Tíminn - 18.02.1982, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 18. febrúar 1982
aldarafmæli samvinnuhreyfingarinnar á Islandi

■r0sré/a^jcas-sr 6* ylfœrS-^ < t j/É&^ee-r
<SH 'afJac--earZc/&s. ý's?/'/& jfc- /-z/ &.'--,
. *. f,
. r S&rJ.tXt!' /------ - v
'"/> _ . i/fét
/. , . /%/j* , /'/&> -
J/jzS
. ** fjj/ssc/,. .
‘'rcs-Z/’/ Ze/a-s'jys'
/•i^ Z/€-cy
’ScSSr CH
■y . /^
srá / . ^erJJ s et^).
* f/ot'a / /reJ'/J'. Jjptr ,) t&r-e/sj
kaJ~k/á €&***< </-6c-ra< / c &■ /z <c< /& J&h/.
e^V 'yza/f'ct&s* Ý/'^^~ra ** ’
-. . r • .r ✓ . ✓v ^7
Myndin sýnir upphaf stofnfundargeröar Kaupfélags Þingeyinga að Þverá 20. febr. 1882, ritaða i fundargerðarbók meö h
~*«>1
’V v,C4
^1%%)

löndum.
Grenjaðarstaöarfundi, „sóttu
þeir vel fund á Skútustöðum litlu
seinna sem ég boðaði til i tilefni af
félagsstofnuninni. — Leitaði ég
þar undirtekta sveitunga. Þar
komu fram nokkur úrtöluorð frá
Jóni alþingismanni Sigurðssyni —
taldi hann litið traust í dalamönn-
um þeim, er komnir voru á
félagslistann hjá mér og lýsti
heldur daufri trú á samheldni i
þessum félagsskap sem vist var
engin furða eins og hann hafði
þreytt við ýmsan félagsskap. —
Að öðru leyti gerðu fundarmenn
góðan róm að málinu og skrifuðu
sig þar 22 menn fyrir 31 hlut.
Fremstur þeirra var þá Jón al-
þingismaður með 5 hluti, þarsem
enginn annar tók meira en tvo”.
Þótt rétt kunni að vera það,
sem Jakob segir um afstöðu Jóns
á Gautlöndum á þessum fundi er
ekki um neinar úrtölur að ræða
hjá honum, heldur fremur varnað
hans við of mikilli bjartsýni,
byggðan á langri og stundum bit-
urri reynslu af þvi litið hafði áður
orðið úr tilraunum i þessa átt.
Hann var þrátt fyrir þetta ódeig-
ur til þessara stórræða.
Þriðja aðfararverkefnið var að
sjálfsögðu undirbúningur og upp-
haf pöntunar félagsmanna á
næsta ári. Jakob gerði þá eyðu-
blöð fyrir pöntunarskrár og sendi
með formála og listum yfir vörur
þær sem i boði voru til forsvars-
manna i „sveitum” félagsins.
Þessar vörupantanir og vafalaust
einnig loforð gjaldeyrisvara og
sauða, átti siðan að senda Jakobi
eða afhenda i siðasta lagi á
stofnfundi i febrúar. Jakob
efndi ekki til mikils kostnaðar af
þessu tilefniog strikaði pappirinn
sjálfur með blýanti. Pöntunar-
vörur þær sem Jakob bauð upp á
voru ótrúlega margar og fjöl-
breyttar, nálega hundrað vöru-
heiti, en ekki hvatti hann til þess
að menn pöntuðu meira en
nauðsyn bæri til.
Fjórða verkefnið var samning
draga að lögum fyrir félagið. Það
hafði Jakobi einnig verið falið á
Grenjaöarstaðarfundi. Hann seg-
ist hafa gert uppkast en farið
siðan með það á fund Jóns á
Gautlöndum, „sem gerði við það
einhverjar breytingar, sem ég
var sammála”. Jakob getur þess
ekki, að hann hafi borið frum-
varpiö undir séra Benedikt i Múla
eða Benedikt á Auðnum.
Hver fann nafn-
ið kaupfélag?
Fimmta verkefnið var prentun
hlutabréfanna. Sigfús Magnússon
i Múla tók að sér að annast það,
og séra Benedikt f Múla,,stilaði
hlutabréfið”. Nokkurn veginn
vist má telja að nafnið
„verslunarfélag” hafi verið i
lagadrögum Jakobs eins og það
var lagt fram d Þverárfundinum
20. febrúar. Þd var þá búið að
ákveöa félaginu annaö nafn —
kaupfélag. Það veröur nú ekki
með vissu sagt, hver var höf-
undur þess snjalla nafns. Jakob
segir 1 minningum sinum : „Séra
Benedikt i Múla valdi félaginu
nafn”. Hann segir lika 1 æviágripi
sinu, er hann reit 1908 í tilefni af
50 ára afmæli Lestrarfélags My-
vatnssveitar, aö þegar hlutabréf-
in hafi verið prentuð hafi „félagið
verið nefnt Kaupfélag Þingeyinga
(sr. Ben. Kr). „Engar heimildir
mælaþvií gegn, að séra Benedikt
sé höfundur nafnsins og hafi fest
þaö er hann samdi texta hluta-
bréfanna, vafalitið áður en árið
1881 var liðið. Hitt er engan veg-
inn útilokað að fleiri hafi átt þar
hlut að, til að mynda Benedikt á
Auðnum og Sigfús Magnússon, og
nafnið sé þvi i raun sameiginleg
uppfinning, þótt séra Benedikt
kæmi tillögunni á framfæri með
þessum hætti. Um það eru ekki
heldur heimildir, hvort séra
Benedikthafi borið þessa nafngift
undiraðra forystumenn félagsins
áður en hann setti hana á hluta-
bréfin eða gert það á eindæmi.
Mestar Hkur eru til, að i þessum
umræðum öllum milli forystu-
manna, einkum Benedikts á
Auðnum og séra Benedikts, hafi
orðið tiörætt um það, hvaö hægt
væri að kalla félagiö og rétt sé
sem Benedikt á Auðnum sagöi
siöar, að þeim hafi þtítt pöntunar-
félag stirölegt og ekki nógu mál-
prútt og verslunarfélag ekki rétt-
nefni á þá starfsemi er þeir
ætluöu samtökunum. Segir þaö
raunarnokkra sögu um þá tilfinn-
ingu, ef ekki greinilegar hug-
myndir, sem forvigismennirnir
höfðu um eðli þessa félagsskapar
þegar við stofnun. Pöntunarfélag
mun hafa verið það nafn, sem
félagið gekk oftast undir milli
stofnfundanna, þótt Jakob kallaði
það verslunarfélag ilagauppkasti
sinu.
Elsta hús K.Þ. Jaðar byggt árið 1883.
Sendum öllum viðskiptavinum okkar og öðrum velunnurum
bestu kveðjur með þökk fyrir samstarf liðinna ára
KAUPFÉLAG ÞINGEYINGA HÚSAVÍK