Tíminn - 28.02.1982, Blaðsíða 20

20
Sunnudagur 28. febrúar 1982
■ Fyrir skömmu réðust liðssveitir lögreglu frá
Tahilandi og Burma enn einu sinni til atlögu að
konungi „Gullna þríhyrningsins" svonefnda, sem
liggur á landamærum Thailands, Burma og Laos,
en á þessu svæði er meginmagn þess ópíums sem á
heimsmarkaðnum er ræktað. Áætlað er að þetta ár
verði um 600 tonn af hráu ópium ræktað þarna og
fer helmingurihn til einkaneyslu fjallaþjóðanna,
sem á svæðinu búa, en hinn helmingurinn er
hreinsaður og gert úr honum morfín og loks heróin,
sem eiturlyfjahringir dreifa um heim allan. Það
eru um 40 lestir.
Hart sótt að
•Konungi
Gullna þri-
hyrningsins9
Eiturlyfjaræktunin slær
öll met nú í ár
■ Á þessum slóöum búa ibúarnir
viö frumstæöar aöstæöur I
frumskógarlandi, sem ekki er
heiglum hent aö ferðast um, enda
eru þaö ýmiss konar óaldar-
flokkar sem þarna ráða lögum og
lofum, svo sem hópar úr her hins
gamla Kina, sem kenna sig viö
„Kuomintang”, frelsisbaráttu-
menn aðskilnaðarhreyfingar
héraðsins Shan i Burma,
kommúnistiskar liðssveitir og
loks eiturlyfjasalar og lið þeirra
og er þá ekki allt upp taliö.
Ópiumræktin er frá aldaööli
meginatvinnuvegur heimamanna
og nota þeir það bæði til reykinga
og sem lyf, — hiö eina sem þeir
þekkja. Ræktun ópiumsins er
mjög auðveld og þarf til hennar
fátt annað en óbrotið skýli, vatns-
fötur og áburð. Ræktunarstöövar
má þvi hæglega flytja úr stað og
þarna virðist ekki um skipulegar
ræktunarstöövar að ræða, heldur
marga smáræktendur.
Talsvert hefur verið gert til
þess að ráðast gegn þessari
ræktun af yfirvöldum i Thailandi
og Burma, en það er enginn leikur
að koma á eftirliti sem dugir og
auk þess óttast stjórnvöld að ibú-
■ Eins og fram kemur i frásögn-
inni hérmeð Khun Sa og einkaher
hans er ópiumræktun aðalat-
vinnuvegur hinna fátæku fjalla-
þjóða, sem heima eiga á svæði
„Gullna þrihyrningsins,” sem er
á landamærum Norður-Thai-
lands, Norður-Laos og Austur-
Burma. Allar tilraunir stjórn-
valda hafa strandað á þvi hve
þetta f rumskógarsvæði er örðugt
yfirferðar, en bændurnir búa
flestir milur vega frá fáum og
strjálum „þjóðbrautum,” sem
varla mega þó kallast vegir.
Hægt er að ferðast mánuðum
saman um svæðið án þess að vart
veröi við ópiumflutningalestir,
sem eruáferöi skóginum rétthjá
og eiga þar af leiðandi litiö á
hættu. bá óttast stjórnvöld upp-
reisn ibúanna, ef á að svifta þá
þessu eina lyfi þeirra og lifs-
ánægju, auk þess sem þetta er
þeirra meginatvinnuvegur.
Um árabil hafa áætlanir verið
geröar til þess að fá ibúa I um það
bil 450 fjallaþorpum til þess að
snúa sérað annarri atvinnugrein,
enþaö erekki auðgert að fá menn
arnir risi öndverðir gegn slikum
tilraunum, þvi það er ekki neinn
leikur að telja þeim trú um að
önnur ræktun sé jafn hagkvæm.
Hafa stjórnir landanna þvi sætt
ámæli frá erlendum rikjum, svo
sem Bandarlkjunum, sem veita
t.d. Burma tvær milljónir dollara
árlega, til þess að berjast gegn
eituriyfjaútflutningi.
Konungur „Gullna
þríhyrningsins"
Konungur eiturlyfjasalanna á
þessu svæði er maður að nafni
Khun Sa, 48 ára að aldri, fæddur i
smáþorpi I Shan i Burma árið
1934. Talið er að faðir hans hafi
verið blásnauður ökumaður, sem
beitti múldýri fyrir vagn sinn, og
mun Khun Sa hafa orðið
munaöarlaus aðeins fimm ára.
Hann hefur ráðið yfir um 70% af
eiturlyfjaversluninni á svæðinu
með aðstoð 3—4 þúsund manna
einkahers. Hann átti sér bæki-
stöövar I frumskóginum, þar sem
hann rak þessi viðskipti og alls
einráöur á um fimmtlu ferkíló-
metra svæði. Aðal ræktunar-
svæðin voru þó langt utan stöðva
til þess að breyta lifsháttum sem
þeir hafa vanist kynslóð fram af
kynslóð. Nýlendustjórnir Breta
og Frakka ýttu undir þessa
ræktun á sinum tima og heima-
stjórnvöld höfðu iöngum af henni
ómældan ágóða. Ungur yfir-
maður i eiturlyfjalögreglunni i
Rangoon sagði nýlega: „Reynið
að fá evrópska bændur til þess að
gerbreyta ræktun sinni allt i einu
og sjáið hverjar undirtektirnar
verða.” Þá hefur það striðs-
ástand sem þarna hefur ri'kt um
árabilekki gertræktun t.d. kaffis,
bauna og kartaflna eftirsóknar-
verðan atvinnuveg.
í Thailandi er talið að um 6000
hektarar lands séu nýttir til
ópiumræktar i átta héruðum.
Opinber rannsókn fyrir nokkrum
árum taldi megin ræktunina fara
fram i um 267 þorpum, en nú
þykir sýnt að talan 900 sé nær
lagi.
A helstu ræktunarsvæðunum i
Norður Thailandi, — Meo, Karen,
Lisu og Lahu búa um það bil þr jú
til fjögur hundruö manns i tiu
hans, eða um 350 kilómetrum
norðar.
Hann mun hafa verið orðinn lið-
tækur i eiturlyfjaverslun aðeins
17 ára, en þá hafði hann eignast
bifreið, sem hann notaði til flutn-
inga á eiturlyfjum yfir landa-
mærin til Burma. Var hann um
skeið á snærum stjórnarinnar i
Burma, sem leigði hann til þess
þúsund þorpum, sem dreifast um
stórt svæði og má ráða af þvi hve
erfið þessi viðureign er. Þótt
vegir hafi skánað er það enn
engin skemmtiför að ferðast um
þetta svæði i Norður-Thailandi,
sem er um 220 þúsund ferkiló-
metrar og heyrir „Gullna þri-
hyrningnum” til.
Hægbreyting
til batnaðar
í fáeinum þorpum i Norður—
Thailandi hefur ópiumrækt þö
látið undan siga fyrir annarri
ræktun, vegna ákafrar hvatn-
ingar hins opinbera. Enn er þó
langt f land að þessi takmarkaði
árangurhafiáhrifviða á svæðinu.
1 Norður-Thailandi hafa um 50
tonn af ópium verið framleidd ár-
lega, eða um tiundi hluti þess sem
frá „Gullna þrihyrningnum”
kemur. Hitt kemur frá Laos og
Burma-svæðum hans.
Þorpið Buak Chan i Meo héraði
hefur veriö nefnt sem dæmi um
jákvæða þróun, en þar helga hinir
200 ibúar sig nú baunarækt
að berjast gegn sjálfstæðis-
hreyfingu Shan héraðs og leyfði
honum að versla átölulaust með
áfengi og eiturlyf fyrir vikiö.
Afraksturinn notaði hann m.a. til
þess að koma upp einkaher
sinum, en það var skömmu eftir
1960. Er hann gerðist umsvifa-
meiri, ákvað hann að leggja til at-
lögu gegnum leifum Kuomintang
(rauðar linsubaunir). 1 þorpinu
má einnig lita ungt fólk að kaffi-
rækt og nýr skóli hefur verið
byggður millihinna litlu timbur-
kofa. A heimili þorpshöfðingjans
eru haldnar kennslustundir með
landbúnaðarfræðingum.
En i' dalverpi skammt frá
þorpinu er annað uppi á
teningnum. Þar er ópiumakur og
sjá má að plönturnar hafa nýlega
verið „mjólkaðar” til þess að ná
úr þeim safa þeim, sem ópium-
deig er svo gert úr. Fyrir sjö
árum voru 128 hektarar lagðir
undir ópiumrækt af þorpsbúum,
en nú er aðeins um einn hektari
nýttur i þessu skyni.
Þess skal þó getið að það hefur
hjálpað til við þessa þróun hve
mikið framboðið er af ópium um
þessar mundir og verðið því til-
tölulega lágt á þvi. Svo andstæðu-
kennt sem það er mundi slæmt
uppskeruár fyrir ópiumræktina
hækka verðið svo mikið að erfitt
yrði fyrir bændur að standast þau
verðtUboö sem þá kæmu fram
fyrir eitrið.
J (AFP)
hersins, sem um það leyti réði
yfir mestu af eiturlyfjasölunni i
„Gullna þrihyrningnum” og var
mikill bardagi háður um ópium-
farm, sem flytjast skyldi til Laos.
Ekki varð Khun Sa sigursæll i
þeirri viðureign, þvi hann og her-
lið hans mátti hörfa til Burma
eftir illa útreið. Hefur sú viður-
eign verið nefnd „Fyrra ópium-
stríðið,” til aðgreiningar frá
„siðara ópiumstriðinu,” sem
stendur yfir nú og einkum i
janúar sl.
í fangelsi
Arið 1969 var lögð fyrir hann
gildra, en þá fengu stjórnvöld i
Rangoon hann til þess að koma til
þorps eins i Shan, þar sem honum
var sagt að hann ætti að handtaka
ríkan kinverskan kaupmann. Var
Khun Sa þvi þá enn i tygjum við
stjórnvöld, þótt þau væru farin að
hugsa sitt ráð hvað hann varðaði.
Mun það þó fremur hafa verið af
þvi að þeim þótti veldi hans á
svæðinu orðið of mikið, en að
þeim blöskraði eðli starfsemi
hans. 1 áður nefndu þorpi var
Khun Sa tekinn fastur og færður i
fangelsi. Liðsmenn hans brugðu
þá á það ráð að taka fasta tvo
sovéska lækna og kröfðust þeir
framsals foringja sins fyrir. Létu
stjórnvöld Khun Sá lausan i kyrr-
þey að fimm árum liðnum. Var þá
aðeins annar læknanna á lífi.
Khun Sa tók nú til við að endur-
skipuleggja her sinn og var það
verk þvi auðveldara, sem keppi-
nautar hans höfðu nú hægt á sér
og voru orðnir umsvifaminni.
Varð þaö vegna samkomulags
stjórnvalda i Bangkok, sem| samið
höfðu frið við Kuomintang her-
menn, einkum herforingjana Lo
Hsing-Han og Lo Sing-Min,
bróðurhans. Varð þeim og herliði
þeirra leyft að setjast að i friði i
Burma, enda teknir að eldast.
Kuomintang er þó enn umsvifa-
mikill i eiturlyfjaverslun i
„Gullna þrihyrningnum” og eru
þar fremstir i flokki herforingj-
arnir Li Wen-Huan foringi Þriðja
hersins gamla og Lei Yu-Tien,
sem tók við af herforingjanum
Tuan Shi-Wen, þegar sá andaðist.
Fágaði stríðsherrann
Yfirvöld I Thailandi og lögreglu-
menn i eiturlyfjalögreglu á
vesturlöndum eru sammála um
að Khun Sa sé „„Cvinur númer
eitt” og „Pestarkýli á mann-
kyninu,” eins og hann hefur verið
nefndur.
Um leið er viðurkennt að hann
sé greindari og átti sig betur á
stöðu sinni og aðstæðum en aðrir
eiturlyfjakóngar. Honum er lýst
sem samviskulausum manndráp-
ara, en einn gamall liðsmaður
hefur rætt um hann sem „hinn
fágaða striðsherra.” Er hann
sagður með afbrigðum þægilegur
i viðkynningu, höfðingi heim að
sækja og hafa næma kimnigáfu.
Hann hefur lýst þvi yfir i blaða-
■ Valmúa-akrar. itrekaðar tilraunir hafa veriö gerðar til að fá bændur á svæðinu til að snúa sér að ræktun annarra jurta en illa gengið. Og þó
bændurnir láti að vilja yfirvalda og ryðji valmúaakrana fyrir aðrar jurtirer eins vist að þeir rækti valmúann eftir sem áður á litlum skikum
inni i myrkviði frumskógarins.
Ópíumræktin:
Aldagamall atvinnuvegur