Tíminn - 25.02.1982, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 25. febrúar 1382
erlent yfirlit
■ Deng á fundi með visindamönnum I Peking 1980.
Kfna hvetur til
óháðrar Evrópu
Deng undirbýr brottför sína
■ SÚ VAR tiðin, að rikisstjórn
Kina hvatti Vestur-Evrópubúa
mjög eindregið til að fylkja sér
fastum Atlantshafsbandalagið og
verjast þannig hinni geigvænlegu
hættu úr austri, sem stafaði frá
Sovétrikjunum. Þá héldu ráða-
menn Kina þvi einnig fram, að
þriðja heimsstyrjöldin væri dhjá-
kvæmileg og flestar likur bentu
til,að húnhæfisti Vestur-Evrópu.
Nú ber orðið stórum minna á
þessum varnaðarorðum af hálfu
kinverskra ráðamanna. Þeir gefa
orðið iskyn, að þriðja heimsstyr-
jöldin sé ekki óhjákvæmileg. Það
kunni að vera hægt að komast hjá
henni. Þeir minnast jafnframt
orðið miklu minna á Nato en
áður, þótt þeir vari við þvi, sem
þeirkalla heimsdrottnunarstefnu
Sovétrikjanna.
1 kinverskum fjölmiðlum ber
nú i vaxandi mæli á umraÆu um
framtið Vestur-Evrópu, sem
gengur i þá átt, að Vestur-Evrópa
eigi hvorki að vera háð Sovétrikj-
unum eða Bandarikjunum heldur
sjálfstæður og óháður aðili, sem
leggi fram sinn skerf til eigin
varna og áhrifa á gang alþjóða-
mála. Vestur-Evrópa hafi nægan
styrk tilað gegna þessu hlutverki.
Rök eru leidd að þvi, að það á-
stand, sem hafi rikt i Evrópu
fyrstu áratugina eftir siðari
heimsstyrjöldina sé i umsköpun
eða komi til umsköpunar innan
tiðar. Vestur-Evrópa þurfi að
fara að átta sig á þvi, hvað biði
hennar og hvaða hlutverk hún
ætli sér á þeim breytingatlmum,
sem séu framundan. >
Af hálfukinverskra ráðamanna
er áfram varað við yfirdrottn-
unarstefnu Sovétrikjanna, en
athygli vekur, að þeir hafa ekki
gagnrýnt herlögini Póllandi, þótt
Bandarikin hafi mjög hvatt þá til
þess. Sennilega ætla Kinverjar að
biða átekta og sjá, hvortþau leiða
til þess, að Pólverjar verða
háðari Rússum eða ná sjálf-
stæðari stöðu.
Þá leggja Kinverjar ekki sömu
áherzlu á samstarf við Bandarik-
in og áður, og veldur Taivandeil-
an þar mestu. Þeir segjast geta
komizt af án Bandarikjanna og
ætli sér ekki að vera háðir þeim á
neinn hátt. Þeir taka undir þá
kröfu Norður-Kóreu, að banda-
riskt herlið fari frá Suöur-Kóreu.
Loks er augljóst, að Kinverjar
ætla sér að auka samstarfið við
þriðja heiminn, enda segjast þeir
tilheyra honum. Sennilega eiga
þeir eftir að gegna þar vaxandi
forustuhlutverki.
EF TIL VILL er rangt að telja
það, sem hér hefur ferið rakið,
breytinguá utanrikisstefnu Kina,
■ 'Hu Yaobing formaður
Kommúnistafiokks Kina.
en ótvirætt er túlkun hennar nú
verulega ónnur en áður. Enn er
einnig of snemmt að dæma um,
hvort þetta verður varanlegt eða
ekki. Sennilega fer það eftir þvi,
hvort þeir menn, sem Deng
Xiaoping hefur valið til forustu,
halda velli eða ekki.
Opinberlega hefur litið borið á
Deng að undanförnu og orðrdmur
gengið um versnandi heilsufar
hans, en hann erorðinn 77 ára. Þá
gengur sú saga, að hann ætli að
segja af sér embættum sinum á
komandi sumri.
Sennilegast er, að Deng hafi að
undanförnu verið að vinna að þvi
að styrkja i sessi eftirmenn sina
og stefnu, þegar hans nytur dcki
lengur við. Siðustu fjögur árin
hefur Deng ótvirætt verið valda-
mesti maður Kina og knúið fram
ýmsar breytingar, sem eru meiri
á sviði innanlandsrnála en utan-
rikismála, þótt tónninn þar hafi
mikiö breytzt.
Ásviði innanlandsmála er verið
að framkvæma verulegar
breytingar. Sú er vafalaust
veigamest, að meiri áherzla er
lögð á eflingu landbúnaðar og
neyzluiðnaðar en áður, en dregið
er úr áætlunum um eflingu stór-
iönaðarins. Deng virðisthér hafa
lært af mistökum Rússa, en jafn-
framt er þetta óhjákvæmilegt
vegna hinnar miklu fólksfjölg-
unar i' Kina.
Mikilvæg getur sú breyting
einnig átt eftir að reynast, að
veita stjórnendum fyrirtækja
meira frjálsræði en áður og að
auka samkeppni milli þeirra.
Hér er leitazt við að hagnýta
vestrænt markaðskerfi innan só-
sialisks ramma. Sama gildir um
þá breytingu aðleyfa einstakling-
um að stofna og reka smáfyrir-
tæki.
Þá hafa kinversk stjórnvöld
hafið herferð gegn óhóflegum
starfsmannafjölda i rikiskerfinu.
Hinn mikli fjöldi starfsmanna
hefur ekki eins gert kerfið óhæfi-
lega dýrt, heldur enn seinvirkara
og þunglamalegra en ella. Ætlun
Dengs og félaga hans er að endur-
skipulagningin geri kerfið bæði ó-
dýrara og fljótvirkara.
VAFALITIÐ er að þessar
breytingar sæta margvislegri
mótspyrnu þvi að margir hafa
hagnazt á hinu gamla kerfi.
Sennilega hefur þessi mótspyrna
orðið mest innan hersins.en hann
hefur ráðið mikluá bak við tjöldin
siðan kommúnistar hófust til
valda. T.d. er trúlegt, að hann
hafi haft úrslitaáhrif á það, að
Hua hófst til valda á sinum tlma,
og siðan Deng.
Bersýnilega hefur Deng óttazt
mest mótspyrnu innan hersins.
Hann tók þvi að sér formennsku
þeirrar nefndar, sem er æösta
stofnun kinverska hersins. Sam-
kvæmtfregn.semnýlega birtist I
Los Angeles Times, sem hefur
viðurkenndan fréttamann i
Peking, hefur Deng nú tekizt að
ná samkomulagi við hershöfð-
ingjana.
M.a. er talið, aðhann hafi orðið
að vinna það til samkomulags við
þá, að dregið yrði úr áróðri gegn
Mao og kenningum hans sýndur
meiri sómi en aö undanförnu.
Gegn þessu og fleiri tilslökunum,
hafi Deng fengið fram, að völd
flokksins yfir hernum væri betur
tryggð.
Sennilega óttast Deng, að eftir-
mönnum hans geti helzt stafað
hætta frá hernum.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
erlendar fréttir
Miðstjórn pólska
kommúnistaflokksins:
Fundarí
fyrsta sinn
sídan f
desember
■ Miðstjórn pólska kommún-
istaflokksins fundar nú i Var-
sjá I fyrsta sinn siðan herlög
tóku gildi i landinu, 13. desem-
ber sl. Að sögn pólsku frétta-
stofunnar eru aðalviðfangs-
efni fundarins um það á hvaða
hátt hægt sé að treysta hug-
myndafræðilega og stjórn-
málalega einingu flokksins,
auk þess sem spurningin um
það á hvaða hátt sé hægt að
endurvekja traust almennings
i Póllandi á flokknum. Auk
þess fjallar miðstjórnin um
það hvert hlutverk flokksins
sé, varðandi það að leiða
pólsku þjóðina út úr þvi
kreppuástandi sem þar rikir
nú.
Dreift hefur verið á meðal
miðstjórnarmanna eintökum
af áætlun sem ber titilinn
„Fyrir hverju berjumst við og
hvert stefnum við?” en þess-
ari áætlun mun vera ætlað það
hlutverk að vera út-
gangspunktur umræðna um
þessi vandamál um allt Pól-
land.
Jaruzelsky, leiðtogi flokks-
ins ávarpaði miðstjórnina.
Hann ásakaði Bandarikja-
stjórn i ávarpi sinu um að vera
ábyrga fyrir auknum ófriðar-
blikum á lofti varðandi heims-
friðinn. Hann sagði að Banda-
rikin væru að vinna að um-
skiptum frá þvi sem verið
hefðu samningaviðræður yfir i
það sem hann nefndi ögrun.
Jaruzelski sagði að vestræn
riki hefðu að undanförnu notað
Pólland sem vopn i áróðurs-
herferð sinni gegn Sovét-
rlkjunum og til þess að auka
þrýsting á Sovétrikin með
ýmiskonar refsiaðgerðum.
Sagði hershöfðinginn jafn-
framt i ávarpi sinu að mark-
mið Bandarikjanna væri að
grafa undan einingu
sósialskra rikja og koma af
stað upplausn.
Opinbera fréttastofan I Pól-
landi greindi frá þvi i gær að
talsvert magn af dagblaða-
pappir og prentsvertu hefði
fundist falið i matarbögglum
frá Sviþjóð. Sagði fréttastofan
að pappir þennan og prent-
svertu hefði átt að nota til
ólöglegrar útgáfustarfsemi.
Páll páfi hefur enn látið
opinberlega i ljós stuðning
sinn við óháðu verkalýössam-
tökin i Póllandi, Einingu.
Hann sagði i ræðu i gær að
hann hefði áhyggjur af þeim
sem handteknir hefðu verið i
Póllandi og að Eining væri
samnefnari þess sem gætti
mannréttinda og sjálfstæðis
þjóðarinnar.
Flugvélarán
í Beirút
■ Hópur vopnaðra manna
rændi I gær Boeing 707 flugvél
frá Kuwait, á flugvellinum i
Beirút. Flugvélarræningjarn-
ir óku i svörtum Mercedes
Benz að landgangi vélarinnar,
stukku út og hófu skothrið með
vélbyssum.
Otvarpið i Beirút útvarpaði i
gær viðtali við foringja flug-
vélaræningjanna, sem sagði i
viðtalinu að þeir væru 12 i hóp
og að þeir héldu 150 manns i
gíslingu. Flugvellinum var i
eftirmiðdaginn i gær lokað
vegna þessa.
Flugvélin sem var á leið frá
Libýu til Kuwait hafði aðeins
lent á flugvellinum i Beirút til
þess að taka eldsneyti. Gerðu
ræningjarnir það að kröfu
sinni að flugvélin fengi elds-
neyti og yröi búin undir flug-
tak.
Rólegra í Kampala
■ Allt virtíst vera með kyrr-
um kjörum i Kampala, höfuð-
borg Uganda i gær, eftir mikla
bardaga i borginni i fyrradag,
á milli skæruliða og stjórnar-
hermanna. Stjórnvöld greindu
frá þvi i gær, að um 70 manns
hefðu látið lifið i bardögunum,
og héldu stjórnvöld þvi fram
að þeir látnu hefðu næstum
allir verið skæruliðar úr
Frelsishreyfingu Uganda.
Skæruliðarnir halda þvi aftur
á móti fram að aðeins fjórir
þeirra hafi látið lifið.
Fregnir frá Kampala i gær
hermdu að stjórnarhermenn
hefðu i gær framkvæmt hús-
leit i mörgum húsum borgar-
innar og einnig i úthverfum, i
leit sinni að skæruliðum,
vopnum og stuðningsmönnum
þeirra. Var mikið um hand-
tökur vegna þessa, en ekki er
ljóst hvort þeir handteknu
voru aðeins teknir til yfir-
heyrslna, eða til fangelsisvist-
ar.
Mitterrand og
Schmidt raed-
ast vid í París
■ Helmut Schmidt, kanslari
Vestur-Þýskalands fór i gær
til Parisar, til viðræðna við
Mitterrand, Frakklandsfor-
seta. Munu viðræður þeirra
standa i tvo daga, og er talið
að það sem leiðtogarnir munu
einkum ræða á fundum sinum,
verði vandamál varðandi
Efnahagsbandalag Evrópu,
einkum og sér i lagi ágreining
um verðlagningu matvæla og
kröfur Breta um að fjárfram-
lag þeirra til bandalagsins
verði minnkað.
Einnig er talið að leiðtogarn-
ir muni ræða viðskiptasam-
bönd Vestur-Evrópurikja við
Bandarikin og það á hvaða
hátt vernda megi lönd Vestur-
Evrópu gegn áhrifum hinna
háu vaxta i Bandarikjunum.