rifjað upp að Bubbi seldi Sjóvá
á sínum tíma allar tekjur af
lögunum sínum. Glitnir
varð síðar eigandi að
lagatekjunum og nú á
íslenska ríkið Glitni.
Nú þegar rétturinn á
lögunum er í eigu ríkis-
ins hefur hin mikilvæga
stétt gárungar spurt
sig hvort Bubbi sé þá
orðinn ríkis-Bubbi? Og
gárunga ber að hlýða á.
kolbeinn@frettabladid.is
N
æstu tveir dagar eiga að gefa ríkisstjórninni svig-
rúm til þess að gera nauðsynlegar bráðaráðstafanir
til þess að skjóta stoðum undir fjármálakerfið. Hún
þarf samtímis að endurvekja traust þar sem það
hefur brostið. Aukheldur er brýnt að veita sýn inn
í framtíðina.
Tíðindi frá erlendum fjármálamörkuðum benda til að á þeim
vettvangi líti of margir svo á að Seðlabanki Íslands hafi skorið sig
úr með minni ráðstöfunum til þess að leysa lausafjárvanda fjár-
málastofnana en aðrir sambærilegir bankar í heiminum. Vaxandi
efasemda gætir um að Seðlabankinn hafi gefið ríkisstjórninni
rétt ráð gagnvart aðstoð við Glitni. Ástæðan er sú að leiðin sem
farin var sýnist hafa leitt til meiri skaða fyrir fjármálakerfið í
heild en ástæða var til. Var vandinn þó ærinn.
Í þessu ljósi hvílir sú mikla ábyrgð á ríkisstjórninni að reisa við
traust á Seðlabankanum samhliða öðrum ákvörðunum sem hún
tekur um helgina. Til þess að það megi takast þarf meira en orð.
Jafnframt er ljóst að þeir einkareknu bankar sem hugsanlega fá
opinbera aðstoð til þess að komast í gegnum lausafjárkreppuna
þurfa að sæta með einhverjum hætti aðkomu fulltrúa skattborgar-
anna. Það er þáttur í að byggja upp traust og samstöðu.
Þær ráðstafanir sem ríkisstjórnin ákveður þurfa að vera það
stórar í sniðum að enginn vafi leiki á að fjármálamarkaðurinn og
fólkið í landinu hafi trú á að undirstöður fjármálakerfisins haldi.
Aðalatriðið er að hefðbundin atvinnufyrirtæki í framleiðslu og
þjónustu geti haldið áfram að skapa verðmæti. Eins er óhjá-
kvæmilegt að auðvelda fjármálastofnunum að greiða götu þess
fólks sem mætir mestu erfiðleikunum á húsnæðismarkaðnum.
Sú meginregla er mikilvæg að þeir beri sjálfir ábyrgð á gerð-
um sínum sem óvarlega hafa farið. Íslenska þjóðin er hins vegar
í sömu sporum og aðrar þjóðir að skynsamlegt er vegna almanna-
hagsmuna að gera allt sem í mannlegu valdi stendur til þess að
koma í veg fyrir að hagkerfið skaðist. Umræður um stefnuræðu
forsætisráðherra fyrir tveimur kvöldum sýndu betur en nokkru
sinni hversu sterka samstöðu má mynda þegar alvara er á ferð-
um. Öllum var ljóst að hefðbundinn vopnaburður stjórnmála-
átaka var ekki á dagskrá. Mikilvægt er að ríkisstjórnin nýti það
andrúm til þess að auka þunga og traust þess sem gert verður.
Um leið og bráðaráðstafanir eru ákveðnar verður ekki hjá því
komist að leggja línur sem sýna fólkinu í landinu þau markmið
sem að er stefnt til framtíðar. Gjaldmiðillinn og staða Íslands í
alþjóðasamfélaginu eru mikilvæg atriði í því efni. Það er vanda-
samt viðfangsefni. Augum er ekki unnt að loka fyrir því að þar
eru sjónarmið mismunandi og mat á hagsmunum ólíkt.
Þessari spurningu er hins vegar ekki unnt að ýta til hliðar nú
vegna þess hversu flókin hún er. Nú skiptir máli að finna mark-
vissri umfjöllun og mati á hagsmunum trúverðugan farveg. Þar
verður hver skoðanahópur að taka nokkuð tillit til annars. Allir
verða til að mynda að geta treyst því að hagsmunir sjávarútvegs-
ins verði ekki fyrir borð bornir þegar farvegur verður fundinn
fyrir mótun framtíðarstefnu á þessu sviði.
Af öllu þessu má sjá að þeir sem ábyrgð hafa axlað þurfa að
taka stærri og veigameiri ákvarðanir um framtíð þjóðarinnar á
færri klukkustundum en nokkru sinni fyrr. Það er hægt.
Stór viðfangsefni og skammur tími:
Ráð og traust
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR