Tíminn - 04.03.1982, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 4. mars 1982
erlent yfirlit;

tw

g Brésnjeftóká móti Jaruzelski á flugvellinum
Pólland verdur
ekki Finnland
En það verður ekki sama leppríki og áður
■ ENN er ekki hægt að spá neinu
um framvinduna iPóllandi. Líkur
benda hins vegar til, að herlög
muni gilda þar drjúga stund enn
og mun lengur en herstjórnin
mun hafa ætlað sér i upphafi.
Um skeið virtist herstjórnin
•gera sér vonir um, að hún gæti
fellt herlögin niður i febrúarlok.
Nú er komið fram i,marz og ekki
lengur gefin nein fyrirheit um
hvenær þau verða afnumin.
Það, sem gerzt hefur siðustu
tvær vikurnar bendir flest til
þess, að herinn reikni með að
þurfa að fara með völd alllengi
enn.
f siðustu viku var haldinn
fundur i miðstjórn Kommúnista-
flokksins og var það fyrsti fundur
hennaref tir að herlög voru sett. Á
fundinum gerðist það mark-
verðast, aö hann lagði blessun
sina yfir setningu herlaga og að
hershöfðingjum var fjölgað i
framkvæmdanefnd flokksins.
Nokkrar deilur virðast hafa orðið
milli svokallaðra harðh'numanna
og hinna, sem frjálslyndari eru
taldir, en engar ákvarðanir tekn-
ar um þessi mál.
Um likt leyti þinguðu biskupar
kaþólsku kirkjunnar og sam-
þykktu áskorun um, að herlögum
yrði aflétt sem fyrst og óháða
verkalýðshreyfingin, Samstaða,
fengi að hefja starfsemi að nýju.
Bersýnilega ætlar kaþólska kirkj-
anað sporna gegn þvi að jarðlfnu-
menn i Kommúnistaflokknum nái
forustunni.
1 framhaldi af þessum fundar-
höldum, hélt Jaruzelski svo nú i
vikunni til Moskvu til viðræðna
við Brésnjef og félaga hans. Það
virðisthelzt hafa orðið niðurstaða
viðræðnanna að Brésnjef lagði
blessun sina yfir setningu herlag-
anna og herstjórnina, og lofaði
Pólverjum meiri efnahagslegri
aðstoð.
NIÐURSTAÐAN af öllu þessu,
virðist sú, að Jaruzelski og her-
stjórnin hafi styrkt stöðu sina og
að reikna megi með að herstjórn
haldist i Póllandi i fyrirsjáanlegri
framtiö. Enn bólar ekki á neinu
þvi sem gæti tekið við af henni
nema ef hægt yrði að koma á
samvinnu milli hersins, flokksins,
kirkjunnar og Samstöðu. Slik
samvinna er hins vegar ekki lik-
leg eins og sakir standa.
Spurningin er hins vegar sú,
hvort Pólverjar una herstjórn til
langframa og ekki taki að bera á
■ Glemp erkibiskup
meiri og minni mótspyrnu, þegar
fer að vora. Ýmsir fréttaskýr-
endur spá þvi að þá fari Sam-
stöðumenn aö láta bera meira á
sér.
Sennilega fer þetta mjög eftir
þvi hvernig herstjóminni tekst
gliman við efnahagsvandann.
Enn helzt mikill matarskortur i
Póllandi og ekki fyrirsjáanlegt að
úr honum rætist fyrr en i fyrsta
lagi næsta haust, ef uppskera
reynist sæmileg. Vorið og
sumarið geta þvi orðiö herstjórn-
inni erfitt.
Komi til vaxandi mótspymu og
uppþota i Póliandi getur það ekki
aðeins reynzt Pólverjum þung-
bært, heldur hefði það slæm áhrif
á sambúð austurs og vesturs og
skapaði rikisstjórnunum i Vestur-
Evrópu aukinn vanda. Haukarnir
i Bandarikjunum munu þá krefj-
ast enn harðari refsiaðgerða gegn
Póllandi og Sovétrikjunum. Af-
leiðing þess yrði sú, að Pólland
yrði enn háðara Sovétrikjunum
og minni von um, að stjórnarfarið
þar breytist i frjálslynda átt.
EN HVERT mun Pólland
stefna, ef herstjórninni tekst
sæmilega viðureignin við efna-
hagsvandann og hún myndi telja
sér fært að aflétta herlögunum?
Þetta er spurning, sem margir
fréttaskýrendur hafa glimt við
undanfarið.
Sumir gizka á, að horfið verði
til vaxandi frjálslyndis, án þess
að auka þó tortryggni Rússa, og
innan ekki langs tima næði Pól-
'land svipaðri stöðu og Finnland.
Þetta gæti þýtt, að Evrópa væri
ekki lengur i þeim böndum, sem
urðu til á Jaltafundinum 1945.
Finnski stjórnmálamaðurinn
Max Jakobson hefur nýlega bent
á i blaðagrein að slik þróun sé
ólikleg i' náinni framtið. Pólland
hefur aðra og óheppilegri land-
fræðilega stööu en Finnland. Það
ec einn af hornsteinum öryggis-
stefnu Sovétrikjanna að halda
Þýzkalandi tviskiptu. Sovétrikin
vilja ekki sleppa þeirri aöstöðu
sem þau hafa i Austur-Þýzka-
landi a.m.k. ekki eins og nú horf-
ir. Joseph Luns, framkvæmda-
stjóri Atlantshafsbandalagsins
kemst oft vel að orði. Hann hefur
sagt, aö naflastrengurinn milli
Austur-Þýzkalands og Sovétrikj-
anna liggi um PóUand.
Jakobsen telur, að i Jalta hafi
Stalin fengið viðurkenningu
þeirra Churchills og Roosevelts á
þvi, að Rússar yrðu að hafa vin-
samlega stjórn i Póllandi. 1
staðinn hafihánn lofað þar frjáls-
um kosningum. BæðiChurchiU og
Roosevelt hafi gert sér ljóst, að
það loforð yrði ekki haldið ai talið
sér nauðsynlegt að fá það til að
sætta þjóðir sinar betur við Jalta-
samkomulagið.
En þótt Pólland hljóti ekki i' ná-
inni framtið svipaða stöðu og
Finnland, mun það tæpast verða
eins ófrjálst leppröci Rússa i
framtiðinni og það var fyrir 1980.
Frjálslyndu öflin i Póllandi eru
orðin það sterk, að það væri
óviturlegt af Rússum að reyna að
knýja það fram. Það eina, sem
gæti tryggt Rússum þetta, væru
vestrænar refsiaðgerðir, sem
þrýstu Pólverjum i fang Rússa.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
erlendar fréttir
fsraelsher hefur
brottflutnirag
landnema á
■ Israelsher hóf i gær brott-
flutning á landnemum frá
Sinaiskaga, sem sest hafa þar
að i leyfisleysi. Verður herinn
i þessum aðgerðum að beita
valdi og flytja landnemana
nauðuga viljuga á brott.
Fyrsti staðurinn sem herinn
hóf aðgerðir sinar á i býtið i
gærmorgun, er staður þar sem
um 100 menn, konur og börn
hafa byrgt sig inni. Urðu her-
mennirnir að beita öxum á
hurðir ibúanna til þess að
komast inn i hús þeirra. Var i-
búunum siðan smalað saman
á vörubilapalla, og ekið út af
svæðinu, en eftir það voru
þeirlátnirlausir. Herinn hefur
nú einangrað svæði þetta, til
þess að koma i veg fyrir að
herskáir landnemar snúi aftur
til svæðisins, svo og til þess að
koma i veg fyrir að aörir komi
landnemunum til hjálpar.
Búist er við þvi að herinn i
lsrael muni gripa til svipaðra
aðgerða á öðrum svæðum
Sinaiskaga, á næstu dögum,
en i næsta mánuði afhenda
Israelsmenn Egyptum Sinai-
skagann.
Mitterand, fyrstur
Frakklandsforseta:
f opinberri heimsókn
í ísrael
■ Mitterrand, Frakklands-
forseti, kom i gær til lsrael i
opinbera heimsókn, en þetta
er fyrsta opinbera heimsókn
fransks forseta, frá þvi að
Israelriki var stofnaö 1948.
Það voru forseti og forsætis-
ráðherra lsrael sem tóku á
móti Frakklandsforseta við
komu hans til tsrael, en Begin
varð að taka á móti Mitter-
rand i hjólastól, þar sem hann
hefur ekki náð sér að fullu
eftir að hann gekkst undir
skurðaðgerð á fæti.
Mitterrand lýsti þvi yfir við
komu sina, sem var bæði sjón-
varpað og útvarpað beint, að
hann værisannur vinur Israel,
en hann bætti þvi við að hann
yrði ekki ánægður fyrr en
varanlegur friður rikti i lönd-
unum fyrir botni Miðjarðar-
hafs.
Mitterrand Frakklandsfor-
seti, og Begin, íorsætisráð-
herra fsrael munu eiga einka-
viðræður i Jerúsalem i dag.
Bandaríkjaher eykur umsvif
sín í löndum Latnesku Ameríku
■ Varnarmálaráðuneyti
Bandarikjanna staðfesti i gær
þá frétt að stjórnvöld i Banda-
rikjunum hafi aö undanförnu
undirbúið samninga við
nokkur lönd við Vestur-Kara-
biahaf, um að herir Banda-
rikjanna hafi aðgang að flug-
völlum landanna.
Talsmaður i Pentagon sagði
að engin endanleg ákvörðun
hefði verið tekin i þessu máli,
og hann neitaði að greina l'rá
þvi hvaða lönd ættu hér i hlut.
En hann bætti þvi við að á-
ætlað væri að Bandarikin
myndu leggja til um 21 milljón
dollara, til endurbóta á áður-
nefndum l'lugvöllum. Ekki var
greint frá þvi hvers vegna
Bandarikjamenn hafa svo
mikinn áhuga á að fá aögang
að flugvöllum á Karabiska
hafinu, en vitað er að Banda-
rikin hafa aukið l'járhagsaö-
stoð sina við nokkur lönd
Rómönsku Ameriku, sem þau
telja að ógnað sé af kommún-
tskum öflum.
Skotmaður í
Brussel
drap tvo
■ Lögreglan i Belgiu greindi
frá þvi i gær, að a.m.k. 2 hefðu
látist þegar byssumaður hóf
skothrið úr vélbyssu, i
Belgisk-Júgóslavnesku
menningarm iöstöðinni i
Brussel. Nokkrir aðrir særð-
ust i þessari skothrið. Byssu-
maðurinn slapp á brott, án
þess að tækist að bera kennsl á
hann.
Siðastliðið ár reið bylgja á-
rása yfir Belgiu, þar sem
Júgóslavar voru alls staöar
skotmörkin. 1 einni árásinni
lést júgóslavneskur diplómat,
auk þess sem margar verslan-
ir og samkomustaðir uröu
fyrir umtalsverðum skemmd-
Þingmenn úr stjórnar-
flokki S-Afrlku reknir
■ 1 Suður-Afriku hafa 16
þingmenn, sem tilheyra
stjórnarflokknum, Þjóðar-
flokknum verið reknir úr
flokknum, en þeir tilheyra
hægri öfgaarmi flokksins, sem
hefur barist af fullri hörku
gegn þeirri ákvörðun
stjórnarinnar, að kynblend-
ingum verði veitt takmörkuð
stjórnmálaleg réttindi.
1 siðustu viku greiddu 22
þingmanna flokksins atkvæði
gegn forsætisráðherra lands-
ins, á þingi, en hann tilheyrir
einnig Þjóðarflokknum. For-
sætisráðherrann veitti þeim
frest þangað til i gær, til þess
að breyta afstöðu sinni, en við
atkvæðagreiðslu i gær, höfðu
aðeins 6 breytt afstöðu sinni og
greiddu þeir atkvæði með
frumvarpi hans, en hinir 16
greiddu atkvæði á móti, þar á
meðal tveir ráðherrar, og
voru þar með reknir úr flokkn-
um. Flokkurinn hefur nú 126
sæti á þingi af 177 sætum.
Skæruliðar í Perú
réðust á fangelsi
I Skæruliðar i Perú réðust
inn i fangelsi i suðurhluta
Perú, um miðnætti i fyrra-
kvöld og leystu úr haldi meira
en 200 fanga. Beittu skæru-
liðarnir vélbyssum og
sprengjum i árás sinni, og lét-
ust a.m.k. 10 manns i áhlaup-
inu. Stóð baráttan á milli
stjórnarhermanna og skæru-
liða i meira en fimm klukku-
stundir.