Tíminn - 16.02.1982, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 16. febrúar 1982
„Það er útilokað að virkja uppbyggingu
hins islenska iðnaðar miðstýrt frá ein-
hverju skrifborði embættismanna eða
stjórnmálamanns. Þarna riður fyrst og
fremst á að grunnur atvinnulifsins sé
réttur, að álögur séu ekki meiri en i þeim
löndum þar sem okkar iðnaður á að
keppa”.
hafa menn mikið talað um inn-
flutt húsgögn. Mér virðist það
sem ég hef skoðað til, að innlend
húsgagnaframleiðsla standi yfir-
leitt verulega framar þeim inn-
flutningi, sem fram fer á þessu
sviði. Mér sýnist þess vegna
nauðsynlegt, að gæðamati verði
komið á i fyrsta lagi sem neyt-
endavernd og minni þá enn á
innflutning tilbúinna húsa, sem
gert hefur verið að umræðuefni
hér á Alþingi og veruleg hætta er
fólgin i, en jafnframt vegna þess
að það er alveg ljóst, að við-
skiptalönd okkar beita sliku
gæðamati beinlinis sem hömlun i
innflutningi. Þaðeralveg ljost, að
mörg okkar viðskiptalönd beita
sliku gæðamati sem nokkurs
konar ,,non tarife barrier”, sem
þeir kalla, og islensk iðnfyrirtæki
hafa orðið oftar en einu sinni og
oftar en tvisvar fyrir barðinu á
þvi að vörur þeirra eru settar i
gæðamatáður en innflutningur er
heimilaður, en siðan tekur
mánuði eða hálft ár að fá ein-
hverja afgreiðslu frá sli'ku gæða-
mati, það er einfaldlega svo
mikið sem liggur fyrir
, að það er ekki hægt að koma
málinu þar i gegn og það dregst
og dregst.
Ég vil sérstaklega leggja
eru verðmæt og það er áriðandi
að Alþingi marki stefnu á þvi
sviðiað efla einmitt framleiðslu i
lifefnaiðnaði og nýtingu þessara
mikilsverðu hráefna.
Annað sem i' hugann kemur
þegar um þetta er rætt, er auð-
vitað sjóefnavinnslan, fram-
leiðsla salts og magnesium-
málms og annars sliks. Ég ætla
ekki að fara nánar út i það hér nú
en fjölbreytilegur og margvis-
legur efnaiðnaður er mögulegur
hér einmitt á grundvelli
sjávarins. Ég vil vekja athygli á
þvi að íslendingar eiga mikla
orku i sinu landi og kannske meiri
orku á ibúa heldur en nokkur
önnur þjóð veraldar. Það er hægt
um vik að bera saman við
Kanadamenn, þeir eiga mikla
orku og miklar auðlindir i jörðu.
Kanadamenn eru komnir það
langt að þeir nota og nýta meiri
orku á hvern ibúa i landinu en
nokkur önnur þjóð veraldar. Eigi
að síður eru Kandamenn ekki rik
þjóð á mælikvarða þeirra þjóða,
sem við viljum helst bera okkur
saman við. Kanadamenn eru
nánast fátæk þjóð, ef borin er
saman þjóðarframleiðsla pr. ibúa
miðað við þær þjóðir, sem við
viljum helst bera okkur saman
viö. En hvernig stendur á þvi úr
áherslu á það hugtak, sem þeir
hafa mótað, virk yfirráð i orku-
iðnaði og atvinnulifi landsmanna,
sem felur i sérekki aðeins það að
tslendingar eigi meirihluta i
þessum fyrirtækjum vegna þess
að meirihluta aðild tryggir ekki
virk yfirráð, heldur að tslend-
ingar taki sjálfir að sér tækni-
málin i eins rikum mæli og unnt
er og markaðsmálin einnig.
Heimurinn er ekki það flókinn,
Islendingar verða að stiga það
skref, að markaðsmál orku-
iðnaðar verði mikilvæg atvinnu-
grein i þessu landi. öðrum kosti
er sú hætta fyrir hendi, að við
lendum i svipuðum sporum og
þær þjóðir, sem að verulegu leyti
hafa nýttsinar orkulindir en njóta
ekki afrakstursins af þeim i þeim
mæli sem skyldi. Við stöndum á
timamótum i' þessari stefnu-
mörkun um atvinnulif á þessu
landi, svipað og við íslendingar
gerðum, þegar við færðum út
fiskveiðilögsöguna. Menn veröa
að gera sér grein fyrir þvi, að
þegar við færðum út fisk-
veiðilögsöguna og efldum okkar
skipaflota til þess að sækja fisk-
inn, þá lögðum við grunninn að
þvi lslandi sem við búum i i dag.
Ef þau skref hefðu ekki verið stig-
in þá og þurfti þó til að rifta
áherslu á grundvöllinn sjálfan,
þegar rætt er um eflingu inn-
lends iðnaðar. Hann er það sem
skiptir máli. Ef hann er réttur, þá
laðast sem flestir að þvi að efla
þessa atvinnugrein, taka þátt i
henni og fyrirtækin blómstra. I
þessu sambandi er auðvitað rétt,
sem fram hefur komið, að þær
iðngreinar sem nýta orkuna, þær
iðngreinar, sem nýta sérstaklega
innlent hugvit og þær iðngreinar
sem nýta innlend hráefni sérstak-
lega ættu að hafa meiri mögu-
leika en aörar. Enn á ný vil ég
benda á, að Islendingar sem
mflriir matvælaframleiðendur,
Islendingar sem framleiðendur
fiskafurða á heimsmælikvarða
eiga mjög mikla möguleika i
nýtingu fisk- og sláturúrgangs.
Það er ljóst, að e.t.v. sá iðnaður,
sem hvað mest dafnar i iðn-
rikjunum i dag er einmitt fram-
leiðsla margs konar lifhvata,
enzyma og hormóna einmitt úr
fisk-og sláturúrgangi. Þar virðist
vera feiknarlegur vöxtur og
nýting þessara afurða á hinum
ýmsu sviöum er stöðugt aö vaxa
og sviðin að verða fleiri. ts-
lendingar eiga þarna mikla
möguleika. Fiskúrgangurinn hjá
okkur getur leitt okkur inn iég vil
segja beinlinis stóriðju á þessu
sviði.Hráefnin eru til staðar, þau
eru nánast ekkert notuð, en þau
þvi að þeir eiga þessar miklu
orku- og auðlindir og hafa nýtt
þær þegar i' þessum mikla mæli?
Skýringin er sú að þeir hafa ekki
virk yfirráð yfir atvinnulifi
sjálfir.
Það er meginpunturinn. Það
eru erlend fyrirtæki, sem eiga og
reka þennan afrakstur auðlind-
anna i Kanda. Kanadamenn selja
þessum erlendu fyrirtækjum,
sem i ,mörgum tilvikum eru
b.'mdarísk , orkuna á tiltölulega
lágu verði og siðan vinna
Kanadamenn hjá þessum fyrir-
tækjum og hafa svona sæmileg
laun fyrir það. Þarna held ég að
sporin hræði. Ég held að við
sjáum hvað þarna hefur skeð, og
ég held þess vegna, að virk yfir-
ráð tslendinga sjálfra yfir þessu
atvinnulifi, sem upp af þessum
auðlindum sprettur, sé megin-
mál. öðrum kosti er veruleg
hætta á þvi að okkar land verði
nokkurs konar hálfnýlenda er-
lendra stórfyrirtækja, að islensk
þjóð verði nokkurs konar vinnu-
mannaþjóð hj'á erlendum stór-
fyrirtækjum. Og ég vek athygli á
þvi að einmitt stefnan á þessu
sviði núna áður en lengra er
haldið felur i sér grunninn að þvi
hvers konar þjóðfélag það verður,
sem tslendingar munu lifa i hér
um aldamótin. Framsóknarmenn
hafa þess vegna lagt megin-
samningum sem búið var að gera
og virða þá ná nánast að vettugi
þá væru lffskjörin önnur i þessu
landi en þau eru nú.
Þegar Islendingar hófust handa
viö það að nýta sinar fiskiauð-
lindir sjálfir, þá stigu þeir það
skref að eiga sin fiskiskip sjálfir.
Það kann að vera að menn hafi
eitthvað greint á um það á sínum
tima hvort tslendingar skyldu
eiga sina togara eða hvort útlend-
ingar ættu að einhverju leyti að
koma inn i það. Sem betur fer var
það alveg ráðandi stefna, að
tslendingar eignuðust sjálfir tog-
skipin, og þeir nýta sin fiskimið
sjálfir. Það er grunnurinn undir
það þjóðlíf.sem á tslandi er i dag.
A sama hátt verður það
grunnurinn undir okkar þjóðlifi
um aidamótin, að tslendingar
sjálfir hafi forræði yfir atvinnu-
lifinu í þessu landi, að þeir marki
þá stefnu að þeir hafi virk yfirráð
yfir þessu atvinnulifi, en verði
ekki nokkurs konar hálfnýlenda
erlendra fjölþjóðafyrirtækja. Hér
er um svo stórt mál að ræða að
hjá þvi verður ekki komist að
gera það að umræðueíni.að i þess-
ari annars itarlegu og að mörgu
leyti athyglisverðu þál. tillögu
sjálfstæðismanna er þetta atriði
ekki með.
frímerkjasafnarinn

»RGE 200 !!
,)W
Noregur - Svíþjóð
Noregur
■ Norðmenn gefa út smá-
merki i sömu stærð og við sem
„brúksmerki”, og hófst þessi
útgáfa hjá þeim 1977.
Þar sem burðargjöld i
Noregi hækka þann 1. mars og
þegarervitað hvað þau verða,
þá erog búið að ákveða útgáfu
merkja til að mæta þessari
burðargjaldahækkun. 5 ný
verðgildi verða gefin út i sam-
stæðunni til að mæta þessum
hækkunum, en það eru verð-
gildin 1,75 kr. 2,00 kr. 2,25 kr.
2,75 kr. og 3,00 kr. Þar sem við
höfum myndefnið fána, er
þeirra myndefni, þekktir
staðir. Nú hefir svo póst-
stjórnin norska tekið upp þann
hátt, að i stað þess að skipta
bara um verðgildi á merkjum
meö sömu myndum og eru i
notkun, þá eru nú gefin út ný
frimerki með nýjum myndum
og með góöum fyrirvara.
Þann 16. febrúar kemur sam-
staðan eða þessi hluti sam-
stæöunnar út og eru þar
myndir af: Minnismerki sjó-
manna i Stavern. Stórbærinn
Tofte á Dovra. Óskarshöllin i
Osló. Dams húsið i Bergen og
Selje klaustrið i ytri Norður-
firöi.
Norðmenn eiga ekki aðeins
kirkjurnar, þar sem bygg-
ingarlist úr tré hefir risið
hæst, heldur og Dams húsið i
Bergen, sem er stórkostleg-
asta rokokkóby ggingin úr tré,
sem er að finna i Noregi.
Sumarhöll Öskars konungs
Svia ogNorömanna hefirlöng-
um veriö eitt af meistaraverk-
um byggingarlistarinnar, ekki
aöeins sem bygging, heldur
ekki siður sökum allra lista-
verka úr tré og málverkanna
er skreyta húsið að innan.
Merkin eru prentuð i stál-
prentun hjá seðlaprentsmiðju
Noregsbanka og listamenn-
irnir sem lagt hafa hönd að
verki eru: Knut Lökke Sören-
sen, Sverre Morken og Henry
Welde.
Þá er heimsmeistarakeppn-
in á skiðum einn aöaliþrótta-
viðburður ársins i Noregi og
fer fram i Holmenkollen.
Raunar höfðu verið gefin út
frimerki i 90 ár i Noregi, áður
en fyrsti skiðastökkvarinn
birtist á norsku frimerki. Svo
kom lítil 1 herflokkur skiða-
manna á Lundúnamerkjunum
árið 1945. Svona hefir svo
haldið áfram, að Noregur hef-
ir getið þess æ oftar á þessum
„nafnspjöldum þjóðarinnar”
að hér væri skiðaþjóð á ferð.
Enn koma skiðamerki frá
þessu landi iþróttarinnar,
einnig þann 16. febrúar. Póst-
málastjómin minnist heims-
mástarakeppninnar i norræn-
um greinum, með þvi að gefa
úttvöfrimerkiaf þessu tilefni.
Sama skeði er samskonar
Sigurður H.
Þorsteinsson
skrifar
keppni átti sérstað 1966, en þá
komu út fjögur merki.
Hin nýju frimerki eru teikn-
uð af Leif F. Anisdahl og eru i
einfóldum dráttum ef svo má
segja og i fánalitum þjóðar-
innar. Þá verða ennfremur
þrir mismunandi sérstimplar
notaðir af þessu tilefni. A
opnunardeginum er sérstakur
stimpill. Þá er önnur mynd á
stimpli þeim er notaður
verður þá daga sem keppt er,
enþriðja myndin verðursvo á
stimpli lokadagsins. Keppni
þessi stendur frá 17. til 29.
febrúar. Þá gefur nefndin sem
sér um keppnina út sérstök
kort til að láta stimpla fri-
merkin á, svo að hlutur fri-
merkjasafnara verður hreint
ekki svo lítill i þessari keppni.
Sviþjóð
Enn kemur 16. febrúar við
sögu, en þá hjá Svium. Þeir
gefa þann dag út tvær sam-
stæöur frimerkja. önnur
þeirra er til að m innast aldar-
afmælis ævintýrahöfundarins
John Bauer (1882-1918) en
hann bjó: bæði til ævintýri um
prinsessur og tröll og myndir
hans af sögupersónum ævin-
týra eru dnstakar i sinni röð.
Hann sótti raunar um upptöku
i konunglegu myndlistaraka-
demiuna er hann var 16 ára,
en varð að biða i nokkur ár.
Ekki var það sökum þess að
hann væri ekkihæfurfrá lista-
hæfni sjónarmiöi. Nei.þaðvar
aldurinn, það þótti ótækt að
hleypa svo ungum manni i
þennan merka skóla.
Þetta verða 4 merki, sem
gefin eru út i' hefti með verð-
gildinu 1,65 kr. Stálprentuð
eru merkin i prentsmiðju
Póstmálastjórnar. Þá koma út
sama dag 5 almenn merki i
verðgildunum: 0,25 aurar með
mynd af óhlutrænu listaverki
sömuleiðis 50 og 75 aurarmeð
myndum af slikum verkum.
1,35 kr. meö mynd af hinum
nafnlausa blaðbera.sem vim-
ur störf sín fyrir allar aldir á
morgnana. Loks 5,00 kr. merki
með myndinni Graziella eftir
Carl Larson.
Sömu prentunaraöferð er
beitt hjá sömu prentsmiðju.
Teikningar frimerkjanna hafa
gert: Osrar Reutersvard,
Svenolof Ehrén og Carl Lar-
son. Merkin eru grafin af Cze-
slav Slania, Mavjor Franzén,
Zlatko, Jakus og Arne
Walhorn.
Kannske var ekki alveg rétt
að tala um óhlutrænar myndir
héraðofan frekarum ómögu-
legar myndir. Þær eiga það
allar sameiginlegt að sýna
myndefni sem er þannig
samansett að augað neitar að
þetta sé hægt, sé verkið
skoðað nánar. En mynd-
fletimir eru hreinir og falleg-
ir. (Sjá myndir).