Tíminn - 06.03.1982, Blaðsíða 6
6
Laugardagur 6. mars 1982
Wiirtwii
Utgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjbri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiöslustjori: Sig-
urður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson,Elias Snæland Jóns-
son. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. ölafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: lllugi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason,
Heiður Helgadóttir, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin
Leifsdóttir, Ragnar orn Pétursson (iþróttir), Skafti Jónsson. Útlitsteiknun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Próf-
arkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, María Anna Þorsteins-
dóttir.
Ritstjórc, skrifstofur og auglýsingar: Siðumula 1S, Reykjavik. Simi:
64300. Auqlýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 84367, 66392. — Verð i lausasolu
6.00. Askriftargjald á mánuði: kr. 100.00— Prentun: Blaöaprent hf..
Breytingar á
verðlagskerfinu
■ Fyrir Alþingi liggur nú frumvarp frá rikis-
stjórninni um breytingar á verðlagslöggjöfinni.
Meginbreytingin er sú, að verðlagsráð getur fellt
verðlagningu undan verðlagsákvæðum, eða
m.ö.o. gefið hana frjálsa, ef næg samkeppni er
fyrir hendi. Verðlagsráð getur gripið til verðlags-
ákvæða aftur, ef þörf þykir.
Tómas Árnason viðskiptaráðherra gerði grein
fyrir þessum breytingum, þegar hann fylgdi
frumvarpinu úr hlaði á Alþingi. Viðskipta-
ráðherra sagði m.a.:
,,Með þeim breytingum á lögunum, sem hér
eru lagðar til, hefur verið reynt að gera fram-
kvæmd laganna auðveldari með þvi að taka tillit
til fleiri sjónarmiða en áður. Er lögð áhersla á að
dregið verði úr verðlagsákvæðum i áföngum,
heimildir til þess að gripa inn i verðmyndunina á
ný gerðar afdráttarlausari. Eins og áður segir
bindur rikisstjórnin vonir við að þær breytingar á
lögunum, sem frumvarpið felur i sér, geti stuðlað
að þvi að andstæð hagsmunaöfl i þjóðfélaginu
geti unnið saman að framkvæmd laganna.
Reynslan ein mun að sjálfsögðu skera úr um
hvernig til tekst. Tilgangurinn með þessari stefnu
er að tryggja sanngjarnt vöruverð, bæta gæði og
þjónustu.
Prósentuálagningarkerfið i versluninni sem við
höfum búið við i áratugi hvetur ekki til hag-
kvæmra innkaupa þar eða álagningin i krónum
talið er þeim mun hærri sem innkaupsverðið er
hærra. Kannanir Verðlagsstofnunar á inn-
flutningsverði benda eindregið til þess að inn-
kaupsverð til landsins sé hærra en til nágranna-
landa okkar. Á þessu hafa menn enga aðra skýr-
ingu, en þá að hið fast skorðaða álagningarkerfi
hefur m.a. haft i för með sér óeðlilega töku um-
boðslauna erlendis, sem bæði beint og óbeint
hefur haft áhrif til hækkunar vöruverðs. Kannan-
ir Verðlagsstofnunar benda til að um verulega há
umboðslaun sé að ræða hjá ýmsum greinum inn-
flutningsverslunarinnar. Með sveigjanlegra
álagningakerfi má draga úr eða afnema umboðs-
laun, sem m.a. hefði i för með sér betri skil skatt-
tekna og gjaldeyris og minni fjármagnskostnað
fyrirtækja. Með öðrum orðum miðar stefna rikis-
stjórnarinnar að þvi að spara gjaldeyri og bæta
viðskiptahætti íslendinga”.
Viðskiptaráðherra sagði enn fremur:
,,Hin ströngu verðlagsákvæði hafa slævt verð-
skyn neytenda. Neytendur telja að hið opinbera
verðlagseftirlit verndi þá betur, en það i raun
gerir og halda þvi ekki vöku sinni sem skyldi.
Neytendur hafa að vissu marki trú á hinum opin-
bera stimpli. Það þarf mikinn fjölda — allt að þvi
herskara eftirlitsmanna — til að tryggja að hinni
opinberu álagningu sé fylgt”.
Ráðherrann lagði svo áherzlu á að fyrir-
hugaðar breytingar á verðlagslöggjöfinni leggði
auknar skyldur á herðar neytenda og hvetti þá til
að fylgjast betur með verðlagi en þeir hafa gert i
tið hinna ströngu verðlagshafta. Þ.Þ.
menningarmál
Leynimelur
í Kópavogi
LEIKFÉLAG KÓPAVOGS:
Leynimelur 13
Frumsýning
Ilöfundar:
Þridrangar
(Emil Thoroddsen)
Haraldur A. Sigurösson
og Indriöi Waage)
Söngtcxtar:
Jón Iljartarson
Leikm ynd:
Ivan Torrök.
Leikstjóri:
Guftnín Asmundsdóttir.
Pianóundirleikur:
Magnús Pétursson
Leynimelur 13
■ Leynimelur 13 var skrifaöur
eöa saminn í hópvinnu áriö 1943
og var frumsýndur i Reykjavik
þaö ár, en höfundarnir sem
nefndu sig Þridranga, voru eins
og framan sagöi, þeir Emil
Thoroddsen tónskáld, Haraldur
A. Sigurðsson, leikari og rithöf-
undur og Indriöi Waage, leikari.
Aö stofni til er þetta revia eöa
gamanleikur sem fjallar um dag-
lega lifiö I bænum, en kommún-
istar nefna svoleiöis úttekt núna
alþýöuleikhús, sem er ágætt orö
þótt viömiöun sé þar nú fremur
pólitlk en réttlæti. Revíur
skemmtu,þær sögöu til syndanna
og samtiöin fékk aö sjá sig I þeim
spegli er oft haföi meiri áhrif en
t.d. skrifaöar greinar i blöö.
Þvl miður hefur nú ekki enn
tekist aö endurvekja þennan
áhrifamikla fjölmiöil til fulls þótt
enn séu revi'ur samdar og sýndar.
Revíur hafa allavega ekki lengur
þau afgerandi áhrif, sem gömlu
reviurnar höföu og hiö sam-
félagslega aöhald er þær veita er
minna en áöur.
Þótt Leynimelur 13 takist á við
reviumál, hiísaleigunefnd, land
kunningsskaparins og breysk-
leika borgaranna, þá telja vist
flestir þennan leik vera annað og
meira. Og vist er þaö þótt að-
stæður séu nokkuö aörar, þá lifir
Leynimelur 13 góöu lifi og er si-
fellt á dagskrá hinna ýmsu leik-
félaga vitt og breitt um landið.
Leikurinn gerist á Leynimel 13
og mun nafnið vera fengið frá
Melunum, er þá voru aö byggjast
og þóttu góöur staöur, eða hverfi
handa peningamönnum, er vildu
br jóta sér nýjar leiðir i húsnæðis-
málum, er hæföi bættum efnahag
og striösgróða.
Um þetta leyti voru mikil hús-
næöisvandræöi i höfuðborginni og
svokölluö Húsaleigunefnd var
sett á stofn en hún hafði mikil
völd, ákvaröaði skilmála eða
leigu og héld vernd yfir þeim sem
leigöu aö þeir væru ekki settir á
götuna meö yfirboöum.
Ekki skal lagöur dómur á störf
Húsaleigunefndarinnar hér, enda
brestur mig þekkingu á sögu
hennar. En ekkert er nýtt undir
sólinni og ekki langt siöan einn af
oddvitum Alþýðubandalagsins i
borgarstjóm lét aö þvi liggja aö
svo gæti fariö aö húsnæöi yröi
tekiö leigunámi i Reykjavik en
nokkuö mun vera um þaö að
ibúöir séu látnar standa auöar,
því þaö aö leigja út húsnæöi þykir
nú á dögum heldur háskaleg at-
vinnugrein. Leigjendur sem áöur
voru réttlitlir, hafa nefnilega
fengiö ýms réttindi er þeir ekki
höföu áöur og sjálfdæmi húseig-
enda þvi dálitiö úr sögunni. En
hvort sem Alþýðubandalagiö
hyggur á leigumál eða ekki þá
sýnir þetta okkur, aö sagan
endurtekur sig.
Fleiri hliðstæöur i samtiöinni er
einnig að finna i þessum fertuga
gamanleik þótt eigi hirði ég um
að tiunda þær hér.
læynimelur
Kópvogs
Undirritaður hefur ekki verið
svo frægur að hafa séð fyrstu gerð
Leynimels 13, en íleikskrá segir á
þessa leiö um uppfærsluna I
Kópavogi:
„Leynimelur 13 er búinn að
vinna sér vinsælan sess hjá Is-
lenskum leikhúsgestum og ekki
að efa, að enn verður honum vel
tekiö i þeim nýstárlega búningi,
sem hann hefur verið færöur i að
þessu sinni.
Leikkonan Guörún Asmunds-
dóttir hefur tekið sér fyrir hendur
að breyta leikritinu og það er hún
sem leikstýrir sýningunni. Til
liös viö sig hefur hún fengiö Jón
Hjartarson kunnan reviuhöfund
og leikara, en hann semur text-
ana viö sprellfjörugu lögin i
sýningunni, og svo hefur Ivan
Torrök farið höndum um leik-
tjöldin á þann vfeg, sem honum
einum er lagið að koma fyrir á
leiksviöi.
Siöast en ekki sist er þaö svo
Magnús Pétursson sem annast
músikina. Hann hefur æft söngv-
ana sprellfjörugu og útsett þá og
svo leikur hann undir sönginn á
sýningu”.
Ég skal fúslega viðurkenna, aö
mér finnst þaö ávallt dálitiö
skuggalegt, þegar veriö er aö
breyta leikritum, þaö er aö segja
ef til þess eru fengnir aörir en
hinir upphaflegu höfundar.
Visur Jóns Hjartarsonar eru
skemmtilegar, en misgóður er
söngurinn samt en um önnur
breytingaratriöi veit ég á hinn
bóginn ekki, og leikurinn gerist
enn á Leynimelnum, svo mikiö er
vist.
Sýning á málverkum
Samvinnumanna
■ Þótt kaupfélögin og Samband-
iö sinni mest verslun og atvinnu,
þá hafa þau frá fyrstu tiö veriö
rekin, öörum þræði aö minnsta
kosti af sérstökum menningar-
mönnum. Frumherjarnir i Þing-
eyjarsýslu stofnuöu aö visu sitt
félag fyrst og fremst um þá kúnst
aö hafa i sig og sina á erfiðum
timum, en nöfn þeirra eru þó ekk-
ert siöur tengd þvi besta úr and-
legri menningu bænda en útvigt-
uðum kosti pöntunarfélagsins.
Alla vega hefi ég aldrei litiö á Jón
á Ystafelli, Benedikt Jónsson á
Auðnum, Jakob á Grimsstööum,
Jón frá Gautlöndum og séra
Benedikt i Múla sem viðskipta-
jöfra, þótt þeir stofnuöu til sam-
vinnuverslunar. Þetta voru menn
sein voru upp á réttlæti og stóöu
feti framar i allri menningu eins
og Þingeyingar gjöröu reyndar I
þá daga sem frægt er oröiö.
Brot úr safni
Mér kom þetta i hug, þegar mér
og öðrum sem rita um myndlistir
i blöð var boðið til að sjá eitt og
annað úr listaverkasafni Sam-
bandins er haft var til sýnis i til-
efni af aldarafmæli Samvinnu-
hreyfingarinnar.
Þótt svokallaðir myndamenn
hafi lengst af setið þar i öndvegi
þá undrast maður hversu mörg
og góð listaverk Sambandiö á.
Sambandið hefur eignast þess-
ar myndir með ýmsum hætti. Fé-
laginu hafa verið gefin myndlist-
arverk á stórum stundum og
sumar þessar myndir hefur Sam-
bandiö keypt i gegnum tiðina, en
auk þess hafa kaupfélögin n\örg
hver keypt og eignast listaverk.
Sum verja ákveðnum peningum
árlega til menningarstarfa og
lista. Endurgreiða meö þeim
hætti hluta af arði.
Það var sannarlega skemmti-
legt að sjá þessa listsýningu
Sambandsins i Holtagöröum um
seinustu helgi. Myndir höfðu ver-
iö teknar ofan á ýmsum stööum i
starfsstöðvum og kontórum Sam-
vinnumanna og það vakti sér-
staka athygli mina, hversu góð
verk félagið hefur eignast. Sum
þeirra komin langt að eftir fræga
menn, útlenda. Smelltilist og
vefnaður og málverk.
Sérstakur fögnuður var t.d. að
sjá þarna verk eftir minn uppá-
haldsmálara, Færeyinginn Ing-
ólv af Reyni, en þá mynd mun
Samvinnuhreyfingin hafa þegið
að gjöf af góðu tilefni. Þessi mynd
er dýrgripur, en m jög fáar mynd-
ir eru til á tslandi eftir þennan
mikla færeyska myndlistarmann.
Þá er að tala um islensku mál-
arana.
Alltaf vekja myndir Asgrims
Jónssonar, Kjarvals og Jóns Stef-
ánssonar mesta athygli og einnig
ber að nefna myndir eftir Höskuld