Tíminn - 23.02.1982, Blaðsíða 10
10
Þriðjudagur 23. febrúar 1982
Útboð
Ólafsvíkurhreppur óskar eftir tilboðum í
byggingu2. áfanga Félagsheimilisbyggingar í
Ólafsvík sem er uppsteypa hússins og
frágangur í fokhelt ástand. Tilboðsgögn
verða afhent frá og með mánudeginum 22.
febr. á skrifstofu Ólafsvíkurhrepps og á
teiknistofu Róberts Péturssonar arkitekts
Freyjugötu 43 Reykjavík.
Tilboðin verða opnuð miðvikudaginn 10.
mars 1982, á skrifstofu Ólafsvíkurhrepps að
Ólafsbraut 34 Ólafsvik.
Skilatrygging er 1000 kr.
Sveitarstjóri.
Ráðskona óskast
liáðskona óskast á fámennt sveitaheimili.
IVlá liafa meö sér börn.
Umsóknir sendist auglýsingadeild blaðs-
ins merkt „Sveitaheimili.”
milward
Hringprjónar
Fimmprjónar
Tvíprjónar
Heklunálar
MILWARD
Framleitt úr
léttri álblöndu
Heildsölubirgðir:
Davií) íi. Jniissiiii & Oo. hf.
Sími 24-333
Póstkröfusimi
14806
Snjóþotur m/ stýri
Snjóþotur m/bremsum
Einnig BOB-BORÐ
o.m.fl.
Enginn póstkröfu-
kostnaður
Auglýsingasími
Tímans er 18300
SUNN-
LENDINGAR
Fjölbreytt úrval
Ýsa — Ýsuflök — Lúða
— Gellur—Kinnar__
Hrogn og lifur
ofl. ofl.
Tökum fisk í reyk
Fiskbúð Glettings
Mmhm
menningarmál
Nýtt alfræðirit
um Sovétríkin
The Cambridge Encyclopedia
of Russia And The Soviet Uni-
on:
General Editors: Archie
Brown, John Fennell, Michael
Kaser, H.T. Willetts.
Cambridge University Press
1982.
492 bls.
■ A undanförnum árum
hefur áhugi Vesturlandabúa á
Sovétrikjunum, sovéskum
málefnum og rússneskri
menningu fariö mjög vaxandi.
Að sama skapi hefur þörf á
hentugu en ýtarlegu upp-
sláttarriti aukist. Uppsláttar-
rit um Sovétríkin hafa vita-
skuld veriö mörg til, en flest
þeirra hafa aðeins náð til tak-
markaðra sviða og þvi ekki
nýst sem skyldi.
18. febrúar, kom út á vegum
Cambridge University Press i
Bretlandi nýtt uppsláttarrit
um Rússland að fornu og nýju
ef svo má að orði kveöa og
fjallar það um Sovétrfki nú-
timans og hið gamla Rúss-
land.
Aðalritstjórar bókarinnar
eru fjórir háskólakennarar i
Oxford, allir sérfróöir um
sovésk málefni og hafa þeir
kvatt til liös við sig liðlega eitt
hundrað sérfræðinga, frá 33
háskólum i Bretlandi og
Bandarikjunum.
Þetta nýja uppsláttarrit um
Sovétrikin er mikið að vöxt-
um, tæpar 500 blaðsiður i stóru
broti og tekur þaö til allra
meginsviða sovésks sam-
félags.
Ritið hefst með ýtarlegum
kafla um landafræði Sovét-
rikjanna og er þar einnig
fjallað um veðurfar, dýralif og
plöntulif, náttúruauðlindir og
náttúruvernd. Þvi næst segir
frá mannfjölda og þjóðum
Sovétrikjanna. Þar er fyrst
greint frá landnámi á þvi
landsvæði, sem nú tilheyrir
Sovétrikjunum, rætt um
mannf jöldabreytingar á
siðustu áratugum og lýst öll-
um þeim mörgu þjóðflokkum
er Sovétrikin byggja.
Ýtarlegur kafli er um sögu
Rússlands allt frá upphafi
vega og fram til allra siðustu
ára. Hann hefst meö umfjöllun
um fyrsta fólkið, er settist að i
Evrópuhluta Rússlands og
lýkur með frásögn af valda-
skeiði Breshnevs.
Afbragðsgóöur kafli er um
trúarbrögð og sögu þeirra i
Rússlandi og annar um bók-
menntir og listir allt frá elstu
tið og fram til vorra daga.
Langur og einkar greinar-
góöur þáttur er stjórnskipun
Sovétrikjanna. Þar er fjallað
um forsögu sovéska
kommúnistaflokksins, lýst
stjórnarfarslegri upp-
byggingu rikisins, greint frá
helstu valdastofnunum i land-
inu, sagt frá andófsmönnum
og baráttu þeirra, greint frá
uppbyggingu efnahagslifsins
og utanríkisviöskiptum Sovét-
manna, lýst helstu fram-
leiðsluþáttum, þjónustu og
skipulagi peningamála.
Sovésku samfélagi eru einn-
ig gerð góð skil, fjallað um
menntakerfiö, fjölskyldumál,
misrétti og jafnrétti, verka-
lýösfélög, glæpi, alkóhólisma
og iþróttir. Loks er ýtarlegur
þáttur um hernaðarstyrk
Sovétrikjanna, skipulag her-
mála, vopnabúnaö, áhrif
Sovétrikjanna i öðrum, þátt-
töku þeirra i alþjóðasamskipt-
um og sambúðina við önnur
kommúnistariki.
011 er þessi mikla bók af-
bragðsvel unnin. Efnis-
skipanin er einkar skýr og
skilmerkileg, upplýsingar
traustar og hlutlægar og flest-
ar greinarnar mjög læsilegar.
Hér er geipimikill fróðleikur
samankomin og er ekki að efa,
að margir munu geta haft af
henni gott gagn. Má þar nefna
sem dæmi alla þá mörgu, sem
viðskipti eiga við Svovétrikin
og þá ekki siður skólamenn
fjölmiölafólk, sem stöðugt
þarf að leita eftir og miðla
fræöslu um Sovétrikin.
Loks skal þess getið, að bók-
in er prýdd miklum fjölda
mynda og korta og i henni eru
ótal töflur, linurit og súlurit.
Jón Þ. Þór
MÞorskastríðM
■ Nýlega hafa borist um-
sagnir nokkurra danskra
blaða um bók Armanns Kr.
Einarssonar, Þorskastríðið,
en hún kom út hjá BHB’s Ice-
landic World Literature, i
nóvember siöast liðinn.
Sigvald Hansen i Fredriks-
borg Amts Avis segir m.a. 10.
nóv. s.l.:
Humlebækforlagið BHB’s
Icelandic World Literature,
sendir frá sér i dag barnabók-
ina Þorskastriðið eftir is-
lenska rithöfundinn Armann
Kr. Einarsson i ágætri þýð-
ingu rithöfundarins og bókaút-
gefandans, Þorsteins Stefáns-
sonar.
Hið svonefnda þorskastrið,
— barátta Islendinga um land-
helgina viö stórveldið Eng-
land, — var að sjálfsögðu
mjög alvarlegt mál, þar sem
aðalatvinnuvegur þjóðarinnar
er fiskveiðar. Það var prýði-
leg hugmynd hjá höfundi að
rekja i góðri barnabók gang
þessa máls, sem vakti athygli
margra á öllum Norður-
löndunum. Og honum tekst
það svo vel, að allir sem vilja
geta skiliö það. Mál þetta var
nefnilega ekki tengt Islandi
einu, — það varð samnorrænt
mál.
Humlebækforlagið á skiliö
sérstaka viöurkenningu fyrir
það að hafa gefið út þessa
áhugaverðu bók. Við fáum
nána innsýn i atburðina, og
persónurnar eru einkar lif-
| andi. bað gefur sögunni vissu-
' lega mikið gildi.
í Lektörudtalelse frá Ind-
bindingscentralen segir lektor
Johs. Herskind m.a.:
Ármann Kr. Einarsson:
Torskekrigen. Bókin er gefin
út með styrk frá Norræna
í Danmörku
þýöingarsjóönum og segir frá
lifinu á islenska varöskipinu
Tý, sem tók þátt i þorskastrið-
inu milli íslands og Englands
vorið 1976. Við fylgjumst með
Magna, sem er 16 ára messa-
drengur á Tý og er þvi þátt-
takandi i átökum skipsins við
breska togara og herskip. I
einum þessum árekstri fellur
ungur, enskur háseti fyrir
borð, en Magna tekst meö
snarræði aö bjarga honum frá
drukknun. Þetta afrek leiðir
til þess að drengirnir kynnast,
og þeim kemur saman um að
reyna að vinna eindregið aö
þvi, að þessi hættulega deila
leysist með samningum. Og
þessi draumur drengjanna
rættist nokkru siðar.
Bókin er skemmtileg og
spennandi með ágætum
myndum sem gefa góða inn-
sýn i þá áhrifamiklu og
átakanlegu atburði, sem urðu
viö lslandsstrendur þetta vor.
Ég mæli með henni sem lestr-
ar- og samræðuefni i 7.-10.
bekk.
I Lektörudtalelse frá Ind-
bindingscentralen segir lektor
Margot Andreasen m.a.:
Magni (aðalpersóna sög-
unnar) er i fyrstu sjóferð sinni
með varðskipinu Tý i þorska-
striðinu milli íslands og Eng-
lands.
Lýsingarnar i sögunni eru
áhrifarikar, einkum þegar
herskipin, sem gæta enska
fiskveiðiflotans gerast virk i
átökunum, t.d. er bresk frei-
gáta siglir á Tý og skemmir
hann stórlega.
Armann Kr. Einarsson hef-
ur hlotið verðlaun fyrir barna-
bækur sinar. Margar af bók-
um hans hafa verið þýddar á
dönsku.
tekinn tali
■ Skólinn á Núpi i Dýrafirði átti
75 ára afmæli 4. janúar sl. Þann
dag árið 1907 hóf séra Sigtryggur
Guðlaugsson kennslu i ung-
mennaskóla sinum.
Á þessum afmælisdegi var tek-
in mynd sú af tveimur af fyrstu
nemendunum, sem fylgir þessari
frásögn. Þau eru nú bæði vist-
menn á Elli- og hjúkrunarheimil-
inu Grund, fluttu þangað á siðasta
ári. Þykirmér hlýða að gera hér i
stuttu máli grein fyrir þeim áður
en lengra er haldið.
Guðný Gilsdóttir er fædd á
Arnarnesi i Dýrafirði 22. septem-
ber 1891. Foreldrar hennar voru
Gils Þórarinsson bóndi þar og
Guðrún Gisladóttir kona hans.
Guðný ólst upp i foreldrahúsum.
Hún giftist Guðjóni Sigurðssyni
vélstjóra og með honum fluttist
hún til Reykjavikur 1921. Þar var
svo heimili hennar þar til hún,
ekkja68 ára gömul, fluttiá föður-
leifð sina sem þá var komin í eyöi
og bjó hún þá á Amarnesi i
nokkur ár, einsetukona. Þykir
mörgum að þar hafi hún best sýnt
sjálfstæði sitt og aö hún fer ekki
troðnar slóðir umfram það sem
henni sjálf ri gott þykir. Bæði áður
en hún fór vestur og eftir að hún
kom suður aftur hefur hún tekið
drúgan þátt i safnaðarstarfi við
Hallgrimskirkju. Þar var hún
lyftuvörður þegar hún var á ni-
ræðisaldri.
Ingimar Jóhannesson er fædd-
ur i Meiri-Garði i Dýrafirði 13.
nóvember 1891. Foreldrar hans
voru hjónin Jóhannes Guömunds
son ogSólveig Þórðardóttir. Hann
er löngu þjóðkunnur maður af
kennslustörfum og félagsmálum.
Hann iauk búfræðinámi á Hvann-
eyri 1913 en árið 1920 tók hann
kennarapróf. Starfsferill hans
verður ekki rakinn hér.
Ingimar giftist 1922. Kona hans
var Sólveig dóttir Guðmundar Is-
leifssonar á Háeyri. Hún andaðist
1971.
Þegar ég heimsótti þau Guð-
nýju og Ingimar i tileíni af þessu
75ára námsafmæli, spurði ég þau
eftir þessu skólahaldi. Og það
stóð ekki á svörum.
Þegar sr. Sigtryggur kom i
Dýrafjörð sumariö 1905 var hann
ákveðinn i' þvi að starfa að
unglingafræðslu. Honum var
nokkuö kunnugt um fortið skóla-
mála isveitinni. Kristinná Núpi,
bróöir hans, og sr. Þórður Ólafs-
son höfðu beitt sér fyrir þvi að
barnaskóli yröi byggöur fyrir
hreppinn. Varkomið svo langt að
byrjað var aö vinna við grunn
skólahúss á Núpi. En þá varð ó-
samkomulag um skólastaðinn og
jafnframt munu þeir hafa náö
meirihluta sem vildu sætta sig við
farkennslu. Urðu þetta forgöngu-
mönnum mikil vonbrigði og ekki
sársaukalaus.
Strax fyrsta vetur sr. Sigtryggs
vestra var stofnuö Góðtemplara-
stúka á Núpi. Stofndagur hennar
var 5. janúar 1906 og Ingimar tek-
ur það fram að siðan hafi þau
Guðný verið templarar þó að
Guðný hafi að sönnu ekki alltaf
verið starfandi i stúku.En stúkan
snertir sögu skólans þvi' að strax
á fyrstu fundum hennar var á-
kveðið að hún byggði hús. Bæði
vantaði iundarstaö en eins og
engu siðar var stefnt að þvi að
koma upp skólahúsnæði. Ákveöið
var að byggja i félagi við Jdn
Kristjánsson skipstjóra og Guð-
rúnu konu hans.en hún var systir
Guðnýjar á Arnarnesi. Haustið
1906 var svo samþykkt á
safnaðarfundi i Núpssókn að
söfnuðurinn efndi til skólahalds i
stúkuhúsinu.
Húsið var kallað stúkuhús en þó
átti stúkan aldrei neitti' þvi.segir
Ingimar. Og söfnuðurinn lagði
aldrei neitt til skólahaldsins
nema nafn sitt i fyrstu og þá á-
byrgð sem þvi fyígdi. Séra Sig-
tryggur útvegaði lán til
byggingarinnar og fékk félaga
sína i stúkunni til að ábyrgjast
það með sér og sá svo um
greiðsiu þess á reikningum skól-
ans. Skólinn var frá upphafi
sjálfseignarstofnun sem hann bar
ábyrgð á og hélt uppi.
Nemendur skólans fyrsta
veturinn voru 20 talsins, á aldrin-
um 15-25 ára. Þeir voru allir úr
Mýrahreppi. Tiu þeirra gengu
heiman frá sér, fimm höfðu hús-
næði og fæði hjá Kristniá NUpi en
fimm hjá Jóni Kristjánssyni og
Guðrúnu Gilsdóttur. Smiði húss-
ins var ekki lokið svo fljótt að