Tíminn - 20.02.1982, Blaðsíða 7

Fiölutónleikar
Pauls Zukofsky
Laugardaginn 6. febrúar héldu
Bandar ikj amennirnir Paul
Zukofsky og Margaret Singer
fiðlutónleika á vegum Tonlistar-
félagsins. Zukofski er hér i
n-ta sinn að stjórna og kenna
tslendingum i fiðlu, en Margaret
Singer er nú um stundir tónlistar-
stjóri dperunnar i Filadelfiu og
heimsþekkt fyrir að spila undir
með fólki eins og Beverly Sills,
Luciano Pavarotti og Leontyne
Price.
A efnisskránni voru verk nú-
timahöfunda — hið elzta var
sónata Ravels frá 1927, sem
Menuhin heyrði spilaða þegar
hann var 11 ára og heillaðist af:
það gerðu Georges Enesco, sem
heimsfrægur var fyrir tiílkun
þjóðlaga á fiðlu, og Ravel sjálfur.
Eins og kom fram i sjónvarps-
þætti Menuhins þá erusónötúr
Ravels ýmis minni úr þjóölögum
og jazzi, og raunar finnst mér að
Evróputónskáldum hafi tekizt
mun betur að fella saman jazz og
klassik heldur en ameriskum.
Nema litið sé til Charles Ives,
sem felldi alla tónlist saman i
eina dásamlega flækju.
Fyrst á efnisskránni var Sonata
Aarons Coplands. Copland er
heldra tónskáld i Bandarikjun-
um, nú orðin gamall, og mér hef-
ur ævinlega þótt það litla sem ég
hef heyrt eftir hann drepleiðin-
legt. En þeim mun meira kom
þessi sónata á óvart, i frábærum
leik þeirra Zukofskys og Singer.
Duo Concertante eftir
Stravinsky, frá 1932, svæfði hins
vegar konu nokkra i sama bekk
og ég sat, þannig að hún hraut há-
stöfum með köflum, en vaknaði
þó i lokin til að taka þátt i klapp-
inu. Enda er þetta verk
Stravinskys alls ekki meðal hans
beztu eða skemmtilegustu verka.
En nU tók verra við — Spring of
Chosroes eftir Morton Feldman
„sem nokkuð hefurfetað i fótspor
landa sins (Johns Cage) og hefur
ljóminn af skáldfrægð hans oft
borizt hingað í blöðum og timarit-
um, þóekki hafi margt heyrzthér
eftir hann á konsertum áður”.
Erik Werba sagði vist, að tón-
skáldin haf i gert margan leirburð
ljóðskáldanna ódauðlegan, og eru
þess rtiýmörg dæmi úr þýzkum
Lieder.Hið sama sjáum við hér æ
ofan i æ, þegar afburða hljóð-
færaleikarar lyfta andlausum
tizkuglennum uppá listrænt svið
— en jafnvel þessir frábæru og
samvizkusömu hljóðfæraleikarar
gátu ekkert gert fyrir Feldman.
Eftirhlékomu Six Melodies eft-
ir John Cage ,,sem ekki er sizt
þekktur hér i bænum fyrir frá-
bæra matreiðslukúnst. Hráiúðu
hans með sojasósublöndunni á
siðustu listahátið er enn minnst
með aðdáun og söknuði i hópi
sælkera,” eins og segir i skránni.
Mér er kunnugt um það, að þá
lúðu átu ýmsir, sem hvorki fyrr
né siðar hafa étið fisk, hráan eða
soðinn, og þótti góð vegna þess
hvefrægur John Cageer og mikið
i tizku. Tónleikaskráin segir að
visu, að þetta skáld hafi löngum
verið þekkt að þvi að hneyksla
góðborgara, en jafnframt verið
gefinn gaumur af forvitningum.
Ef eitthvað nýtiiegt hefur hlotizt
af þessum tilraunum Cage þá er
það vel, en heldur þykja mér þær
leiðinlegar. Annarsléku Zukofsky
og Singer aukalag i lokin, eftir
góðan fögnuð af Sónötu Ravels og
það var miklu betri Cage. En al-
maint fundust mér þessi verk ný-
bylgjumannanna Feldman og
Cage svipuð og tónleikaskráin:
kæruleysislegur samsetningur til
þess gerður að vera sniðugur i
augnablikinu.
15.2
Búddha stökk
yfir vegginn
Sögur herma, að Frelsarinn
hafi mettað þúsundir manna meö
þremur fiskum og 5 brauðum.
betta hefði mörgum þótt þunnar
trakteringar nú til dags, þegar
meira er lagt upp úr frambæri-
legri matargerðarlist. Af svipuðu
tagi er þó ýmisleg sú fjöldafram-
leiðsla sem æskufólki með
óþroskaðan smekk er borin á
dægurlagatónleikum i iþróttasöl-
um þjóðarinnar.
Gagnstæð fiskunum þremur og
brauðunum fimm er súpan
„Búddha stökk yfir vegginn”,
sem frábærust er i heimi hér. Hún
er gerð, likt og fjöturinn Gleypn-
ir, úr torfengnum efnum, hverju
úr sinni áttinni. 1 súpu þessari eru
nauðsynlegir þættir úr sérhverju
landi Asiu,en þannig stendur á
nafninu, að eitt sinn er Búddha
var staddur i húsi nokkru barst
honum angan að vitum úr næsta
garði, þar sejm verið var að sjóða
súpu. Og svo hreifst hinn vitri
maður af ilminum, að hann stökk
yfir vegginn til að fá af súpunni.
Þvi miður er ekki liklegt að
þúsundir muni nokkurn tima eta
súpuna „Búddha stökk yfir vegg-
inn” á einum stað, þótt furðuhlut-
ir gerist að sönnu ennþá i Indlandi
og spámaðurinn Sai Baba væri
vis með að sviösetja slika uppá-
komu ef marka má rannsóknir
Erlends Haraldssonar.
Og eins mætti sjálfsagt hugsa
sér þann möguleika að þúsundir
hlustuðu á frábæran flutning
Oktetts i E-dúr eftir Louis Spohr i
Laugardalshöll — og það þá fyrir
tilstilli töframanna i auglýsingum
— en hinu verður ekki neitað að sá
flutningur, sem fáir happamenn
urðu vitni að i Norræna húsinu sl.
föstudag var torgætur og dásam-
legur likt og „Búddha stökk yfir
vegginn”.
Oktett Spohrs var fluttur á 10.
Háskólatónleikum vetrarins, og
var það liklega i fyrsta sinn sem
hann er fluttur hér á landi. Spohr
samdi Oktettinn árið 1814 fyrir
tilstilli Jóhanns nokkurs Trost
sem var efnamaður i Vinarborg
og undirbjó um þær mundir ferð
sina til Lundúna. Til aö tryggja
vinsældir Oktettsins i Bretlandi
stakk Trost upp á þvi að Spohr
hefði tilbrigði um Járnsmiðinn
tónelska — The Harmonious
Blacksmith — eftir Handel, en
þau þykja nú einna fremsti kafl-
inn i Oktettnum. Almennt þykir
raddsetning hans eftirtektarverð,
ekki sist snjöll notkun hornanna
og bassans, en hljóðfærasetning
hans er i hæsta máta óvenjuleg:
fiðla, tvær lágfiölur, knéfiðla,
bassi, tvö horn og klarinetta. Og i
Norræna húsinu var valinn
maður i hverju rúmi, allir úr
Sinfóniuhljómsveitinni nema
stjórnandinn, bassaleikarinn Ric-
hard Korn, enda tókst flutningur-
inn stórvel og mátti ekki milli sjá
hverjir skemmtu sér betur,
áheyrendur eða flytjendur. Að
visu mætti um það deila, hvort
svo Schubertsk tóna-orgia sé
heppileg fyrir hádegistónleika,
þegar starfsdagur er framundan,
en mér er ekki kunnugt um annað
en að allt hafi farið vel.
A Háskólatónleikum i hádeginu
á föstudögum hafa ýmsir hinir
forvitnilegustu tónlistarviðburöir
vetrarins orðið og mun svo verða
enn um hrið. Föstudaginn 19.
febrúar mun Edda Erlendsdóttir
leika pianóverk franskra tón-
skálda og þarnæsta föstudag
verða fluttir blásarakvintettar
Jóns Asgeirssonar og Carls Niel-
sen.
15.2.
Sigurður Stein-
þórsson skrifar
um tóniist.
á vettvangi dagsins
RiTSTIÓRNAROREiN
T981 '

„Gróður ogsandfok”
Ritsqórar $ysturblaðarma Tfmans 09 Þjóó-
.......... y I stórkostlega opf>-
----rannsóknir
'óu, að póli-
■jHHIII breyfzt fté
þvf scm var á kreppuðrunum. botia c>r lauk-
rétt h|ó mbnnunum Einí gailinn er sá að vpp*
potvunin getur varlá tallzt frumleg.
Ot»kf knrnmðnistum efga lýðraaðísjafnadar-
menn sór enga heílaga ritníngu t pólitískum
eínum, enga óskeikula spámenn. enga óum-
breytantega kreddu. beir trua ekki á óhjá
kvæmíietk nelnnar sögvlegrar þróunar. 6kk-
orl hefur leyst þá f eitl skíptí fyrir öil undan
þeirri kvóð andtega f r játeborinna manna að
hugsa. Þióðtétagíð er sffeiidum breytlngum
undirorpið. Vandamálln sem vfð er að fást
breytast um feíð. Hvgmyndaarfur foriiðar
mnar þarfnast því sffelldrar endurskoðunar.
Hugmyndaieg víðhorf og vínnobrögð lýræðis-
jafnadarmanna eru að þessu leytl f samracml
víð grundvailareðfcrðir visindaiegrar
hugsunar. bað er einmitt i þ'easum punkti sem
skillð Iiefur i mílll feigs og ófeigs: Kreddu-
trOarmanna kommCinisía annars vegar og lýð
r»ðísjafnaðarmanna hlns vegar.
ftðalritsfjóra Þjððviljans *ttf ekki að vera
fyrirmunað að skilja þetta. tengs! af sinnar i
pólitlsku starfsæví hefur hann verið gall-
harður stalfnísff. hlú vill hann ekkl við það
kannast lengur. Hann iiefur i blaól sinu hvað
elfír annað. ðbeinf að vísu, viðurkennt hug-
myndaiegt gjaidþrot stalinismans. Nú signir
hann sig kvölds og morgna og segist vera ij
krati, einkum þegar ótíðindi berasf úr Gúlag- f
inu. A kreppuarum voru kratar höfvðféndor
þessflokkssem ritstjórinn tllheyrir, þótt skipt ii
hafi um nafn, Afstaða ritstjórans tíl I
mi&tiórnarvatds, skriír«ðls og rtkisforsjár j'
bendir þð tit þes$ að hann sé skammt á veg j
komlnn Uósfaldemðkratiskri hugsun. Hann &r r
enn sfaddur i heimskreppunní míðri. JE« von \
andi i*tur andieg þróun hans ekkí þar staðar |
numió. j
Oóru máli gegnír um ritstjóra Timans. I j
hálfa óid hefur þessi Mlkajan Jslenzkra stjórn
mála Hfaðaf allar hreínsanlr I forystu Fram- f
sóknarflokksins. Það stafar af þvl að allan \
þann ðratfma het ur hann g*tt þess samvízku- [
samlega að bergmála rikjandi skoðanír
flokk$forystunnar á hverjum fima. Honum !
I*fgr jafnvef áð mæra iofi ,.vinstri"stjórn og J
,,hJegrl”-stjórn. Skoðanír hans hafa ekki tekið 5
breytingum j hálfa óld. af þelrri einföldu j
á$t«óu að hann hefur engar. Þetla þýðir eng-
an vegínn að Framsðknarfiokkurinn hafi
sfaðlð 1 stað allar götur trá byitlngarskeiðl
andensmannsins Jónasar frá Hriftu, Þaðv»ri »
ósanngjörn staðhæflng. Honum hef ur farlð y
mlkið aftur. Aður var Framsóknarf iokkurlnn j,
hugmyndarfkastf flokkur þjóðarlnnar. Nú i
hef ur hann engar hugmyndir. Það er munur-
fnn.
t»e)m Þórarni Þórarinssyni og andtegum f
hálfbrððor hans á Þjóðvlljanum er mikld I J
mun að koma öorðl á stofnu ísi '
Um Jón
Skrif Jóns Bald-
vins um Þórarin
Þórarinsson
Ritstjóri Alþýðublaðsins talar
um bórarin Þórarinson ritstjöra i
leiðara i blaði sinu i dag og segir
að hann hafi staðið af sér allar
hreinsanir i Framsóknarflokkn-
um i 50 ár. Það hafi hann getað
vegna þess að hann hafi aldrei
haft neina skoðun.
Nú m ætti segj a að það væri ekki
mitt að svara fyrir Þórarin. En
þar sem ég hef verið framsóknar-
maður jafnlengi og Þórarinn sé
égekki betur en sömu rök ættu að
geta gilt fyrir okkur báða. Ég er
þvi að svara fyrir sjálfan mig
þegar ég skrifa þessi orð.
Það er út af fyrir sig að Jón
Baldvin virðist halda að flokkur
sé stefnulaus og einungis jaðra-
menn hafi skoðanir og stefnu.
Skýringin á því að við Þórarinn
höfum fylgt flokknum er einfald-
lega sú að við höfum aldrei átt
samleið með þeim sem vildu
sveigja hann til hliðar. Við áttum
ekki samleið með Tryggva Þór-
hallssyni 1934, Jónasi frá Hriflu
1946eða Ólafi Ragnari 1971. Þetta
ætti ekki að vera torskilið venju-
legu fólki sem hefur skoðanir og
stefnu.
Jón Baldvin mætti kynna sér
þátt Þórarins Þórarinssonar i
landhelgismálinu og bera saman
við flokksbræður sína suma. Ekki
segi ég að þeir hafi verið
skoðanalausir en það mun lengi
geymast í sögu íslensku þjóðar-
innar að Þórarinn Þórarinsson
átti góðan hlut að þvi að gera
flokksbræður Jóns Baldvins
óskaðlega i þvi mikla máli.
Þórarinn bar gæfu til þess af þvl
að hann hafði skoðun og var
maður til að móta stefnu með
flokksbræðrum sinum samkvæmt
þeirri skoðun.
Ég mun engu spá um framtið
Jóns Baldvins enda leiðast mér
hrakspár. Hitt ætti hann aö vita
eins og aðrir að þó að gott sé að
vera pennafær er það eitt að
skrifa hressilega ekki nóg til að
gera menn farsæla og merka
stjórnmálamenn. Þar þarf annað
og meira til.
Hitt er alltof heimskuleg full-
yrðing fyrir mann með greind
Jóns Baldvins að viö sem höfum
verið framsóknarmenn i 50 ár
höfum aldrei haft neina skoðun.
11. febrúar 1982
Ilalldór Kristjánsson
Athugasemd
um athugasemd
Vegna athugasemda Matthias-
ar Jóhannessen i Tímanum í dag
vil ég segja fáein orð.
Égþykistekkihafa gefiðí skyn
að Matthias haldi þvi fram að
Ólafur Thors hafi verið kosinn á
þing 1920. Hinsvegar lætur
Matthias prenta þessiummæli sín
af bls. 65 f sinu mikla riti.
„Þegar stjórn Jóns Magnús-
sonar féll 1920, var efnt til nýrra
kosninga 1921.”.
Þetta þykja mér undarleg um-
mæli.
Fyrsta raðuneyti Jóns
MagnUssonartékk lausn 12. ágúst
1919 en gegndi störfum til 25.
febrúar 1920.
Annað ráðuneyti Jóns MagnUs-
sonar var skipað 25. febrúar 1920
en fékk lausn 2. mars 1922.
Engar alþingiskosningar fóru
fram árið 1921 nema aukakosn-
ingin f Reykjavfk vegna laga um
fjölgun þingmanna höfuðstaðar-
ins.
Mér er þvi ekki Ijóst að stjórn
Jóns MagnUssonar hafi fallið
1920.
Stjórn Jóns MagnUssonar fékk
lausn 1919 og almennar þingkosn-
ingar voru í október það haust.
Ariö 1920 voru engar kosningar,
Hér vona ég að bæði Matthias
og aðrir skilji hvað ég er að segja
og óþa rfi að giska á hvað sé gef ið i
skyn.
16. febrúar 1982.
Halldór Kristjánsson.