Fréttablaðið - 12.11.2008, Blaðsíða 4

MARKAÐURINN 12. NÓVEMBER 2008 MIÐVIKUDAGUR4
Ú T T E K T
Tuttugu og fjórir fulltrúar sitja
í stjórn Alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins. Þeir eru ýmist fulltrúar ein-
stakra ríkja eða hópa ríkja. At-
kvæði hvers um sig hefur mis-
mikið vægi. Bandaríkjamenn ráða
langmestu um afdrif umsókna, en
í tilviki Íslands ræður einfaldur
meirihluti hvort umsókn verður
samþykkt eða felld.
Umsóknin hefur hins vegar
hvorki komist í hendur stjórnar-
manna sjóðsins, né hefur umsókn
Íslands enn komist þar á dagskrá.
VÆGI ATKVÆÐA
Atkvæði Bandaríkjanna ræður
mestu í 24 manna stjórn Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins. Atkvæði þeirra
gildir til 16,77 prósenta í stjórn-
inni. Nokkur önnur ríki ráða ein
yfir atkvæði sínu: Japanar, Bret-
ar, Frakkar, Þjóðverjar, Kínverj-
ar, Rússar. Í öðrum tilvikum, líkt
og hjá Norðurlöndum, eru hópar
ríkja saman um fulltrúa í stjórn-
inni. Mismunandi er hversu mikið
vægi atkvæðin hafa, en nefna má
að Ísland, ásamt öðrum ríkjum á
Norðurlöndum og Eystrasaltsríkj-
um, ráða 3,44 prósentum.
EINFALDUR MEIRIHLUTI DUGIR
Thomas Moser, fulltrúi Sviss og
fleiri ríkja í stjórn sjóðsins, segir
að einfaldur meirihluti dugi til
þess að samþykkja eða fella beiðni
Íslands um aðstoð.
Því má velta fyrir sér hvaða ríki
kynnu að vilja leggja stein í götu
Íslands í þessum efnum og hvort
það dygði til.
Íslensku bankarnir störfuðu
víða í Evrópu og raunar víða um
heim. Landsbankinn tók við inn-
lánum í útibúum í Bretlandi og
Hollandi. Kaupþing tók við innlán-
um í bæði dótturfélögum og útibú-
um í Benelux-löndum. Enn frem-
ur var tekið við innlánum í Þýska-
landi, Austurríki og víðar, þar á
meðal Sviss.
Bankarnir höfðu starfsemi
víðar, meðal annars í Kanada.
Sé gert ráð fyrir að þau ríki sem
telji sig eiga harma að hefna vegna
íslenskra banka bindist samtök-
um um að leggja stein í götu um-
sóknar Íslendinga til sjóðsins, þá
má ætla að í eigin hópi næðu þau
samanlagt um fimmtung atkvæða-
magns. Þess má geta að Thom-
as Moser segir að Svisslending-
ar líti umsókn Íslendinga jákvæð-
um augum. Í hópi Svisslendinga
eru líka Pólverjar sem hafa heit-
ið Íslendingum láni. Láni sem for-
sætisráðherra hefur kallað dreng-
skaparbragð.
Þó er fullkomlega óvíst hvort
ríki beita áhrifum sínum gagnvart
öðrum til að tefja að umsókn Ís-
lands komist að hjá stjórn sjóðsins
eða krefjast þess að samið verði
við Breta og Hollendinga. Við því
fást ekki svör að utan.
ÞRÝSTINGUR BRETA
OG HOLLENDINGA
Hinir alræmdu Icesave-reikn-
ingar Landsbankans í Bretlandi
hafa dregið mikinn dilk á eftir
sér. Óleyst er milliríkjadeila við
Breta og Hollendingar sitja á hlið-
arlínunni. Þá hefur komið fram í
fjölmiðlum að þýskir bankar hafi
tapað háum fjárhæðum á falli
bankanna. Þá tók Kaupþing við
innlánum á Edge-reikninga í úti-
búum þar í landi.
Bretar segjast í fjölmiðlum
styðja umsókn Íslendinga um
efnahagsaðstoð Alþjóðagjaldeyr-
isjóðsins. Stuðningurinn virðist
hins vegar aðeins vera í orði, þar
sem þeir vísa til þess að reglur
sjóðsins kveði á um að umsækj-
endur þurfi að hafa samið við lán-
ardrottna sína.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir ut-
anríkisráðherra sagði eftir ríkis-
stjórnarfund í gær að Bretar og
Einfaldur meirihluti dugir
„Í tillögum mínum er
ekki gert ráð fyrir að-
stoð sjóðsins. Fyrstu
tveir liðirnir eru beinlín-
is í andstöðu við þær ráð-
stafanir sem þegar hafa
verið kynntar á grund-
velli áætlunar sjóðsins,“
segir Lilja Mósesdóttir
hagfræðingur.
Hún hefur lagt til
áætlun í sjö liðum, meðal ann-
ars til að vekja athygli á því að
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn leiði
Íslendinga til að fara aðrar leiðir
til að kljást við alþjóðlegu fjár-
málakreppuna en mörg önnur
ríki geri, til að mynda Banda-
ríkjamenn og margar Evrópu-
þjóðir.
„Þau lækka vexti og auka rík-
isútgjöld með því að lána fyrir-
tækjum og heimilum sem standa
illa.“
Lilja segir að Alþjóðagjald-
eyrissjóðurinn hafi alltaf gripið
til þeirra skilyrða að neyða ríki
til að hækka vexti til að koma
á stöðugleika á gjaldeyrismark-
aði og að ríkissjóðir séu rekn-
ir hallalausir. Það sé þó ekki
hægt vegna aukins atvinnuleys-
is, nema hækka skatta.
„Margir hagfræðingar sem
hafa rannsakað fjármálakrepp-
ur, telja að þessar að-
gerðir, hækkun vaxta og
skattahækkanir, verði til
þess að dýpka kreppuna.
Vaxtahækkunin þýðir að
fleiri fyrirtæki geta ekki
fjármagnað sig, því þau
ráða ekki við vextina.“
Lilja telur að aðferða-
fræði Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins sé frekar á for-
sendum fjármagnseigenda en
heimila og fyrirtækja. „Vaxta-
hækkunin er til að mynda hugs-
uð til þess að reyna að halda
fjármagni hér, án þess að skatt-
leggja það.“
Lilja leggur meðal annars til
að 60 prósenta skattur verði
lagður á alla fjármagnsflutninga
yfir tíu milljónum króna. Spurð
um hvort það stæðist lög og al-
þjóðlegar skuldbindingar segist
Lilja ekki vera löglærð. Hins
vegar hafi verið gripið til slíkra
aðgerða áður. „Það gerði Malas-
ía árið 1997 til 98. Og það land
kom einna best út úr fjármála-
kreppunni gangvart nágranna-
löndum sínum og þurfti ekki að
skuldsetja sig nærri jafn mikið,
því ríkið þurfti síður á láni að
halda til að styrkja gjaldeyris-
varaforðann.“
Lilja telur enn fremur að þetta
hefði takmörkuð áhrif á utanrík-
isviðskipti Íslendinga, því skort-
ur á trúverðugleika gjaldmiðils-
ins hafi þegar haft slæm áhrif á
þau mál. Allir sem vilji sjá, sjái
að krónan falli um leið og hún
fer á flot. „Um það eru fjölmörg
dæmi, meðal annars frá Asíu, að
vaxtahækkun dregur ekki úr út-
streymi fjármagns í fjármála-
kreppu.“ Fjárfestar hugsi ekki
rökrétt þegar ríki fari í gegnum
fjármálakreppu. „Þeirra hugsun
er að koma sér út, næstum hvað
sem það kostar.“
Fleiri leiðir kunna að vera til
LILJA
MÓSESDÓTTIR
Fulltrúi ríki vægi atkvæða
Meg Lundsager Bandaríkin 16,77
Daisuke Kotegawa Japan 6,02
Klaus D. Stein Þýskaland 5,88
Ambroise Fayolle Frakkland 4,86
Alex Gibbs Bretland 4,86
Willy Kiekens (Belgía) 10 lönd 5,14
Age F.P. Bakker (Holland) 12 lönd 4,76
Jose A. Rojas (Venesúela) 8 lönd 4,45
Arrigo Sadun (Ítalía) 7 lönd 4,10
Richard Murray (Ástralía) 14 lönd 3,85
GE Huayong Kína 3,66
Jonathan Fried (Kanada) 12 lönd 3,64
Jens Henriksson (Svíþjóð) 8 lönd 3,44
A. Shakour Shaalan (Egyptaland) 13 lönd 3,20
Abdallah S. Alazzaz Sádi-Arabía 3,16
Perry Warjiyo (Indónesía) 12 lönd 3,11
Peter Gakunu (Kenía) 20 lönd 3,01
Thomas Moser (Sviss) 8 lönd 2,79
Aleksei V. Mozhin Rússland 2,69
Mohammad Jafar Mojarrad (Íran) 7 lönd 2,42
Paulo Nogueira Batista (Brasilía) 9 lönd 2,42
Adarsh Kishore (Indland) 4 lönd 2,35
Javier Silva-Ruete (Perú) 6 lönd 1,96
Laurean W. Rutayisire (Rúanda) 24 lönd 1,29
V Æ G I A T K V Æ Ð A
1. Vaxtalækkun til að gera heimilum og
fyrirtækjum kleift að ráða við skuld-
setninguna
2. 60% skattur á útstreymi fjármagns
yfir 10 milljónir til að styrkja gengi
krónunnar
3. Viðvarandi halli á ríkissjóði til að
takast á við atvinnuleysið og aukið
félagslegt misrétti
4. Lánalenging fyrir heimilin til að koma
í veg fyrir gjaldþrot og landflótta
5. Hagstjórn sem miðar að því að
tryggja efnahagslega velferðar í
gegnum atvinnuskapandi aðgerðir
6. Dreifðara eignarhald fyrirtækja til
að tryggja langtíma stöðugleika og
atvinnu
7. Aukið eftirlit með bönkum og fyrir-
tækjum til að fyrirbyggja fáræði og
aðra efnhagskrísu
T I L L Ö G U R L I L J U
Umsókn Íslands um efnahagsaðstoð hefur ekki komist í
hendur stjórnar Alþjóðagjaldeyrissjóðsins. Gerðar voru
breytingar á umsókninni eftir að tilkynnt var um að form-
lega yrði óskað eftir aðstoð. Ingimar Karl Helgason fór yfir
málið og komst meðal annars að því að forsætisráðherra
segir eitt en meinar annað, þegar kemur að efnahagsáætl-
un Alþjóðagjaldeyrissjóðsins.