Tíminn - 25.02.1982, Blaðsíða 12

12
Fimmtudagur 25. febrúar 1982
heimilistíminn

IK i JwW. vji
Hk iIiíh
BlflWl fl
Hi'HEr -^«■4 MBr atx... *.. * W k ^Æl' 1 •■M->
Of mikil
sólböð
geta leitt
til krabba-
meins
skoðun, ekki sist þeir sem vinna
að krabbameinsrannsóknum.
Milli þess sem viðförum til sól-
arlanda erlcgið i sólbekkjum hér
heima. Við verðum brún og
hraustleg.
Forfeður okkar myndu verða
undrandi yfir þessari miklu sól-
ardýrkun. A þeirra timum var
hvit húð i tisku.
Sérfræðingar halda þvi fram að
brúni liturinn sé ekki merki um
hreysti. Að visu myndast D-vita-
minundirhúðinni þegarviðerum
úti isól, en þá nægja okkur nokkr-
ar minútur i viku til að fá það.
Taliðerað mörg krabbameins-
tilfelli hafi komið til vegna allt of
mikilla sólbaða. Enginn veit með
vissu, hvernig sólargeislarnir or-
saka krabbamein.Enþað ervitað
að sólargeislarnir geta orsakað
krabbamein. Sólargeislarnir eru
sterkir orkugeislar, sem geta
skaðað þær frumur, sem fyrir
þeim verða. Þetta getur orðið til
þess að frumurnar deyja, en það
getureinnig leitt til þess að erfða-
gen breytast. Ef þau breytast
geta frumurnar breyst i krabba-
meinsfrumur.
Á siðustu tiu árum hai'a húö-
krabbameinstilíelli aukist veru-
lega á Norðurlöndum. Margir
læknar vilja halda þvi fram að or-
sökin sé sú, að æ fleiri Norður-
landabúar fari nú árlega til sólar-
landa og þeir kunni sér ekki hóf i
sóldýrkun. Þó að tekið sé tillit til
fólksfjölgunar hefur tala þeirra
sjúklinga sem fá húðkrabbamein
sums staðar l'jórfaldast á siðustu
10 árum. Þetta er næst algeng-
asta krabbamein hjá karlmönn-
um á aldrinum 15-39 ára i Noregi
og hjá konum isama aldursflokki
er það þriðji algengasti krabba-
meinssjúkdómurinn.
Þegar um krabbamein er að
ræða, sem myndast i þeim húð-
frumum, sem mynda brúna lit-
inn, er mjög mikilvægt að leita
fljóttlæknis, áðuren meinið hefur
breiðst til innri liffæra.
Ýmis efni sem fólk ber á sig til
að verja húðina gera ekkert gagn,
enauka aftur á móti bruna I húð-
inni. Sli"k efni eru m.a. vasilin,
jarðhnetuolia og bamakrem.
■ llefur hú nokkurn
tima mætt hirðingjum i
Sahara? f»eir koma vfir
evðimerkursandinn
vafðir i föt til að halda
sólinni og hitanum í
burtu frá sér. Þiísund
ára gamlar erfðavenjur
hafa kennt beim það.
En við Norðurlanda-
búar, sem fönim til sólar-
landa, klæðum okur úr
nær hverri spjör og
leggjumst i sólbað við
sundlaug eða á strönd-
inni. En um hollustu
þess eru skiptar skoðan-
ir.
Margir álita að sólbrúnn likami
sýni hraustan likama.
En margir læknar hafa aðra
Er
C-víta-
mínið
töfra-
lyf?
■ Alltaf öðru hverju er
haldið fram gagnsemi C-
vitamins til lækninga, t.d.
við kvefi, liðagigtog krabba-
meini. Gagnsemi þess við
skyrbjúg er að sjálfsögðu öll-
um ljós. Ekki hefur verið
visindalega sannað að C-
vitami'n lækni aðra sjúk-
dóma en skyrbjúg.
Nóbelsverðlaunahafinn
Linus Pauling hefur mjög
haldið fram gagnsemi C—
vitamins til lækninga og tek-
ur sjálfur stóra skammta af
þvi daglega.
Nýlega hafa verið gerðar
tilraunir i Japan til aö lækna
mjög veika krabbameins-
sjúklinga með þvi að gefa
þeim stóra skammta af C~
vitamini daglega — og þeir
lifðu lengur en þeir sjúkling-
ar sem fengu litla skammta
af C-vitaminieða allsekkert.
Þessar rannsóknir voru
nýlega kynntar á ráðstefnu i
Kina, þar sem Linus Pauling
stjórnaði umræðum, en hann
hafði áður komið fram með
upplýsingar um svipaðar til-
raunir, sem höfðu heppnast
vel.
1 japönsku rannsókninni
tóku þátt 99 krabbameins-
sjúklingar á aldrinum 45-74
ára. Þeirvoru allir það veik-
ir að annarri meðhöndlun
hafði verið hætt. Og þéir sem
fengu mjög stóra skammta
af C-vitamini lifðu lengur en
þeir sem ekki fengu C-vita-
min.
Umsjón A.K.B.
Óvenju-
leg
leik-
tæki
■ Þessi leiktæki hefur hannað
listamaðurinn Tom Lindhardt,
sem hefur gert mikiöaf leiktækj-
um fyrir leikvelli og skemmti-
garða. Fyrirtækið sem framleiðir
og dreifir þeim er sænskt og heitir
Kompan A/S. Þessi tæki eiga það
sameiginlegt að þau eru falleg
um leið og þau eru til leikja. Þau
þykja því andstæða þeirra leik-
tækja sem lengi hafa ráðið rikjum
og börn eru misjafnlega hrifin af.
Leiktækin hafa hlotið ýmis
verðlaun fyrir notagildi og útlit.
Ráðstefna
um
orku-
notkun
■ t dag fimmtudaginn 25. febrú-
ar efna Samband islenskra sveit-
arfélaga og orkusparnaðarnefnd
til ráðstefnu um hagkvæmari
orkunotkun við rekstur húsnæðis.
Ráðstefnan er haldin að Hótel
Loftleiðum i ráðstefnusalnum i
austurenda. Hún er einkum ætluð
hönnuðum, byggingarfulltrúum
sveitarfélaga og öðrum, sem
veita almenningi ráð varðandi
breytingar á eldra húsnæði og
loks þeim, sem annast rekstur
húsnæðis, einkum hins opinbera.
Það er næsta ótrúlegt, hversu
góöum árangriýmsar þjóðir hafa
náð á seinustu árum i orkusparn-
aði.Með samræmdu átaki stjórn-
valda, heimila og forráðamanna
fyrirtækja hefur þeim tekist að
minnka oliunotkun um allt að
þriðjuung þess, sem áður var.
Þessi breyting hefur orðiö m.a.
með auknu tilliti til orkunotkunar
við hönnun bygginga á siðari ár-
um, með endureinangrun gam-
alla húsa, með breytingu á lýs-
ingu og hitun með litlum óþæg-
indum fyrir notendur húsa.
Talið er að hliðstæðum árangri
megi ná hér á landi. Mikið hefur
þegar áunnist meö tilkomu hita-
veitna i mörgum byggðarlögum,
en meira er unnt að gera. Sveitar-
félög eiga t.a.m. rikra hagsmuna
að gæta i sambandi viö lækkun út-
gjalda við rekstur ýmissa mann-
virkja sinna, s.s. skóla og hvers
konar annars húsnæðis, hvort
sem notaður er jarðvarmi eða
olia til hitunar. Sama á við um
fjölmargar aðrar stofnanir.