Fréttablaðið - 19.11.2008, Blaðsíða 27

H A U S
MARKAÐURINN 7MIÐVIKUDAGUR 19. NÓVEMBER 2008
S K O Ð U N
Undanfarið hefur borið á umræðu
um sprotafyrirtæki og mikilvægi
þess að styrkja atvinnulífið. Í þeim
efnum er vert að koma á framfæri
nokkrum þáttum um hugbúnaðar-
iðnaðinn.
Hugbúnaðariðnaðurinn hefur
vaxið hratt undanfarin ár og hefur
án efa ekki fengið þá athygli sem
hann á skilið. Samtök upplýsinga-
tæknifyrirtækja afhentu á Iðn-
þingi í mars 2005 stjórnvöldum til-
boð sem þeir kölluðu þriðju stoðina
og átti að skapa hér 2.000 ný störf.
Áhugaleysi stjórnvalda vakti hins
vegar furðu. Hefði tilboðinu verið
tekið hefði ávinningur stjórnvalda
verið verulegur. Vert er hins vegar
að skoða hvernig til hefur tekist
þrátt fyrir skort á stuðningi.
HUGBÚNAÐARIÐNAÐURINN
Þegar iðnaðurinn er skoðaður
nánar kemur í ljós að hann hefur
vaxið töluvert á undanförnum
árum. Veltan hefur vaxið verulega
eða frá 7,4 milljörðum árið 1998
upp í 33,6 milljarða árið 2006. Fleiri
fyrirtæki eru nú í þessum iðnaði
og munar þar mikið um að nokk-
ur fyrirtæki eru orðin mjög stór
og stöndug. Ef við greinum þessa
veltuaukningu nánar þá hefur hún
tuttugufaldast að raungildi síðast-
liðin 16 ár. Til samanburðar þá
tvöfaldaðist velta annarra atvinnu-
greina að raungildi.
En útflutningur hefur líka vaxið
á sama tímabili úr 31 milljón árið
1990 upp í 6,2 milljarða árið 2006.
Í viðtali við Hilmar Veigar Pét-
ursson forstjóra CCP í Markaðnum
í fyrra, nefndi hann að stjórnvöld
ættu að geta komið til móts við
hugbúnaðarfyrirtæki alveg eins og
kvikmyndaiðnaðinn. Nefndi hann
þá lægri skatta og endurgreiðslu
sem kvikmyndaleikstjórinn Clint
Eastwood fékk þegar hann var hér
á landi með tökulið sitt.
CCP er eitt af mörgum fyrirtækj-
um í þessum iðnaði sem hafa vaxið
og styrkst. Árið 2004 var CCP með
15 prósent af heildarútflutningi
hugbúnaðar en árið 2006 var hlut-
fallið 29 prósent. Hjá þessu eina
fyrirtæki hefur starfsmannafjöldi
farið úr 30 í 283 á fáum árum.
Þá hefur nokkrum fyrirtækj-
um tekist að taka það sem þau
hafa verið að vinna fyrir ákveðn-
ar iðngreinar og heimfært það yfir
á stærri markaði með góðum ár-
angri.
SAMKEPPNIN
Samkeppnisumhverfið á Íslandi er
ágætt fyrir þessi fyrirtæki. En það
eru helst ákveðnir skattalegir þætt-
ir sem þarf að breyta og auka rann-
sóknarfjármagn. Almennur stuðn-
ingur við atvinnugreinina er lít-
ill sem enginn í dag. Þó hafa verið
þættir sem hafa gagnast iðnaðin-
um að mati viðmælenda sem ég
ræddi við sem tengjast iðnaðinum.
Þeir nefna til dæmis útboðstefnu
ríkisins. Hún hafi verið ágæt fyrir
stærri fyrirtæki en skiptir minna
máli fyrir smærri fyrirtæki.
Samtök iðnaðarins hafa unnið
gott starf fyrir iðnaðinn og svo
skilaði hlutur Rannís í átaki fyrir
nokkrum árum sér vel. Almennt
er velvild í garð iðnaðarins en það
vantar að bæta umhverfið eins og
lagt var til í þriðju stoðinni. Mikið
vantar upp á að íslenskur hugbún-
aðariðnaður nái Danmörku, Sví-
þjóð og Finnlandi hvað varðar sam-
keppnishæfni, hvort sem litið er til
hlutfalls af heildarútflutningi eða
af vergri þjóðarframleiðslu.
Ef vægi hátækni í útflutningi er
skoðað, þá kemur fram að Ísland er
með í kringum 7,0 prósent á móti
yfir 20 prósentum hjá bæði Sví-
þjóð og Finnlandi (Iðntæknistofn-
un, 2006). Þá kom fram í skýrslu
Rannís árið 2005 að hátækniiðnað-
ur fær mun meiri styrki og fyrir-
greiðslur frá stjórnvöldum þessara
landa. Enda hafa stjórnmálamenn í
þessum löndum séð það fyrir löngu
að þeim fjármunum er vel varið,
því vöxtur iðnaðarins undanfarin
ár í þessum löndum hefur skilað
sér margfalt til baka.
HLUTVERK STJÓRNVALDA
Ríkisstjórnin þarf að jafna að-
stöðu og þá þætti sem snúa að
þessum rekstri upplýsingatækni.
Vinnumarkaðurinn hér á landi er
frekar grunnur og það þarf meira
af menntuðu fólki í þessum fræð-
um. Erfitt er að sjá hér í framtíð-
inni fyrirtæki með tvö til þrjú þús-
und manns í vinnu. Slíkur vöxtur
þarf að fara fram utan Íslands
miðað við núverandi aðstæður.
Skattamál og aukning á rann-
sóknarstyrkjum og líka hvernig
fyrirtæki geta fært rannsóknar-
kostnað, til dæmis með lækkun
á tekjuskatti á móti þeirri rann-
sóknarvinnu, eru nokkur af þeim
atriðum sem þarf að vinna betur
að. Hér er verið tala um skatta-
lega þætti, sem snúa að endur-
greiðslu og frádrætti á rannsókn-
arstyrkjum. Slíkar breytingar á
skattumhverfinu er nauðsynleg-
ur liður í að jafna aðstöðu upp-
lýsingatæknifyrirtækja hér og í
nágrannalöndunum.
Það sem stjórnvöld þurfa að
gera er að styðja við þær iðn-
greinar sem geta skapað þjóðar-
búinu auknar tekjur í framtíðinni.
Það eru eflaust aðrar iðngreinar
sem hafa mikla möguleika eins
og hugbúnaðariðnaðurinn, sem
enn á eftir að fjalla um. En þetta
snýst um stefnubreytingu og að
hugsa hlutina ekki eingöngu út
frá því hvað er að gefa þjóðar-
búinu miklar tekjur í dag, heldur
hvað iðngreinar geta gefið þjóð-
arbúinu auknar tekjur í framtíð-
inni. Nú þurfa stjórnvöld að hugsa
lengra ein eitt kjörtímabil fram í
tímann.
Nýleg meistararitgerð greinarhöf-
undar fjallar um samkeppnishæfni
og markaðshneigð íslenskra hug-
búnaðarfyrirtækja.
O R Ð Í B E L G
Hinrik Fjeldsted
viðskiptafræðingur
og Msc í stjórnun og
stefnumótun.
Þriðju stoðinni slegið upp á ný