Fréttablaðið - 19.11.2008, Blaðsíða 16

MARKAÐURINN 19. NÓVEMBER 2008 MIÐVIKUDAGUR4
Ú T T E K T
Þ
ú getur blekkt ákveð-
inn hóp manna, í ákveð-
inn tíma, en þú getur
ekki blekkt alla þjóðina
um allar stundir,“ sagði
Davíð Oddsson, Seðlabankastjóri
á fundi Viðskiptaráðs í gær og
vitnaði þar í Abraham Lincoln.
Davíð ræddi um galdrafár.
Seðlabankinn væri harðlega
gagnrýndur, og ranglega kallað-
ur sökudólgur. „Á bak við þann
áróður allan standa að mestu
leyti þeir sem mesta ábyrgð bera
á því hversu illa tókst til.“
Davíð krafðist rannsóknar á
aðgerðum Seðlabankans og sagði
að ef sú skoðun leiddi í ljós að
bankinn hefði brugðist, þá þyrfti
ekki að reka neinn þaðan. Þá
væri sjálfhætt.
TÍSKUBYLGJUR
Horft hefði verið framhjá því í
gagnrýni að bankaeftirlit hefði
verið tekið undan Seðlabankan-
um með lögum árið 1998, þegar
Davíð var forsætisráðherra,
og þar með hefðu flest tæki og
skyldur Seðlabankans í eftir-
liti verið frá honum tekin. Þetta
hefði verið tíska.
„Eftirlitið hefur víðtækar
heimildir og úrræði til að fá upp-
lýsingar úr bankakerfinu svo það
megi gegna sínu hlutverki, og úr-
ræði til að knýja fram breytingar
á háttsemi.“
Ingimundur Friðriksson, fé-
lagi Davíðs í bankastjórn og full-
trúi bankans í stjórn Fjármála-
eftirlitsins, sagði í ræðu í apríl
að fjármálaeftirlit og regluverk
byggðist á því besta sem þekktist
í öðrum löndum. „Fjármálaeft-
irlitið og Seðlabankinn eiga með
sér náið samstarf á vettvangi
fjármálastöðugleika.“ Samstarfið
hafi orðið mjög náið.
DAVÍÐ VILDI LÖGGUNA Í MÁLIÐ
Forsætisráðherra og dómsmála-
ráðherra hafa kynnt rannsóknir á
undanfara bankahrunsins. Nefnt
hefur verið sérstakt saksóknara-
embætti og hvítbók.
„Það er meginkrafa að það sé
upplýst hver hin raunverulega
staða bankanna var. Það rann-
sóknarferli, sem þegar hefur
verið kynnt, er með öllu ófram-
bærilegt og ófullnægjandi,“ sagði
Davíð.
Hann sagði enn fremur að
bankaleynd ætti ekki lengur við
um stöðu mála og aðdraganda
bankahrunsins. „Ábendingar sem
bárust um að kalla til lögreglu
strax í upphafi hafa ekki fengið
brautargengi. Eru menn að bera
fyrir sig bankaleynd í þessu sam-
bandi?“ spurði Davíð.
RÁÐAMENN FULLVISSAÐIR
Davíð greindi frá fundum með
forráðamönnum bankanna, ráð-
herrum og embættismönnum þar
sem farið var yfir stöðuna. „Við-
brögð þessara aðila voru ekki
óeðlileg. Þau voru oftast nær þau,
að í kjölfarið af fundi með banka-
stjórn Seðlabankans áttu þeir
fundi með forystumönnum við-
skiptabankanna sem fullvissuðu
ráðamenn um það að áhyggjur
Seðlabankans væru að minnsta
kosti ýktar, fjármögnun bankanna
væri góð út árið 2008 og nánast að
fullu tryggð árið 2009.“
BANKARNIR Í
STÓRHÆTTU Í FEBRÚAR
Davíð Oddsson greindi frá fundi
með erlendum bankamönnum og
matsfyrirtækjum sem haldinn
var í Lundúnum, fyrri hluta febrú-
ar. Þar hafi verið háttsettir menn
„í fjölmörgum stærstu bönkun-
um, sem mest viðskipti áttu við
Ísland og íslensk fyrirtæki“. Þar
hafi seðlabankamönnum brugð-
ið mjög að heyra viðhorf þessara
manna og því hafi verið rætt við
forystumenn stjórnarflokkanna,
fleiri ráðherra og embættismenn
í kjölfarið. Þar hafi þeim verið
sýnd skýrsla „sem þá var til í
handriti“.
Davíð vitnaði til skýrslunnar:
„En þá niðurstöðu má draga af
þessum viðræðum og ummælum
manna, sem svo vel til þekkja, en
voru auðvitað settar fram með
misskýrum hætti, að íslenska
bankakerfið væri í mikilli hættu,
ekki síst vegna þess hvernig það
hefur þanist út, skipulagslítið og
ógætilega á undanförnum árum,
í því trausti að lánsfjárútvegun
yrði ætíð leikur einn. Markað-
ir verði almennt lokaðir íslensku
bönkunum að minnsta kosti
næstu tólf mánuði og telja þó
sumir að 24 mánuðir sé líklegri
tími hvað það varðar.“
ÞÁTTUR BRETA
Davíð minntist þess að Bretar
beittu Íslendinga hryðjuverka-
lögum, ekki aðeins Landsbank-
inn hefði lent þar á skrá held-
ur líka íslenska ríkið. Það, hafa
breskir ráðamenn sagt, varð
vegna yfirlýsinga íslenskra
ráðamanna. Davíð gantaðist með
ummæli sín í Kastljósviðtali;
sagðist þar hafa viljað útskýra
hluti á mannamáli. Það sem þar
kom fram hefði ekki haft áhrif
á Breta. „Mér er kunnugt um
hvað í raun réði afstöðu breskra
yfirvalda,“ sagði Davíð. Hann
lét þess hins vegar ógetið hvað
það var.
FURÐULEG BANKASTARFSEMI
Davíð upplýsti í ræðunni að einn
aðili, sem hann nefndi ekki, hefði
skuldað þúsund milljarða í bönk-
unum þremur, og spurði hvers
vegna það hefði aldrei verið
upplýst. „Eftir að bankaeftirlit-
ið var fært frá Seðlabankanum
gat hann ekki aflað sér upplýs-
inga um slíkt. Hann gat ekki
vitað það. […] Það er hærri upp-
hæð en allt eigið fé gömlu bank-
anna samanlagt. Bankastjórarn-
ir sem lánuðu hver fyrir sig
hlutu að vita að samanlagt væri
dæmið þannig. Vegna þess að
þeir horfðu ekki aðeins á lánsfé
eigin banka, heldur fengu þeir
öll gögn vegna veðtöku áður en
stærstu einstöku lán bankans
voru veitt, eða það skyldu menn
ætla.“ Davíð bætti því við að eft-
irlitsaðilar hefðu teygt sig „með
ólíkindum langt til að finna út að
sami aðili væri óskyldur sjálfum
sér við þessar aðstæður“.
Davíð bætti því við að öll við-
Vitneskja um hryðjuverkalögin
Davíð Oddsson ver Seðlabankann og skýtur föstum skotum að ríkisstjórn, Fjármálaeftirlitinu,
fjölmiðlum og bönkunum. Margt í máli hans er þó gagnrýnt, eins og Markaðurinn komst að.
Davíð Oddsson kenndi fjölmiðl-
um um gagnrýni á Seðlabank-
ann í ræðu sinni hjá Viðskipta-
ráði í gær. Hann sagði að árás-
ir á bankann væru „ljótur leikur
sem ekki hefði tekist ef skyn-
samleg skipan hefði komist á
eignarhald fjölmiðla í þessu
landi“. Þá hnykkti hann á því að
Seðlabankinn hefði varað við og
spurði hvort heldur hefði verið
hlustað „ef fjölmiðlar landsins
hefðu ekki verið í þeim heljar-
fjötrum sem þeir hafa verið í
um alllanga hríð?“. Í framhald-
inu vitnaði Davíð í Egil Helga-
son sjónvarpsmann sér til stuðn-
ings um „misnotkun“ fjölmiðla,
en einkareknir fjölmiðlar hefðu
verið í eigu bankablokkanna.
Björg Eva Erlendsdóttir
fréttamaður sagði á opnum
borgarafundi á Nasa í fyrra-
kvöld að tök Sjálfstæðisflokks-
ins á Ríkisútvarpinu og tilraun-
ir til stýringar á fréttastofum
hefðu verið þrúgandi. Það ætti
raunar einnig við um Fram-
sóknarflokkinn. Sem kunnugt
er hafa sjálfstæðismenn setið
í ríkisstjórn frá 1991, lengst af
með Davíð Oddsson í forsæti,
og því haft mest um þessa opin-
beru stofnun að segja.
Fjölmiðlum
sendur tónninn
FORMAÐURINN OG VIÐSKIPTALÍFIÐ Davíð Oddsson, formaður bankastjórnar Seðlabankans, flytur ræðu á fundi VIðskiptaráðs. Ýmis
gagnrýni kom fram á aðra en Seðlabankann og jafnframt ósk um rannsókn á aðgerðum bankans. MARKAÐURINN/ARNÞÓR