Tíminn - 21.02.1982, Blaðsíða 16

16
Sunnudagur 21. febrúar 1982

„Vegfarendur , sýnið
kvikmyndafólki umburðarlyndi!”
_
koma þessu i framkvæmd. A end-
anum hefði þetta likast til orbið
jafndýrt og að kvikmynda bókina
eins og hún leggur sig. En
hugsunin var að bjóða upþ á nýj-
an valkost i kvikmyndun á sög-
um, þó þetta hafi kannski fyrst og
fremst verið brandari. Aug-
lýsingar sem við hengdum upp
voru eiginlega hluti af verkinu
lika, við auglýstum til dæmis við
Þjóðveldisbæinn og á Þingvöll-
um: „Vegfarendur, synið kvik-
myndagerðarfólki tillit og um-
burðarlyndi. Brennu-Njálssaga.
A meöan var maður kannski á
Eyrarbakka að gera viö hús. En
þegarBrennu-Njálssaga var sýnd
fór ég að vinna með hljóm-
sveitinni Þey og þá kom þessi
hugmynd að gera mynd um rokk-
lifiö i Reykjavik”.
Konseptlist og
kvikmyndablað
— Brennu-Njálssögumyndin
minnir óneitanlega á nýlist og þú
varst einn af frumkvöðlum
Galleris Suðurgötu 7, hefurðu
sagt skilið við nýlist, konseptlist
og þesslagað?
„Kannski segir maður aldrei
endanlega skilið við svona hluti.
Þegar ég heyrði til dæmis fyrst
um Sigurð F'ilippusson fannst
mér hann vera efniviður i ein-
hvers konar konseptverk —
reyndar vill enginn kannast við
orðið konsept lengur — til dæmis
datt mér fyrst i hug að hafa sýn-
ingu á Kjarvalsstöðum á öllum
hans smiðagripum eða ljósmynd-
um af þeim. Það hefði verið ein
leiðin af mörgum til að koma
Sigurði tii skila. 1 framhaldi af
þvi má benda á að Sigurður
merkir sér hvern hlut, greipir i
hann stafina sina og ártal, rétt
eins og borgaralegur listamaður.
Hann litur á hvern hlut sem sjálf-
stætt verk og það má segja að
honum sé þessi konsept-
hugsunarháttur eðlilegur. En
sjálfur þvældist ég með i að
stofna Galleri Suðurgötu i gegn-
um kvikmyndir, tilraunakvik-
myndir, siðan leiddist ég út i ein-
hverjar nýlistarpælingar út frá
tungumálinu en það var aldrei i
mikilli alvöru”.
— Er galleriið búið að syngja
sitt siðasta?
,,já....”
— En tímaritið, Svart á hvitu
„Þarersmávonennþá. Það eru
menn úti i bæ sem hafa áhuga á
að reisa það við og eru að reyna
það þessa dagana. En nú hefur
timaritið ekki komið út i eitt og
hálftárogþaöþyrlti mikinn kraft
til aðdrifa það aítur i sama horf”.
— En þú ert orðinn ritstjóri
annars timarits,
Kvikmyndablaðsins?
„Reyndar tdk ég bara þátt i
Svart á hvitu i sambandi við kvik-
myndaefni.draumurinn var alltaf
að gefa út kvikmyndatimarit. Og
nú þegar það er loksins komið
hefur Kvikmyndablaðið fengið
ágætar móttökur, Utgáfan er
komin á nokkuð fastan grunn og
reynslan frá siðasta ári sýnir að
hægt er að gefa Ut blaðið svona
fjórum sinnum á ári án þess að
trufla kvikmyndagerðina of mik-
ið. Svo að framvegis verður Kvik-
myndablaðið ársfjórðungsrit.
NáttUrulega eru menn að þessu i
sjálfboðavinnu og litil sem engin
laun greidd, nema hvaö við reyn-
um að greiða einhver smávægileg
ritlaun fyrir stærri greinar. Með
þessu móti stendur blaöið ágæt-
lega undir sér, ekkert basl á þvi
eins og var á Svart á hvitu”.
Fyrirtækið
Hugrenning
— Framtiðin, hefurðu hugsað
þér að reyna að gera leiknar
kvikmyndir?
,,Það er á stefnuskránni. Við
stofnuðum kvikmyndafyrirtæki
þrirsaman, Ari Kristinsson kvik-
myndatökumaður, Jón Karl
Helgason og ég og gerðum Eld-
smiðinn. Siðn sáum við að við
höfðum ekki bolmagn til að gera
Rokk i Reykjavik þrir og fengum
Þorgeir Gunnarsson inn i fyrir-
tækið og stofnuðum Hugrenningu
formlega. Og stefnan er að gera
kvikmyndir. Nú kemst ekki
annað en að ljúka þessari mynd,
en ef hún gerir sig peningalega
förum við liklega Ut i leiknar
myndir”.
— Hafið þið reynt að festa kaup
á tækjabUnaði?
„Nei, við eigum engin tæki, tök-
um allt á leigu. Enginn af okkur
átti peninga, við vorum næstum
þvi á götunni, og tæki úreldast
lika svo fljótt. Og hingað til höfum
við ekki fengið neina styrki Ur
Kvikmyndasjóði, erum lifandi
dæmi um frjálst framtak, einka-
framtakið! ”
— Heldurðu að Kvikmynda-
sjóður reynist ekki jákvæðari nU
þegar Eldsmiðurinn heppnaöist
þetta vel?
„Ég var býsna bjartsýnn þegar
ég sótti um fyrir Eldsmiöinn i
fyrra,héltað ég væripottþéttur á
að fá styrk út á það verkefni, og
ég er kannski ennþá bjartsýnni
núna”.
Ný
kvikmyndalög
— En nýja frumvarpið að kvik-
myndalögum, verður það ekki
traustur grunnur fyrir islenska
kvikmyndagerð í framti'ðinni?
„Ef verður af þessum nýju lög-
um þá gerir jað þeim alla vega
auðveldara fyrir sem hljóta
styrki. Hins vegar er ég ekki al-
veg sáttur viðþað aö i lögunum er
gert ráö fyrir að hér séu gerðar
tværtilþrjárlangfilmur á ári þær
mættu vera fleiri, ég held að það
séalveg pláss fyrir fimm tit sex.
Það er ef menn fara að hætta að
gera þessar periódumyndir, fara
að taka fyrir eitthvað i sinum
samtima i periódumyndunum
liggur oft helmingurinn af fjár-
hagsáætlun kvikmyndar i sviðs-
myndinni einni.
Það sem hefur spillt fyrir flest-
um nýju islensku myndunum er
þessi ofsalega tímapressa sem er
á mönnum, þeim geturorðið á al-
varleg handvömm i þessu kapp-
hlaupi við timann siðustu dagana.
t Rokk i Reykjavik miðum við til
dæmis allt við að vera búnir I2ta
april annan i páskum, þá fellur
nefnilega tonn af lánum á okkur.
Þannig eru allar islensku
myndirnar gerðar, fyrst er gerð
mjög knöpp áætlun sem miðast
við að halda vaxtakostnaöi i lág-
marki i þjóöfélagi,þar sem eru
upp undir 40 prósent vextir,gefur
auga leið að það verður bara að
hespa þessu af. 1 nýju lögunum
opnast sá möguleiki að menn geti
unnið að einni mynd i þetta tvö til
þrjú ár og þá ætti útkoman að
veröa þeim mun vandaðri verk.
Svo held ég að margar af þessum
myndum hafi verið mjög illa
skipulagðar og menn ekki gert
sér grein fyrir þvi Ut i hvað þeir
voru eiginlega að leggja. t lögun-
um er gert ráð fyrir að menn geti
tekið lán sem sjóðurinn ábyrgist
og ég vona að það stuðli að þvi að
menn taki sér lengri tima til að
hugsa og yfirvega hvað þeir ætla
að gera.
Hefðu þessar islensku kvik-
myndir verið gerðar á svona
helmingi lengri tima sætum við
uppi með miklu betri verk þvi
efniviðurinn sem menn hafa valið
sér hefur verið nokkuð þokka-
legur. Veistu að það eru komin
upp hérna um sex alvarleg kvik-
myndafyrirtæki sem stefna á
gerð langmynda, leikinna lang-
mynda”.
íslenskur
kvikmyndastíll?
— Menn hafa talað um islensk-
an kvikmyndastil, hvaða merk-
ingu leggurðu i það?
„Það má kannski greina eitt-
hvað sér-islenskt i Landi og son-
um og Öðali feðranna eða öllu
heldur eitthvað sem við imyndum
okkur að sé sér-islenskt, eitthvað
sem við erum búin að missa, ein-
hver nostalgia sveitarinnar.
Þetta finnst fólki mjög islenskt
við fyrstu sýn. Þessi sveitasælu-
hugsunarháttur var sérstaklega
áberandi i Landi og sonum. En
það hlýtur náttúrulega að koma
að þvi aö þessi timi verði gerður
upp á raunsæjari hátt. Hins vegar
held ég aö timi sögulegra kvik-
mynda sé alls ekki runninn upp
hér og að það hafi verið nokkur
óvarkámi að ráðast i gerð Útlag-
ans. Það var vitað mál að hún
myndi aldrei borga sig hér á landi
og hún hefði getað þýtt bakslag
fyrir alla kvikmyndagerð i land-
inu. Og menn eru enn að biða eftir
fyrstu myndinni sem verður al-
gjört ftopp...
Það væri kannski ekki úr vegi
að minnast aðems á þátt leikar-
anna. Leikararnir okkar hafa
verið erfiðir og verða alltaf
erfiðari og erfiðari. Þeir sjá að
fleiri áhorfendur koma á myndir
eins og Land og syni og Óðalið
heldur en samanlögð aðsókn að
leikhúsunum gerir i heilt ár. Þá
halda leikararnir að þarna séu
einhverjir stórpeningar sem séu
betur komnir i þeirra vösum en
einhverra annarra. Siðan setja
þeir upp fáránlegar kröfur eins og
þegar þeir heimtuðu til dæmis að
fjórir af hverjum fimm sem
kæmu fram i kvikmynd væru at-
vinnuleikarar. í svona litlu landi
er þetta bara heimska og ef þetta
lið sér ekki að sér þá gæti það náð
að drepa niður þá litlu kvik-
myndagerð sem hér hefur sprott-
ið upp”.
— Að lokum, heldurðu að kvik-
myndagerð fari að færast nær
kjarna islensks samtima?
„Annað kemur ekki til greina
og i raun hefðu allar þessar is-
lensku myndir átt að gerast i nU-
timanum, það er lang skynsam-
legasta leiðin til að gera íslenskar
kvikmyndir og eiginlega eina
leiðin”.
eh