Fréttablaðið - 26.11.2008, Síða 6

Fréttablaðið - 26.11.2008, Síða 6
MARKAÐURINN 26. NÓVEMBER 2008 MIÐVIKUDAGUR6 S K O Ð U N Sögurnar... tölurnar... fólkið... O R Ð S K Ý R I N G I N ÚT GÁFU FÉ LAG: 365 – prentmiðlar RIT STJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson RITSTJÓRN: Hólmfríður Helga Sigurðardóttir, Ingimar Karl Helgason, Jón Aðalsteinn Bergsveinsson, Magnús Sveinn Helgason, Sindri Sindrason AUGLÝSINGASTJÓRI: Jón Laufdal RIT STJÓRN OG AUGLÝSING AR: Skaftahlíð 24, 105 Reykja vík AÐ AL SÍMI: 512 5000 SÍMBRÉF: 512 5301 NETFÖNG: rit stjorn@markadurinn.is og aug lys ing ar@markadurinn.is VEFFANG: visir.is UM BROT: 365 – prentmiðlar PRENT VINNSLA: Ísa fold arprent smiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@ posthusid.is Markaðinum er dreift ókeyp is með Fréttablaðinu á heim ili á höf uðborg ar svæð inu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands byggðinni. Markaðurinn áskil ur sér rétt til að birta allt efni blaðs ins í staf rænu formi og í gagna bönk um án end ur gjalds. bjorn.ingi@markadurinn.is l holmfridur@markadurinn.is l ingimar@markadurinn.is l jonab@ markadurinn.is l msh@markadurinn.is l olikr@markadurinn.is l sindri@markadurinn.is Fyrir þremur mánuðum ritaði ég grein í Markaðinn, sem bar yfirskriftina „Með stein í skón- um“ en það er titillinn á smá- sagnasafni sem Ari Kr. Sæmund- sen stórkaupmaður sendi frá sér í sumar, skemmtilegar sögur. Allir hafa einhvern tímann feng- ið stein í skóinn, annaðhvort hag- rætt honum á milli tána, farið úr skónum og hent steininum, eða látið óþægindin ekki trufla sig umtalsvert. Ég líkti þessu við svo- kölluð jöklabréf sem valda óþæg- indum í íslensku efnahagslífi og munu sennilega að stórum hluta koma inn á íslenskan gjaldeyr- ismarkað á næstu mánuðum og verða til þess að íslenska krónan taki töluverða dýfu, en muni þar á eftir styrkjast nokkuð. Þetta var nokkuð hógvær sam- líking og ekki óraði mig fyrir því að íslenskt fjármálalíf myndi nánast falla til grunna og íslenska krónan taka enn frekari dýfu. Það er engu líkara en steinval- an sé orðin að hnullungi og með það komast menn ekki hratt yfir. Það er jafnvel komið að því að við verðum að fara úr skónum og labba berfætt yfir hraunið. En ís- lenska þjóðin hefur gert það áður að ganga yfir úfið hraun á léleg- um skóm og mun örugglega tak- ast það líka núna, spurning hvað það tekur langan tíma að komast yfir verstu torfærurnar. HVAR LIGGJA MISTÖKIN? Fólk vill fá að vita hvar mistökin liggja; hjá bönkunum, Seðlabank- anum, ríkisstjórninni, Fjármála- eftirlitinu, útrásarvíkingunum. Það er ekki enn komið á daginn en ljóst er að við duttum í nánast alla drullupollana sem voru á leið okkar og skaðinn er gríðarlegur. En við eigum enn okkar nátt- úruauðlindir; orkuna, sjávarafl- ann, iðnaðinn, landbúnaðinn og síðast en ekki síst kraftmikið fólk. Það er skiljanlegt að fólk sé reitt og það verður að upplýsa almenning betur en gert hefur verið. Fólk veit að verði því á stórfelld skyssa, getur beðið þess brottvísun úr starfi, en ekki virð- ist gegna sama máli hjá þeim sem bera ábyrgð á íslenskum fjár- málaheimi, nú vill enginn bera ábyrgðina. Málið þarf að rann- saka sem fyrst, þannig að allir fái sem gleggstar upplýsingar. ORÐSTÍRINN LASKAÐUR Hinn góði orðstír sem Ísland og Íslendingar hafa skapað sér er- lendis hefur beðið stórfellda hnekki, allt of langan tíma tók að fá lausn á Icesave-deilunni og allt í einu bjóðast Þjóðverj- ar til að lána Íslendingum fé til að leggja inn í tryggingarsjóð innstæðueigenda til að greiða út reikninga sem Kaupþing hafði stofnað í Þýskalandi. Þetta virt- ist koma ráðamönnum á óvart, hvar voru tengslin? Skilanefnd- in segir nógar eignir í bankanum. Af hverju koma ekki svona upp- lýsingar fyrr? Fjölmiðlar magna fréttirnar upp, þegar illa upplýst- ir fréttamenn telja allar innstæð- ur Kaupþings og Landsbankans erlendis tapaðar og við þurfum helst að greiða þær allar! Von- andi duga eignir bankanna til að hægt sé að greiða erlendum innstæðueigendum það sem þeir höfðu lagt inn í bankana. Við þetta mundi ímynd okkar stór- lega batna. Við verðum að gera út okkar hæfasta fólk til að styrkja ímyndina á nýjan leik og nota til þess alla sem hægt er, hina pól- itísku fulltrúa þar sem það á við en ekki síður okkar góða íþrótta- fólk, listamenn og erlenda vel- unnara þessarar þjóðar – sem eru ófáir. SKORTUR Á FRAMKVÆMDAFÉ Á næstu mánuðum þýðir lítið fyrir íslensk fyrirtæki, fjármála- stofnanir og jafnvel orkufyrir- tækin að leita eftir erlendri fjár- mögnun. Það getur því orðið erf- itt um framkvæmdafé á næstu mánuðum. Íslenska ríkið (Seðla- bankinn) verður að nýta alla lána- möguleika sem gefast til þess að endurlána til bankanna og ann- arra aðila þannig að hér verði hægt að halda uppi hæfilegum framkvæmdum. Hinir nýju bank- ar hafa verið seinir í gang og auð- heyrt að það er mikið af vanda- málum innan þeirra veggja, en fyrirtæki geta ekki endalaust beðið eftir því að bankarnir kom- ist í gang. Það verður nokkuð djúp dýfa sem við tökum hér á næstu mán- uðum en við höfum alla burði til að rífa okkur upp á nýjan leik, jafnvel með hnullunginn í skón- um. VIÐ TJÖRNINA Að líkindum hefur þessi ekki tyllt sér á bekk við Tjörnina í Reykjavík til að losa stein úr skónum, heldur til að lesa í félagsskap gæsanna. Greinarhöfundur líkti jöklabréfum fyrir nokkru í Markaðnum við stein í skó, en segir nú engu líkara en efnahagslífið sé nú með hnullung í skónum. MARKAÐURINN/ARNÞÓR Með hnullung í skónum O R Ð Í B E L G Jafet S. Ólafsson framkvæmda- stjóri Veigs ehf. Athyglisverðum hugmyndum um grundvallarbreytingar á reglum réttarríkisins hefur verið hreyft síðustu daga hér á landi og jafn- vel úr ólíklegustu áttum. Svo virðist sem sú staða sé komin upp, að ákvæði stjórnarskrár um eignarrétt eigi ekki lengur við, ekki held- ur lög um bankaleynd og meðferð persónuupplýsinga. Sumpart virð- ist stemningin sú að skjóta fyrst og spyrja svo, svo vitnað sé til orða menntamálaráðherra á borgarafundi í Háskólabíói fyrr í vikunni. Segja má að formaður bankastjórnar Seðlabankans hafi með óvæntum hætti hreyft fyrst við málinu í ræðu sinni á morgunverð- arfundi Viðskiptaráðs í fyrri viku, þegar hann tiltók ýmis atriði sem hann taldi tengjast hruni bankanna og kvaðst þeirrar skoðunar að bankaleynd ætti „ekki lengur við hvað þessi atriði varðar“. Undir þetta hefur sjálfur dómsmálaráðherrann tekið og vísað til mikil- vægi þess að allt komi nú upp á borðið, sem í sjálfu sér er auðvitað sjálfsögð og eðlileg krafa við þessar aðstæður. Hún getur þó varla falist í því að lög og reglur verði afnumdar eða að tilteknir ein- staklingar eða fyrirtæki megi búast við því að lesa trúnaðarupplýs- ingar um fjármál sín í fjölmiðlum. Hér hljóta einhverjar almennar og gegnsæj- ar reglur að þurfa að gilda. Að sjálfsögðu eiga þar til bærir eftirlitsaðilar, eins og sérstakur saksóknari í efnahagsbrotum eða Fjármálaeftirlitið, að hafa aðgang að öllum upplýsingum sem þeir þurfa í sínum störfum. Það er enginn að tala um að ákvæði bankaleyndar eigi við þar, enda vinna slíkir aðilar í samræmi við lög og reglur, þurfa heimildir til rannsókna og leitar og fella ekki dóma, fyrr en sekt hefur raunverulega verið sönnuð. Í ítarlegri fréttaskýringu í Markaðnum í dag fjallar Ingimar Karl Helgason blaða- maður um bankaleynd og fer yfir marg- víslegar fyrirspurnir sem blaðið hefur sent til bankanna, bæði þeirra gömlu og nýju, skilanefnda, Fjármálaeftirlitsins, Seðlabankans og stjórnvalda í tilefni af hruni íslenska fjármálakerfisins. Niður- staða blaðsins er í stuttu máli sú að víðast hvar er komið að lokuðum dyrum þegar óskað er eftir upplýsingum; stundum er hreinlega ekki haft fyrir því að svara fyrirspurnum en annars er borið við banka- leynd eða að um viðkvæmar trúnaðarupplýsingar sé að ræða. Þetta á ekki síst við um Seðlabankann, sem svarar nær aldrei fyr- irspurnum. Þess vegna kom mjög á óvart að formaður bankastjórn- ar Seðlabankans skyldi furða sig á því að almenningur fengi engar gagnlegar upplýsingar. Af hverju byrjar hann ekki sjálfur á því að liðsinna fjölmiðlum við að rækja eftirlitshlutverk sitt? Fjölmiðlar leitast vitaskuld við að upplýsa um allar hliðar mála. Þeir óska skýringa, spyrja spurninga og fá ótal ábendingar til sín um mál í hverri einustu viku. Margar þeirra eru nafnlausar, sumar hverjar algjörlega úr lausu lofti gripnar. En það er frumskylda að kanna sannleiksgildi þeirra, svo almenningur fái sem gleggsta mynd af stöðu mála og geti sjálfur dregið sínar eigin ályktanir. Fyrir alla aðila er hins vegar óþolandi að óvissa ríki um þær reglur og þau lög sem um þessi mál gilda. Ætlar dómsmálaráðherra að beita sér fyrir afnámi bankaleyndar með því að flytja um það lagafrum- varp? Hvað mun það þýða fyrir viðskiptabankana? Mun fólk vilja hafa þar sín viðskipti áfram? Verða til bankar hér á landi, þar sem er bankaleynd og svo aðrir í ríkiseigu, þar sem allt lekur út? Þetta eru spurningar, sem jafnframt væri æskilegt að fá sem fyrst svör við, nú þegar ákveðið hefur verið að allt verði uppi á borðum. Hvenær gilda reglur réttarríkisins og hvenær ekki? Af bankaleynd Björn Ingi Hrafnsson Við slit hlutafélags eða einkahlutafélags, sem verða af öðrum ástæðum en við gjaldþrot, til dæmis ef hluthafar ákveða að leysa félag- ið upp, er skipuð skilanefnd. Hlutverk henn- ar er að koma eignum félagsins í verð, heimta inn útistandandi kröfur og greiða skuldir. Skilanefnd þarf að fá löggildingu hlutafélaga- skrár og tekur við öllum réttindum og skyldum stjórnar félagsins. Nefndin lýsir eftir kröfum í fé- lagið, og að loknu kröfulýsingarferlinu fundar hún með eigendum félagsins og lánardrottnunum um greiðslu skulda. Þegar skilanefndin hefur lokið störfum er fyrirtækið leyst upp. Telji skilanefnd hins vegar að eignir félagsins dugi ekki fyrir kröf- um skal bú félagsins tekið til gjaldþrotaskipta. Við gjaldþrotaskipti skipar héraðsdómur skipta- stjóra, og í stórum gjaldþrotum er skipuð skipta- stjóranefnd, sem stundum eru kallaðar „skilanefndir“ þótt það sé ónákvæmni. Skilanefnd gerir í raun hið sama og skiptastjóri sem stýrir gjaldþrotaskiptum, en vinnur í umboði félagsins en ekki yfirvaldsins. Einn mikilvægasti munurinn á gjaldþrotaskiptum og starfi skilanefnda er að gjaldþrotaskiptum er ætlað að taka mjög skamman tíma, og almennir kröfuhafar fá oft lítið upp í sínar kröfur. Starf skilanefnda getur þó tekið mjög langan tíma, til dæmis eru skilanefndir sem settar voru á fót í sænska og norska bankahruninu enn starf- andi með hinum erlendu kröfueigendum, þar sem ekki er búið að koma öllum eignum gömlu bank- anna í verð. Þannig er tryggt að almennir kröfu- hafar fái sem mest upp í kröfur sínar. Skilanefnd Að sjálfsögðu eiga þar til bærir eftirlitsaðilar eins og sérstakur sak- sóknari í efna- hagsbrotum eða Fjármálaeftirlitið, að hafa aðgang að öllum upplýs- ingum sem þeir þurfa í sínum störfum.

x

Fréttablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.