Fréttablaðið - 15.11.2008, Blaðsíða 36
36 15. nóvember 2008 LAUGARDAGUR
SIGURVEGARAR SÍÐUSTU ÁRA
2007
FORELDRAR
Leikstjóri: Ragnar
Bragason
2006
MÝRIN
Leikstjóri: Baltasar
Kormákur
2005
VOKSNE MENNESKER
Leikstjóri: Dagur Kári
Pétursson
2004
KALDALJÓS
Leikstjóri: Hilmar
Oddsson
2003
NÓI ALBÍNÓI
Leikstjóri: Dagur Kári
Pétursson
2002
HAFIÐ
Leikstjóri: Baltasar
Kormákur
2000
ENGLAR
ALHEIMSINS
Leikstjóri: Friðrik Þór
Friðriksson
1999
UNGFRÚIN GÓÐA
OG HÚSIÐ
Leikstjóri: Guðný
Halldórsdóttir
Í
slensk kvikmyndagerð er hálfgert
sprotafyrirtæki. Þetta fyrirbæri sem
margir telja að geti bjargað þjóðinni.
Kvikmyndagerð byggist á því að taka
áhættu, vera ósmeykur við að gera
mistök en skila svo að lokum alltaf einhverju
af sér. Síðan verða menn að vera undir það
búnir að þurfa að byrja upp á nýtt ef illa
gengur en kunna jafnframt að byggja á vel-
gengninni þegar svo ber undir.
Þótt lánsfé banka- og fjármálastofnana
hafi dreifst í flesta garða síðustu árin skilaði
góðærið litlu sem engu til hins almenna kvik-
myndagerðarmanns. Hann átti erfitt með að
fara inn í viðskiptabankana stóru og slá þar
lán fyrir hugverki sem óvíst var að yrði ein-
hvern tímann að veruleika. Mönnum þótti
nefnilega betra að fjárfesta í hlutabréfum
eða álíka „haldbærum“ hlutum sem skiluðu
skjótum og öruggum gróða. Fyrirtæki á borð
við FL Group og Samson heyra nú sögunni til
en fólkið í landinu man hins vegar eftir Mýr-
inni, Veðramótum og Englum alheimsins.
Hinn íslenski kvikmyndagerðarmaður
þurfti þá og þarf enn að treysta á fjármagn
frá kvikmyndasjóði Kvikmyndamiðstöðvar
Íslands. Og þeir eru eflaust margir sem
liggja á bæn um þessar mundir og biðja til
æðri máttarvalda að niðurskurðarhnífurinn
ógurlegi sneiði framhjá lífæð íslenskra kvik-
mynda. Minni fjárframlög til sjóðsins þýða
einfaldlega fátæklega kvikmyndaframtíð á
Íslandi. Og á því þarf þjóðin ekki að halda.
Brúðguminn nú þegar kominn með verðlaun
Ef smyrja ætti nafni einhvers Íslendings á
Edduverðlaunin mætti jafnvel nefna þau
upp á nýtt og kalla þau Baltasarsverðlaunin.
Baltasar Kormákur gæti í ár slegið Íslands-
met í Eddum talið en kvikmynd hans Brúð-
guminn er tilnefnd til fjórtán verðlauna sem
er met. Myndin hefur þegar tryggt sér ein;
fyrir besta karlleikara í aukahlutverki. Sjálf-
ur hefur leikstjórinn hlotið sex Eddur fyrir
verk sín og verður að teljast líklegt að þeim
fjölgi töluvert á sunnudagskvöldið. Óskar
Jónasson og Valdís Óskarsdóttir gætu þó
gert honum skráveifu með myndum sínum
Reykjavík-Rotterdam og Sveitabrúðkaupi
þótt það verði að teljast fremur ólíklegt.
Enginn veit hvað verður
Á meðan kvikmyndageirinn hafði úr litlu að
moða naut sjónvarpsframleiðslan hins vegar
góðs af góðærinu. Stórfyrirtækin í landinu
sáu sér leik á borði og þótti fjárfesting í
íslensku sjónvarpi eitthvað sem vit væri í.
Áhorfstölurnar sýndu enda og sönnuðu að öll
íslenska þjóðin horfði á leikið íslenskt efni.
Fyrir ári fögnuðu sjónvarpsframleiðslu-
fyrirtækin síðan ákaft þegar Ríkissjónvarp-
ið skrifaði undir samning við Ólafsfell, fyr-
irtæki Björgólfs Guðmundssonar. Þar með
átti RÚV loksins að öðlast almennilega getu
til að framleiða leikið íslenskt efni eftir langt
tímabil þar sem lítið fór fyrir innlendri
framleiðslu. Tvær sjónvarpsþáttaseríur,
sem framleiddar voru með hjálp Ólafsfells,
hafa þegar litið dagsins ljós: Mannaveiðar
og Svartir englar.
Efnahagshrunið hefur hins vegar gert það
að verkum að alls er óvíst með frekari þátt-
töku fyrirtækisins og menn horfa til Efsta-
leitis og spyrja sig hvað ríkisstofnunin muni
taka til bragðs. Óhugnanlegt yrði til þess að
hugsa ef RÚV myndi hverfa til þess tíma
þegar eina framlagið til leikins efnis í sjón-
varpi var Spaugstofan og eitt stykki Ára-
mótaskaup á ári.
Spennan í kringum tilnefningarnar til
bestu sjónvarpsþáttanna hefur sjaldan eða
aldrei verið meiri og nánast útilokað að spá
fyrir um sigurvegara. Eitthvað segir manni
þó að Daníel, Ólafur Ragnar og þursinn hann
Georg í Dagvaktinni eigi eftir að hirða upp
nokkur verðlaun þótt glæpaseríurnar Pressa,
Mannaveiðar og Svartir englar hafi einnig
farið ágætlega ofan í sjónvarpsáhorfendur á
árinu sem er að líða.
Gamalreyndir og nýir berjast um styttu
Þrátt fyrir að sjónvarps- og kvikmynda-
flokkarnir njóti mestu athyglinnar eru ákaf-
lega spennandi liðir óupptaldir – heimildar-
myndir og stuttmyndir.
Íslenskir stuttmyndaleikstjórar hafa farið
á kostum undanfarin ár, sópað að sér verð-
launum á hinum ólíklegustu hátíðum og hald-
ið íslenskri kvikmyndagerð á lofti úti í hinum
stóra heimi. Stórvinirnir Rúnar Rúnarsson
og Grímur Hákonarson hafa farið þar
fremstir í flokki með kvikmyndum á borð
við Síðasta bæinn í dalnum og Bræðrabyltu.
Rúnar er mættur aftur til leiks með stutt-
mynd sína 2Birds sem þegar hefur hlotið
urmulinn allan af alþjóðlegum viðurkenn-
ingum og verðlaunum. Kvikmyndaheimur-
inn íslenski bíður svo í ofvæni eftir því að
Rúnar klári nám sitt í Kaupmannahöfn og
snúi sér að gerð kvikmynda í fullri lengd.
Heimildarmyndirnar að þessu sinni eru
nokkuð sérstakar. En þar mætast óreyndir
og nánast óþekktir kvikmyndagerðarmenn
og svo vel þekktir góðkunningjar Eddunnar.
Pál Steingrímsson er óþarft að kynna; nátt-
úrulífsmyndir hans eru töfrandi heimur sem
lætur engan ósnortinn. Hilmar Oddsson
reynir fyrir sér í fyrsta sinn sem heimildar-
myndagerðarmaður þegar hann leitar að
púslum í púsluspil myndarinnar af þýska
listamanninum Dieter Roth. Ásthildur Kjart-
ansdóttir mætir svo með síðasta bútinn úr
þríleik sínum um danshöfundinn Ernu
Ómarsdóttur í kvikmyndinni Þetta kalla ég
dans.
Þessir þrír gamalreyndu kvikmyndagerð-
armenn eiga í höggi við nýgræðinga í faginu
sem hafa sýnt að þeir kunna þó ýmislegt
fyrir sér. Kjötborg eftir þær Helgu Rakel og
Huldu Rós fjallar um síðustu smákaupmenn-
ina í Reykjavík; bræðurna Gunnar og Kristj-
án í Kjötborg. Myndin hefur hlotið einróma
lof gagnrýnenda og hreppti meðal annars
aðalverðlaunin á heimildarmyndahátíðinni
Skjaldborg. Önnur mynd er svo Ama
Dablam-Beyond the Void eftir Ingvar Þóris-
son. Í henni klífur hann hið mannskæða fjall
Ama Dablam með kvikmyndagræjurnar á
bakinu ásamt Simon Yates úr Touching the
Void.
Eddan kemur niður á jörðina
Eddu-verðlaunin verða afhent í tíunda sinn á sunnudagskvöld í beinni útsendingu Sjónvarpsins. Ef til vill er það tímanna tákn
að í ár er ekki boðið til glæsilegrar kvöldstundar á Hótel Nordica með tilheyrandi galaklæðnaði heldur er kvikmynda-og sjón-
varpsfólki stefnt í Háskólabíó, heimavöll íslenskrar kvikmyndagerðar. Freyr Gígja Gunnarsson skautaði yfir Eddusvellið í ár.
KJÖTBORG Heimildarmyndin um bræðurna í
Kjötborg hefur heillað marga. Myndin fékk meðal
annars aðalverðlaunin á Skjaldborgarhátíðinni.
ÓSKABARNIÐ Rúnar Rúnarsson og stuttmynd hans
2Birds hefur sópað að sér erlendum verðlaunum.
Íslenski kvikmyndaheimurinn bíður nú spenntur
eftir að Rúnar klári sitt nám og geri mynd í fullri
lengd.
BLÓMLEGT SJÓNVARPSÁR Svartir englar, Pressa,
Latibær, Dagvaktin og Mannaveiðar eru ágæt
dæmi um þá grósku sem ríkir í sjónvarpsgeiranum.
Íslenska efnahagshrunið gæti þó sett strik í reikn-
inginn í þeirri framleiðslu.
SIGURSTRANGLEG Brúðgumi Baltasars Kormáks fékk fjórtán tilnefningar. Guðný Halldórsdóttir, leikstjóri Veðramóta, kynntist því þó af eigin raun að tilnefninga-
fjöldi skiptir litlu máli þegar á hólminn er kominn.
2001
MÁVAHLÁTUR
Leikstjóri: Ágúst
Guðmundsson