Fréttablaðið - 15.11.2008, Blaðsíða 16

16 15. nóvember 2008 LAUGARDAGUR
Umsjón: nánar á visir.is
KAUPHÖLL ÍSLANDS [Hlutabréf]
OMX ÍSLAND 15 Fjöldi viðskipta: 102
664 +1,26% Velta: 534 milljónir
MESTA HÆKKUN
ATORKA +30,00%
ÖSSUR +8,37%
MAREL +7,98%
MESTA LÆKKUN
ALFESCA -11,39%
BAKKAVÖR -9,59%
ICELANDAIR -4,59%
HLUTABRÉF Í ÚRVALSVÍSITÖLU: Alfesca 3,50 -11,39% ... Atorka
0,65 +30,00% ... Bakkavör 3,30 -9,59% ... Eimskipafélagið 1,34
-0,74% ... Exista 4,62 +0,00% ... Icelandair Group 12,90 -4,59%
... Kaupþing 0,00 +0,00% ... Marel Food Systems 88,00 +7,98% ...
SPRON 1,90 +0,00% ... Straumur-Burðarás 7,08 +0,00% ... Össur
110,0 +8,37%
GENGISVÍSITALA KRÓNUNNAR: 229,0 -0,87%
„Það er makalaust hversu oft fólk
sem veldur kreppum heldur að
það sé rétta fólkið til að leiða þjóð-
ir út úr þeim,“ segir Robert Aliber,
prófessor emeritus í alþjóðahag-
fræði við Chicago-háskóla. Vísar
hann bæði til Davíðs Oddsonar
seðlabankastjóra og Gordons
Brown, forsætisráðherra Bret-
lands. Aliber hélt fyrirlestur í
Háskóla Íslands í gær.
Aliber segir einnig að í atburða-
rás á borð við þá sem nú gangi yfir
liggi ábyrgðin yfirleitt hjá litlum
hópi, frekar en öllum fjöldanum.
Sem dæmi nefnir hann fall banda-
ríska tryggingarisans AIG, þar
sem tíu manns, lítill hópur af
15.000 starfsmönnum hafi borið
ábyrgð á risagjaldþroti. „Hvað
getur almenningur gert við
aðstæður sem þessar? Lítið, nema
helst mótmæla og krefja stjórn-
völd um svör og aðgerðir,“ segir
hann.
Kreppan hér á landi á að mati
Alibers rætur í klassískri eigna-
verðs- og lánsfjárblöðru. Gengi
krónunnar hafi verið of hátt og
óeðlilega mikil eftirspurn eftir
eignum og skuldabréfum í íslensk-
um krónum. Af þessu hafi leitt
fjármagnsinnstreymi og þensla
eignaverðs. Um leið hafi einka-
neysla farið úr böndum.
Aliber telur kreppuna hér á
landi líklega hálfnaða. Mikilvæg-
asta úrlausnarefni stjórnvalda sé
að koma gjaldeyrismarkaði í lag.
Óumflýjanlegt sé að því fylgi
gengisfall krónunnar. „Mestar
áhyggjur hef ég af því að láni frá
Alþjóðagjaldeyrissjóðnum verði
sólundað í að viðhalda óraunsæju
og óeðlilega háu gengi krónunnar.
Gengið verður að falla umtalsvert
áður en jafnvægi getur náðst að
nýju.“ - msh
Hvetur til mótmæla
ROBERT ALIBER Aliber, prófessor
emeritus í alþjóðahagfræði við Chicago-
háskóla, mælir eindregið gegn einhliða
upptöku evru. FRÉTTABLAÐIÐ/PJETUR
Haldi ekki bankaleynd hér
á landi eru verulegar líkur
á því að fjárfestar flýi með
peninga sína. Heimskreppan
kemur einna harðast niður
hér vegna falls bankanna
og þúsundir á þúsundir ofan
missa vinnuna á næstunni.
Fjallað var um kreppuna og
framtíð kauphallarviðskipta
hér á ráðstefnu í gær.
Haldi hér ekki bankaleynd segir
Ásgeir Jónsson, forstöðumaður
greiningardeildar Kaupþings,
raunverulega hættu á að fjárfestar
færi sig í erlenda banka. Ásgeir
var meðal frummælenda á haust-
ráðstefnu Félags löggiltra endur-
skoðenda (FLE) í gær.
Ásgeir segir að hingað til hafi
þjóðin grætt á fjórfrelsisákvæðum
EES-samningsins, sem kveða á um
frjálst flæði vöru, þjónustu, fjár-
magns og fólks á milli landa. „Þró-
unin gæti allt eins snúist við og við
misst fólk og fjármagn úr landinu,“
segir hann og telur að íslenskir
fjárfestar kunni að draga þann
lærdóm af nýliðnum atburðum að
öruggast sé að geyma fé á banka-
reikningum erlendis. „Þeir eru þá
með öruggan gjaldmiðil, fjármála-
kerfi með öflugan bakhjarl og
trygga bankaleynd,“ segir hann og
telur áhyggjuefni hvernig upplýs-
ingar hafi lekið úr þrotabúum
bankanna. „Svo tala stjórnmála-
menn eins og þeir geti stefnt banka-
stjórum fyrir þingnefnd til að
svara spurningum um viðskipta-
vini,“ segir Ásgeir og telur að vakni
vafi á að bankaleynd haldi fari hér
„peningar úr landi og fólk á eftir“.
Gylfi Zoëga, prófessor í hag-
fræði við Háskóla Íslands, segir
kreppuna sem hér gengur yfir af
sama meiði og ótal aðrar sem riðið
hafi yfir í heiminum. Sérstaða
okkar sé þó að bankarnir hafi orðið
fyrstir til að falla, sem auki á vand-
ann og lengi millibilsástand þar til
útflutningsgreinar taki að eflast
vegna hagstæðara gengis. „Við
getum því búist við að á næstu
vikum og mánuðum verði hér stór-
fellt atvinnuleysi, meira en við
höfum áður kynnst. Þúsundir á
þúsundir ofan missa vinnuna, hér
verða gjaldþrot og útlánatöp og
nýju bankarnir ekki öfundsverðir í
vor að þurfa að taka á því.“
Millibilsástand þetta segir Gylfi
kunna að vara út næsta ár. „Því er
svo mikilvægt að ríkisstjórnin,
eftir að hafa með hjálp Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins komið krónunni
á flot, leggi í að hjálpa sem flestum
fyrirtækjum og fjölskyldum yfir
þetta tímabil.“ Síðan þurfi að
ákveða hvað gera eigi með Seðla-
bankann og hvort landið sé ekki
betur komið í nánara samstarfi við
erlend ríki.
Ásgeir Jónsson segir óvíst að
krónan falli jafnskarpt og óttast
hefur verið
þegar hún verð-
ur sett á flot á
ný. Hann bendir
á að krónubréf í
gömlu bönkun-
um verði gerð
upp sem hluti af
þeirri þrotameð-
ferð og komi því
ekki inn á mark-
aðinn. „Hins
vegar gerði Seðlabankinn þau
afdrifaríku mistök að hleypa þess-
um spákaupmönnum út úr bönkun-
um og inn í ríkistryggða reikninga,
með því að gefa út ríkispappíra og
innstæðubréf.“ Af þessum sökum
megi í raun segja að Seðlabankinn
sé „á hausnum“, með neikvæða eig-
infjárstöðu.
„Við erum með um 400 milljarða
í þessum bréfum og töluvert af
útlendingum eru hér lokaðir inni,“
segir Ásgeir, en en bendir um leið á
að núna sé ekki hlaupið að því að
finna kaupendur að þessum skulda-
bréfum, auk þess sem viðskiptin
þurfi að fara í gegnum gjaldeyris-
markaðinn hér. Afföll af þessum
sökum kunni að verða til þess að
erlendu fjárfestarnir bíði fremur
fram að gjalddaga bréfanna með
að innleysa þau. „Ef þetta heldur,
og þar skiptir aðkoma Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins máli, gæti
reynst auðveldara að fleyta krón-
unni og koma gjaldeyrismarkaði í
lag.“ Virkan gjaldeyrismarkað
segir Ásgeir hins vegar algjöra
forsendu verðmyndunar á öðrum
mörkuðum, hvort heldur um sé að
ræða vexti, hlutabréf, fasteignir
eða annað. olikr@frettabladid.is
ÁSGEIR JÓNSSON
Hættan á fjármagns-
flótta er raunveruleg
GYLFI ZOËGA Á árvissri haustráðstefnu
Félags löggiltra endurskoðenda sem
fram fór á Grand Hótel Reykjavík í gær
var rætt um hlutabréfamarkaðinn og
kreppuna. FRÉTTABLAÐIÐ/PJETUR
Dauðastríðið hófst í apríl
Hermann Guðmundsson, forstjóri N1, hélt
athyglisvert erindi á fundi Samtaka atvinnu-
lífsins í gær um stöðu og horfur í íslenskum
efnahagsmálum. Benti Hermann þar á að aðrar
þjóðir dæli nú fjármagni inn í hagkerfi sín til að
halda atvinnulífinu gangandi og koma í veg fyrir
neyðarástand. Raunveruleg hætta sé á að tugir
þúsunda verði atvinnulausir og stjórnvöld hljóti
að gera allt til að forðast slíkt ástand.
Athyglisvert er, að Hermann sagði að dauða-
stríð bankanna hafi fyrir alvöru hafist í apríl-
mánuði. Raunhæfur möguleiki
hafi verið á að afstýra hruni
íslensks atvinnulífs þá. Síðan
hafi krónan fallið stöðugt,
einungis bjóðist okurvextir
á erlendum gjaldeyri, háir
innlendir vextir hafi knúið
áfram verðbólgu og
gjaldeyrisskortur
hafi farið vaxandi. Nú búi fyrirtækin við minnk-
andi eftirspurn, aukin vanskil, lausafjárskort og
gjaldþrot viðskiptavina sem leiði til sífellt fleiri
uppsagna verði ekkert að gert.
Misjafnt hvað kemur fólki til
Edda Rós Karlsdóttir, hagfræðingur í Lands-
bankanum, hélt erindi á þingi Félags löggiltra
endurskoðenda (FLE) í gær. Hún kvað kollega
í bankanum hafa gert þá athugasemd
við titil erindis hennar, Upplýs-
ingar í ársreikningum félaga
á markaði og gagnsemi
þeirra fyrir greiningaraðila,
að þar væri „ótrúlega ósexý
titill“. „En það er jú svo
misjafnt hvað kemur fólki
til,“ bætti hún við og
uppskar skellihlátur
stappfulls salar af
endurskoðendum.
Peningaskápurinn ...
www.tskoli.is
Gestahús til sölu
Við eigum þrjú hús sem eru c.a. 15 m2. Húsin afhendast um
áramót fullbúin að utan en fokheld að innanverðu að öðru
leyti en því að gólf er einangrað og klætt með rakavörðum
spónaplötum.

Einnig eigum við eitt hús sem er c.a. 25 m2. Húsið skilast
fullbúið að utan og innan og tilbúið til flutnings.
Tilboð óskast í húsin

Tækniskólinn, skóli atvinnulífsins, hefur til sölu ögur gestahús sem smíðuð hafa verið af nemendum.
Húsin eru t.d. tilvalin fyrir ferðaþjónustuaðila enda sambærileg mörgum húsum sem eru í notkun í dag.
Nánari upplýsingar veitir Jón Eiríkur. Sími: 699 4396. Póstfang: jeg@tskoli.is
AÐALFUNDUR SFÚ 2008
Aðalfundur Samtaka Fiskframleiðenda og
Útfl ytjenda verður haldinn á Grand Hóteli Reykjavík
laugardaginn 15. nóvember og hefst kl. 16:00
OPINN FUNDUR
Samtök Fiskframleiðenda og Útflytjenda halda
opinn fund kl 17:00 á Grand Hóteli Reykjavík
laugardaginn 15. nóvember.
Mikilvægi aflameðhöndlunar.
Útflutningur á óunnum fiski.
Heildareignir nýju viðskiptabank-
anna þriggja nema tæplega 2.886
milljörðum króna. Fjármálaeftir-
litið birti í gær bráðabirgðatölur úr
stofnefnahagsreikningi bankanna.
Í tilkynningu Fjármálaeftirlits-
ins kemur fram að unnið sé að end-
urmati efnahagsreikningsins, en
þeirri vinnu á að vera lokið um ára-
mót.
Eignir Nýja Landsbankans (NBI
hf.) eru sýnu mestar, nema rúmum
1.300 milljörðum. Nýi Glitnir á 886
milljarða tæpa og Nýja Kaupþing
tæpa 700 milljarða. Hlutafé bank-
anna þriggja nemur samtals 385
milljörðum króna. Lán til við-
skiptavina nema tæpum 1.826
milljörðum króna. - óká
Stofnefnahagur
nýju bankanna