Fréttablaðið - 12.10.2008, Blaðsíða 26

MENNING 6
Ljóð eru alla jafna svo persónu-
legt samtal skálds og lesanda að
áhrif þeirra ráðast að hluta af því
hvort lesandinn þekkir höfund
þeirra utan bókar eða ekki, hvort
höfundur les ljóðin sjálfur upp-
hátt, einhver annar, eða – eins og
oftast – bara lesandinn sjálfur
einn í hljóði og hefur ekki skímu
um höfundinn að baki skáldinu og
ljóðum þess – höfundinn sem býr í
veruleika(num) sem kemur les-
andanum ekki við. En kannist
maður við hann, er erfitt að hrista
hann af sér, veruleikann.
Hvað er skáldskapur, ef ekki
þessi straumur? mætti spyrja, er
hann ekki sjálfur „alvöru lífs-
reynsla?“ og um svarið eru vænt-
anlega flestir sammála; án hans er
enginn skáldskapur. En er þá plat
að finna strauminn „beint úr veru-
leikanum án milligöngu ljóðsins“
... bíddu, er það hægt? Nei, auðvit-
að ekki, ljóðið kveikir strauminn,
orð skáldsins, ekkert annað, það er
augljóst, að öðrum kosti væri les-
andinn að hugsa um eitthvað allt
annað. Eru áhrifin þá minni ef les-
andinn þekkir ekki viðkomandi?
Nei, ekki ef vel er ort, þ.e.a.s. ekki
ef ljóðið orkar svo sterkt á lesand-
ann að hann geri orð þess að sínum,
þá breytir það engu – og þá erum
við komin alveg í hring. Niður-
staða: Þetta er bók sem vekur fal-
lega tilfinningu og hugarflug sem
barnssál okkar allra gleypir í fögn-
uði, þar sem skilin hverfa á milli
þess sem er töff (eða bara sniðugt
og orðríkt) og þess sem er alveg
einlægt og streymir beint í allar
gáttir. Án sorgar / er hjartað bara
bolli / sem blóðið sullast um (63).
Við skulum öll lesa þessa bók, það
gerir ekkert nema gott.
Rifjum upp annað grunnatriði;
samspil efnis og forms. Áhlaup
síðustu aldar fólst í því að eyða
mörkunum, í því gapi býr kjarn-
orka atómljóðsins og ætthvíslar
þess. Áhlaupið á sér sígilda for-
sendu; varpa af sér þeim fjötrum
brags og hefðar sem ávallt verja
fyrr eða síðar hugmynd gærdags-
ins gegn lífsnauðsynlegu morgun-
máli ljóðsins. Láta lesandann fá
það á tilfinninguna að ljóðið sé
frjálsborið og klæði sig sjálft og
horfi til framtíðar þótt það sé
vissulega jafnframt smíðisgripur
höfundar (í póstmódernískum
samtíma) og búið til úr (engu
nema) orðum í heimi sem er þó
næstum alveg gaga og engin skyn-
samleg orð ná yfir né nokkur
regla.
Höfundur ratar þessa alkunnu
óvissuferð og spinnur af smekk-
vísi, beitir þekkingu, sögu, bókviti,
innsæi og kvenlegri vitund, otar
saman ofvitru barni og óðamála
vitringi, gefur ímyndun og orð-
flaumi víða nánast frjálst flug.
Skáldið hæðist að sjálfu sér í sama
mund og það messar, trúir samt á
alvöru ljóðsins og útrás, hvolfir
yfir lesandann sögulegum vísun-
um og bóklegum táknum af
skondnu örlæti, fær hann til að
hlæja og hlær svo að honum,
skemmtir sér með honum, tárast
með honum, minnir hann á mikil-
fengleik þess að vera bara breysk
og holdleg en þó ægilega ærleg
mannvera sem elskar og elskar.
Sigar skopi á ljótleikann. Þannig
sigrar fegurðin (75).
Bókin er völvuginning líðandi
stundar, án tálsýnar, allur heimur-
inn í beinni, stundum aðeins um of,
kastljósi beint að kvenlegum gild-
um, fegurð og friður sé með yður,
lofsöngur síungrar nönnu.
Bravó.
Sigurður Hróarsson
S
ýningin opnaði í gær að
viðstöddu fjölmenni. Þar
blöstu við nær fimmtíu
kunn verk úr einkasafni
Reinholds Würth. Safnið
varð til á 7. áratugnum og hefur
vaxið í réttu hlutfalli við velgengni
eigandans. Í því eru nú um 11.500
verk eftir viðurkennda meistara
alþjóðlegrar nútímalistar. Í því
broti sem nú kemur fyrir sjónir
Íslendinga kennir margra grasa.
Þar er að finna hið einstæða verk
Edvards Munch, Vampyr, eða Blóð-
sugu, sem hinn frábæri forkólfur
expressjónismans og þekktasti
málari Norðurlandanna málaði í
fyrri heimstyrjöldinni, og er eitt af
lykilverkum á ferli hans þótt ekki
sé það frægara en Ópið sem er
kunnast hans verka.
Halldór Björn Runólfsson, for-
stöðumaður listasafnsins, segir
Würth vera eitt þeirra fyrirtækja í
Þýskalandi sem fari ekki hátt en
leggi mikið til samfélagsins. Úrval-
ið sem hingað komi geymi mörg
meistaraverk nútímamyndlistar og
teygi sig allt til helstu málara okkar
daga: þar eru fjögur verk eftir Ans-
elm Kiefer og fimm verk eftir Ger-
hard Richter en þeir eru báðir
meðal helstu málara Evrópu í dag.
Sýningin rekur nútímann í mynd-
listinni frá Munch, impressjónism-
anum til okkar daga. Hér er í fyrsta
sinn sýnt verk eftir Magritte á
Íslandi. Þar er líka að finna Höfn-
ina í Le Havre, eftir Camille Piss-
arro, elsta og virtasta frumkvöðul
impressjónismans á 19. öld og aðra
hafnarmynd frá Le Havre, eftir
Eugène Boudin, upphafsmann list-
málunar utandyra, sem kenndi
hinum unga Claude Monet að mála
undir berum himni upp úr miðri
19. öldinni.
Af meistarverkum úr Würth-
safninu, nær okkur í tíma, má
nefna Ský yfir þökum, eftir Pierre
Bonnard, frá upphafi millistríðsár-
anna. Af samsvarandi þýskum
verkum er Blómaveröndin í Wann-
see, síðasta verk Max Liebermann,
Stúlkan með hattinn milli birki-
trjánna, sem Paula Modersohn-
Becker, hinn skammlífi expressj-
ónisti, málaði skömmu eftir
aldamótin 1900, fimm árum fyrir
andlátið.
Þar er líka Blökkudansmeyjan
eftir Ernst Ludwig Kirchner, helsta
leiðtoga þýska expressjónismans
og Þrír áhorfendur, vatnslitamynd
eftir Emil Nolde. Þá eru Skordýra-
nautabanarnir eftir abstrakt-
súrr ealistann André Masson. Þar
er stórvirkið Korna-Neg, eftir Vict-
or Vasarely, föður op-listarinnar,
kennara Eyborgar Guðmundsdótt-
ur.
Poppið á sinn fulltrúa á sýning-
unni: Nektina á ströndinni eftir
Roy Lichtenstein,, Horft af ver-
öndinni II, eftir David Hockney,.
Innpakkaða fiðlu eftir Christo, einn
fremsta fulltrúa ný-raunsæisins,
Ex-Ringeye, sameiginlegt málverk
Andys Warhol, Jean-Michels
Basquiat og Francescos Clemente,
Af myndhöggvurum má nefna
þá Günther Uecker, Bernar Venet,
Stephan Balkenhol og Anthony
Gormley, en sá síðastnefndi hlaut
hin eftirsóttu, bresku Turner-verð-
laun árið 1994.
Sýningin úr safni Würths er hval-
reki á fjörur áhugamanna um
myndlist hér á landi.
ÁST VIÐ FYRSTU SÝN
Einn af stórsöfnurum Evrópu, Reinhold Würth, þýskur iðjuhöldur í járnvörubrans-
anum, hefur lánað Listasafni Íslands gott úrval úr sínu nær tólf þúsund verka
safni, um fi mmtíu verk sem verða til sýnis í safninu við Fríkirkjuveg næstu vikur.
MYNDLIST PÁLL BALDVIN BALDVINSSON
LOFTNET KLÓRA HIMIN
Þórunn Erlu- Valdimarsdóttir
JPV 2008
★★★★
Einlæg ljóð í allar gáttir
Þórunn Erlu- Valdimarsdóttir sendir frá
sér nýja ljóðabók.
Sýningin stendur til 2. nóv. og er opin
virka daga frá 11-17 og helgar 13-16.
Boðið er uppá leiðsagnir eftir samkomulagi
Sími 575-7700 – gerduberg@reykjavik.is
GERÐUBERG
www.gerduberg.is
STEINA
Vídeólistasýning
Efri hæð
Steina hlaut Heiðursorðu
Sjónlistar árið 2008
b b b b b b b b b b b b b b b b bSkemmti- og fræðslukvöld um hrossakjötsneyslu Íslendinga fyrr og nú
Fjölbreytt dagskrá:
Veisla, skemmtun og fræðsla sem enginn ætti að láta fram hjá sér fara!
b b b b b b b b b b b b b b b b b
b b b
Hrossaveisla
Auglýsingasími
– Mest lesið
„...fyrst á visir.is“
...ég sá það á visir.is
Halldór Björn Runólfsson framan við stórt málverk Anselms Kiefer á sýningunni.