Tíminn - 18.02.1982, Blaðsíða 2

Fimmtudagur 18. febrúar 1982
Nr. / H I u t a b r j o f
Kaupfjt'laas |»ln«oyIn^a.
Ákvæðicvorð UluUtbrjofa pessa
Kr. 10, oo
wm
t í u k r fi n u r
er að fullu greitt kaupljclagi þingej inga. Fjrir pvl A eigandi brjefs pesaa tiitólulegan
lilut I oigum Qelugsius, sem rjettur fjolagsmaður, og tckur sðmuleiðia pátt I skyldum
Pess og ijettiudum, saiuktæmt lögunum.

!

■ Myndin sýnir hlutabréf Kaupfélags Þingeyinga nr. 1. Hvert hluta-
bréf var 10 kr. að nafnverði. Það bar enga vexti eða arð, var aðeins
félagsgjaid og framlag til húsa og áhaida, svo að sá kostnaður þyrfti
ekki að raska sannvirðis- eða kostnaðarreglu við hverja vörutegund.
Meöferö andvirðis þessara „hlutabréfa er einhver skýrasta sönnun
um samvinnucðli félagsins frá upphafi. Hún sýnir samvinnumeðferð
fjármagns f stofnun og rekstri, en ekki hlutafélagameðferð þótt bréfun-
um væri gefið þctta nafn.
■ Þverárbær
(Mynd: Vigfús Sigurgeirsson)
Úr Aldarsögu Kaupfélags Þingeyinga, eftir Andrés Kristjánsson:
Undirbúningur Þverárfundar
■ Heimildir um undirbúnings-
timann milli Grenjaöarstaðar-
fundar og Þverárfundar um
veturinn eru ekki vel ljósar, og er
einkum viö að styöjast m inningar
skrifaðar löngu siðar. Þó er ljóst
að undirbiíningsvinnan hefur að
langmestu leyti hvilt á herðum
Jakobs, enda æ.laðist Grenjaðar-
staðafundur beinlinis til þess.
Jakob sagði i minningum
nokkru siðar, að hann hefði fyrr
um sumarið liklega i ágúst farið
að leita eftir þvi við Húsavi'kur-
prest, séra Kjartan Einarsson, að
hann seldi eða leigði tiltekna
lóðarspildu á bakkanum sunnan
viö lækinn við Naustatún, einmitt
á þeim staö, þar sem Formanns-
hússtendur nú og elstu byggingar
K.Þ. suður af því. Þarna taldi
Jakob vera hægasta uppskipun.
Vel getur verið, að Jakob hafi
En sumarið 1881 höfðu þeir yfir-
gefið þessar stöðvar, rifið þak af
iskjallaranum en látið Sigurjóni
kofann eftiri Þennan timburskúr
keypti Jakob af Sigurjóni. Þarna
hafði einnig staðið skemmuskrif li
það, sem Jakob fékk lánað hjá
Naustabónda til vöruskipta þetta
haust.
Þegar Jaköb ætlaði að
samningsbinda lóðarréttindin
eftir Grenjaðarstaðarfund vildi
hann teygja þau lengra suður á
bakkann allt suður á móts við
þann stað sem kirkjan stendur nú
á, og mun þar hafa ráðið fram-
sýni hans og stórhugur, ,,en þá
var svo komið, aö verslunarstjóri
örum & Wulff var búinn að auka
öllu stykkinu, allt að áður tiltekn-
um takmörkum á minni lóð, við
sina gömlu lóð, sem áður náði
ekki nema rétt norður fyrir hið
nýja fbúðarhús. Við þetta varð
mér heldur hverft. Bar ég ærinn
kviöboga fyrir þrengslum á lóð-
inni i máski fjarlægri framtið, en
varð þó glaður yfir því að hafa
orðið i tíma fyrri til að ná þessum
bletti áður en hann fór með hann
úr greipum prests. Til viðbótar
heimUaði prestur mér svo móinn
austur af skurðinum, sem Þ.G.
hefur látið grafa norður úr garðs-
horni sínu hinu vestara”. Þetta
segir Jakob i minningum sinum
og kveðst hafa lokið að ganga al-
veg frá þessum lóðamálum fyrir
lok árs 1881.
Annað undirbúningsverkefni
stofnfundar var að sjálfsögðu
fundahöld i sveitunum, ekki að-
eins i hverjum hreppi heldur
hverri sveit til stofnunar félaga
eða „sveita” i aðalfélaginu, þvi
að nafnið deild hafði ekki fengið
staðfestingu sem heiti á þessum
einingum þá. Vafalitið hafa menn
er voru á Grenjaðarstaðarfundi
beitt sér fyrir fundum i Reykja-
hverfi, Reykjadal og Aðaldal, en
um forgöngumenn i Bárðardal,
Kinn, á Tjörnesi eða i Kelduhverf i
er ekki glögglega vitað.
Jakog getur um fund i Mý-
vatnssveitog segir, að þótt engir
aðrir en hann hafi veriö á
oröað þetta við prest um sumarið,
en hann bætir þó við frásögn sína
af þessu: ,,Eigi mun þetta samt
hafa gjörst fyrri en eftir
markaðina um haustið”. Milli
markaðanna og Grenjaðarstaða-
fundar gát Jakob ekki um frjálst
höfuð strokið fyrir annriki, svo að
varla er liklegt, að hann hafi haft
ráðrúm til þessara athafna þá, en
vel gat hann hafa reifað þessa
hugmynd á Grenjaðarstaðaf undi,
og það hefur vafalaust verið eitt-
hvert fyrsta verk hans eftir fund-
inn að sem ja um þetta viö prest-
inn og leigusamningurinn um
lóðina er formlega gerður 16. nóv.
1881 og bundinn við nafn Jakobs
en ekki félagsins. A þvi eru þær
eðlilegu skýringar, að félagið var
i raun ekki fullstofnaö þá og ekki
orðinn aðili, sem unnt var að gera
löggildan samning við, og ekki er
ástæða til að ætla að Jakob hafi
verið að hugsa um eiginnhag þá,
þótt siðar mætti ef til vill gera
sliku skóna, er hann var orðinn
borgari og rak sjálfstæða verslun
við hlið félagsins. Hitt er þó jafn-
vist.aðhann reyndi aldrei svo að
séð verði aö nýta sér þennan
lóðarrétt til gjalds úr hendi
félagsins og leyfði þvi öll umsvif
er það vildi og þurfti á þessari lóð.
Þessi lóðarfesting Jakobs á sitt
nafr, en ekki félagsins varð þó
fljótlega og siðar tilefni nokkurr-
ar óánægju einkum milli Bene-
dikts á Auðnum og hans. — Eftir-
gjald af lóðinni var ákveðið 30 kr.
á ári og þótti Jakobi það hátt.
Svo stóð á aö Sigurjón á Laxa-
mýri hafði siðustu árin haft veru-
legan hluta þessarar lóðar á leigu
og lánað hann enskum laxkaup-
mönnum sem byggðu þarna is-
kjallara framan i bakkanum en
óvandað timburskýli fyrir ofan.
■ Þremenningarnir Benedikt Jónsson, Jakob Hálfdúnarson og Pétur Jónsson á Gautlöndum.
■ Nú er i prentun
Aldarsaga Kaupfé-
lags Þingeyinga eftir
Andrés Kristjánsson
og kemur út eftir
nokkrar vikur. Þetta
er allstór bók, rúmar
400 blaösíður meö
nokkuð á annaö
hundrað myndum.
Þar er saga félagsins
rakin frá aðdraganda
til þessa dags. — Tím-
inn hefur fengið leyfi
höfundar til birtingar
kafla bókarinnar, þar
sem segir frá undir-
búningi stofnfundar
ins og fundinum
sjálfum að Þverá í
Laxárdal 20. febrúar
1882.