Fréttablaðið - 19.10.2008, Blaðsíða 18

19. OKTÓBER 2008 SUNNUDAGUR2 ● fréttablaðið ● vímulaus æska
MST-aðferðin snýr að öllu nærumhverfi barns, það er að segja foreldrum, fjölskyldu, félagahópi, skóla og tómstundum. Mynd
tengist ekki efni greinar. MYND/ODD STEFÁN
Barnaverndarstofa mun á
næstunni bjóða fjölskyldum
barna sem glíma við alvarleg
hegðunarvandamál upp á
MST-meðferð sem miðar að
því að takast á við og yfirstíga
vandamálin.
Barnaverndarstofa mun á næstu
vikum hefja svokallaða fjölþátta-
meðferð (Multisystemic Ther-
apy, MST) fyrir fjölskyldur barna
á aldrinum tólf til átján ára sem
glíma við alvarlegan hegðunar-
vanda.
MST fer fram á heimili og í
nærumhverfi fjölskyldunnar og
skilyrði er að barnið búi heima.
Þerapisti hittir foreldra (og eftir
aðstæðum barn) á heimaslóðum
þeirra ekki sjaldnar en tvisvar í
viku í þrjá til fimm mánuði. For-
eldrar hafa jafnframt aðgengi
að þerapista í síma allan sólar-
hringinn til hvatningar og ráð-
gjafar. Fjórir þerapistar og einn
teymisstjóri mynda meðferðar-
teymi. Hver þerapisti sinnir átta
til tíu fjölskyldum á ári.
MARKHÓPUR
Barnaverndarnefndir sækja um
MST og þjónustusvæðið verður
fyrst um sinn höfuðborgarsvæð-
ið og nágrenni. Markhópurinn af-
markast við hegðunarvanda barna
sem kemur fram á flestum eða
öllum eftirtöldum sviðum: (a) Af-
skiptum lögreglu, afbrotum eða
refsiverðri hegðun, (b) skrópum
í skóla eða verulegum skólaerfið-
leikum, (c) líkamlegu ofbeldi gegn
öðrum eða alvarlegum hótunum,
og (d) vímuefnanotkun eða mis-
notkun áfengis.
MST er stundað í þrjátíu ríkjum
Bandaríkjanna og tíu öðrum lönd-
um svo sem á Bretlandseyjum, í
Hollandi, Danmörku, Svíþjóð og
Noregi. Við innleiðingu MST á Ís-
landi hefur verið horft sérstaklega
til Noregs en þar var MST innleitt
á landsvísu árið 1999.
MST er gagnreynd aðferð sem
þýðir að sýnt hefur verið fram á
árangur henn-
ar með sam-
anburðarrann-
sóknum. Til
að tryggja það
að aðferðinni
sé beitt rétt er
haft eftirlit með
framkvæmd-
inni. Þannig
veitir teymisstjórinn þerapistum
vikulega faghandleiðslu sam-
kvæmt aðferðafræði MST. Í fram-
haldi er símafundur um sama efni
með MST-sérfræðingi. Reglu-
lega er kannað með aðstoð mat-
slista hjá foreldrum hvort þerap-
istar halda sig við aðferðir MST.
Þerapistar svara sambærilegum
matslistum um teymisstjórann.
ALLT UMHVERFIÐ
Meðferðin snýr að öllu nærum-
hverfi barns: foreldrum, fjöl-
skyldu, félagahópi, skóla og
tómstundum. Reynt er að bæta
samheldni innan fjölskyldunn-
ar, tengsl og samráð foreldra og
skóla og annarra lykilaðila. Með-
ferðin felst í að draga úr eða yfir-
vinna vandamál barns miðað við
skilgreind meðferðarmarkmið og
almennt að efla hæfni og bjarg-
ráð foreldra til að takast á við að-
steðjandi vandamál.
Yfirmarkmið eru ákveðin í
upphafi í samráði við þá sem taka
þátt í meðferðinni. Yfirmarkmið
eru brotin niður í undirmarkmið
og frá einni viku til annarrar er
metið (greint) hvaða leiðir (inn-
grip) eru að markmiðum og að
hve miklu leyti þeim er náð. Í lok
meðferðar gilda yfirmarkmiðin
sem mælikvarði árangurs.
Meðferðarmarkmið taka mið
af vanda barns og fjölskyldu en
þurfa einnig að endurspeglast í
heildarmarkmiðum (landsmark-
miðum) MST hér á landi. Lands-
markmiðin eru: (a) að barn búi
heima hjá sér, (b) stundi skóla eða
vinnu, (c) komist ekki í kast við
lögin, (d) noti ekki vímuefni og
(e) beiti ekki ofbeldi eða hótun-
um. Árangur af MST-prógramm-
inu í heild er metinn út frá þess-
um landsmarkmiðum sex, tólf og
átján mánuðum eftir að hverri
meðferð lýkur.
TÍMAMÖRK
MST-meðferðin þykir fullreynd
eftir þrjá til fimm mánuði en
síðan er gert ráð fyrir að lykil-
aðilar í umhverfi barnsins vinni
áfram með þær áætlanir sem sett-
ar voru upp. Aðferðir MST miða
að yfirfærslu árangurs og breyt-
inga til lengri tíma. Reynt er að
gera foreldra betur í stakk búna
að nýta sér óformlegan stuðning
í umhverfi sínu og að sækja sér
formlegan stuðning ef þörf kref-
ur.
MST-meðferð er hætt ef í ljós
kemur að vandi fjölskyldu og
barns er þess eðlis að ekki ræðst
við hann með MST. Þannig getur
komið til þess að vista þurfi barn-
ið (tímbundið) á meðferðarstofn-
un. Það útilokar þó ekki MST-
meðferð á síðari stigum án þess
þó að MST sé beitt sem eftirmeð-
ferð, því til þess er það of um-
fangsmikið inngrip.
MST er ekki sett fram sem töfra-
lausn en mun örugglega brúa
ákveðið tómarúm sem ríkt hefur
milli þjónustuúrræða á heima-
velli og vistunar utan heimilis.
Fjölskyldum stendur
MST-meðferð til boða
Vímulaus æska – Foreldrahús eru frjáls félagasamtök sem hafa unnið
öflugt forvarnar- og hjálparstarf í þágu barna og unglinga síðustu 22
ár. Á vegum samtakanna er boðið upp á fræðslu og námskeið fyrir börn
og unglinga sem glíma við erfið-
leika á borð við vímuefnaneyslu
og hegðunarvandamál. Jafnframt
standa samtökin að öflugu starfi
fyrir foreldra og aðra aðstandend-
ur.
Nú kreppir að í þjóðfélaginu og
samtökin hafa ekki farið varhluta af
því. Ljóst er að fyrirtæki og stofn-
anir halda að sér höndum við styrk-
veitingar. Á slíkum tímum er mikil-
vægt að snúa bökum saman og efla
uppbyggilega starfsemi á borð við
þá sem Vímulaus æska – Foreldra-
hús stendur fyrir. Fram undan eru
fjölmörg verðug verkefni og áríð-
andi að samtökin geti haldið áfram
að starfa af fullum krafti.
Til að samtökin geti sinnt starfi
sínu sem best þörfnumst við
frjálsra fjárframlaga frá fyrir-
tækjum, stofnunum og einstakling-
um. Við erum afar þakklát öllum þeim sem hafa lagt starfi okkar lið í
gegnum tíðina og vonumst til að sem flestir sjái sér fært að styðja sam-
tökin áfram. Þrátt fyrir óvissu í efnahagi landsins hvetjum við alla til að
leggjast á eitt til að styrkja samtökin og hlúa þannig að æsku landsins.
Með von um jákvæð viðbrögð.
Inga Ævarsdóttir,
framkvæmdastjóri Vímulausrar æsku
Stuðningur við
æsku landsins
Oft þegar foreldrar koma í for-
eldrahópana til okkar þá er sjálfs-
mynd þeirra ekki traust, þessir for-
eldrar eru yfirbugaðir af þreytu
og sorg eftir langan álagstíma þar
sem unglingurinn þeirra hefur átt í
langvarandi vanda.
Ótti um afdrif unglingsins
þeirra hefur hreiðrað um sig og
foreldrarnir upplifa mikinn van-
mátt ásamt því að ásaka sjálfa sig
stöðugt.
Þegar í foreldrahópana er komið
átta foreldrar sig á því sem þau
vissu fyrir, að við erum öll mann-
leg og getum því öll verið misupp-
lögð, eins getum við öll runnið til
og gert mistök. Eitt af fyrstu verk-
efnunum í hópnum er að fara yfir
þessar ásakanir til þess að losa um
sektarkenndina. Þegar foreldri fer
yfir þessar ásakanir með öðrum
áttar hann sig oft á því að það eru
fleiri en hann sem hafa gert sömu
mistökin og eins áttar foreldrið sig
oft á því að þarna var ekki um mis-
tök að ræða.
Mikill sigur er unninn þegar for-
eldri getur lært af mistökum sínum
og lagt sektarkenndina á hilluna
því þá er hægt að fara í aðra þætti
eins og hvenær og hvernig er best
að setja mörk. Sektarkenndin litar
allt of oft ákvarðanatöku foreldra.
Foreldrar þurfa að viðurkenna
tilfinningar sínar og oft reynist
þeim erfitt að vera reiðir út í ungl-
inginn sinn sem þeir elska af öllu
hjarta. Tilfinningar koma og fara og
þær þurfa sinn tíma, ef við bælum
þær þá ná þær ekki að kveðja eins
er ef við höldum í þær. Reiði er til-
finning sem á fullan rétt eins og
aðrar tilfinningar við þurfum bara
að athuga vel og bera ábyrgð á því
hvað við gerum í reiði okkar. For-
eldrar hafa því nýtt hópana vel til
að ræða sínar tilfinningar og finna
þeim heilbrigðan farveg.
Úr Foreldrahúsi.
Lært af mistökunum Halldór Hauksson.
Sjálfsmynd foreldra sem koma í foreldrahópana er oft ekki sterk í upphafi.
NORDICPHOTOS/GETTY
Inga Ævarsdóttir.
Útgefandi: Vímulaus æska l Heimilisfang: Borgartún 6 105 Rvík. Vefsíða: www.vimulaus.is
Netfang: vimulaus@vimulaus.is l Ritstjóri: Elísa Wium l Ábyrgðarmaður: Elísa Wium For-
síða: Vímulaus æska l Auglýsingar: Fréttablaðið/Hlynur Þór Steingrímsson Sími: 512 5439.