Tíminn - 17.03.1982, Blaðsíða 5

Miövikudagur 17. mars 1982.
5
fréttir
Mál Jafnréttisráðs gegn rikissjóði:
HÆSTIRÉTTUR HNEKKD
UNDIRRÉTTARDÓMNUM
og sýknaði ríkissjóð
■ Meirihluti Hæstaréttar sýkn-
aði s.l. föstudag heilbrigðisráð-
herra vegna stjórnarnefndar
rikisspitalanna og fjármálaráð-
herra f.h. rikissjóðs af kröfum
Jafnréttisráðs f.h. Guðrúnar
Emilsdóttur. En krafist hafði
verið viðurkenningar á þvi að frá
gildistöku Jafnréttislaganna 1976
eigi Guðrún rétt á að fá greidd
jöfn laun fyrir störf sin á Kópa-
vogshæli og þeir karlmenn sem
þar vinna undir starfsheitinu
gæslumenn. Var þess krafist að
Guðrúnu yrðu greiddar 4.755
krónur auk vaxta frá 1. jan. 1977
til dómsupptökudags. Gekk þessi
dómur þvert á dóm undirréttar.
1 niðurstöðum dómsins segir
m.a. að enginn ágreiningur séu
um það fyrir Hæstarétti að Guð-
rún hafi unnið störf sem séu sam-
bærileg og jafn verðmæt störfum
gæslumanna við geðhjúkrun i
skilningi laga um jafnrétti
kvenna og karla. Það verði þvi
ekki lagt tilgrundvallar i málinu.
Þá er talið leitt i ljós að karlar
sem ráðnir voru til starfa til um-
önnunar vistmanna hafi nær
undantekningarlaust verið ráðnir
sem gæslumenn, með kjörum er
ákveðin voru i lögum og siðar
samkvæmt kjarasamningum
samkvæmt lögum nr. 55/1962 eða
siðar. En konur hins vegar með
kjörum samkvæmt Sóknar-
samningum. Þvi verði að lita svo
á að ráðningarkjör hafi fyrst og
fremst farið eftir kynferði starfs-
manns, er sé ólögmætt eftir
gildistöku Jafnréttislaganna.
Samkvæmt þvi eigi Guðrún —
a.m.k. eftir gildistöku laganna —
rétt til sama starfsheitis og sömu
launa og annarra starfskjara og
gæslumaður. ,,Af framangreind-
um rétti leiðir þó ekki, að gagn-
áfrýjandi Guðrún eða Jafnréttis-
ráð vegna hennar, geti með stoð i
2. og 3. gr., sbr. og 11. gr. laganna,
krafist þess að hún njóti að
nokkru leyti kjara og þá einkan-
■ ,,Ég hef að visu ekki lesið
dómsforsendurnar ennþá. En i
fljótu bragði sýnist mér að þessi
meirihluti Hæstaréttar hafi dæmt
Jafnréttislögin dauð og ómerk”,
sagði Aðalheiður Bjarnfreðsdótt-
ir, form. SóknarerTiminn spurði
hana álits á dómsniðurstöðu
Hæstaréttar s.l. föstudag, er
hann sýknaði rikið af kriíu Jafn-
rettisráðs f.h. Guðrúnar Emils-
döttur starfsmanns á Kópavogs-
hæli.
Spurö um afleiöingar þessa
sagði Aðalheiður: „Þetta hefur
vitaskuld þær afleiðingar að við
verðum að sækja okkar rétt sjálf-
ar.”
— Má þá búast við hörku i
næstu samningum?
— Það má reikna með þvi. Fyr-
ir skömmu var ólöglegt verkfall
ákveðins hóps heldur i afhaldi hjá
fjölmiðlum einkanlega þó þeim
rikisreknu. Okkur hlýtur þvi að
fyrirgefast þótt við förum einu
sinni i hressilegt löglegt verkfall
til að ná okkar rétti, ef við þurfum
þess”, sagði Aðalheiður.
Gunnar Gunnarsson hjá Starfs-
mannafélagi rikisstofnana kvaðst
lega að þvier tekur til launa, sem
gæslumaður, en að ööru leyti fari
ráðningarkjör hennar sem fyrr
eftir kjarasamningi Starfs-
mannafélagsins Sóknar. Hefur
ekki verið bent á nein dæmi þess,
að nokkur þeirra karla, sem
vinna sambærileg störf og Guð-
rún, njóti slikra starfskjara. Og
þar sem skilja verður dómkröfur
beggja gagnáfrýjenda á þann
hátt, að þær séu á þessum grund-
velli reistar, þykir eigi unnt að
taka þær til greina”, segir i
dómnum.
Álit minnihluta Hæsta-
réttar
1 sératkvæði hæstaréttar-
ekki hafa átt von á öðru en að
dómur félli á þá leið sem raun
varð á. Það hefði verið eðlilegt að
rikið fengi ofanigjöf fyrir að mis-
muna fólki eftir kynjum, en með
annarri dómsniðurstöðu hefði
Hæstiréttur i raun verið að upp-
hefja allan samningsrétt.
„Auðvitað urðum við fyrir von-
brigðum með þessa niðurstöðu”..
■ Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir
dómaranna Magnúsar Thorodd-
sen og Þórs Vilhjálmssonar segir
m.a.:
Þvi heíur verið haldið fram af
hálfu aðaláfrýjenda, að það
myndi brjóta i bága við grund-
vallarrétt verkalýðsfélaga skv.
lögum nr. 80/1938 um stéttarfélög
og vinnudeilur til að gera kjara-
samninga fyrir sina félagsmenn,
effjlrkrafa gagnáfrýjanda (Guð-
rúnar) yrði tekin til greina. A
þetta verður ekki fallist, enda er
ekkert i lögum nr. 78/1976 (Jafn-
réttislögunum), greinargerð með
frumvarpi til þeirra eða umræð-
um um það á Alþingi, er styður
þessa skoðun.
Þvert á móti er tilgangur lag-
anna skýr og skorinorður, sá að
sagði Guðriður Þorsteinsdóttir
form. Jafnréttisráðs, sem kvaðst
frekar hafa reiknað með að þetta
mál mundi vinnast eins og fyrir
undirrétti. Fram kom i dómnum
að meirihluti Hæstaréttar telji
ólögmætt að ráðningarkjör fari
eftir kynferði, jafnframt þvi að
Guðrún hafi átt rétt á sama
starfsheiti og kjörum og gæslu-
■ Gunnar Gunnarsson
stuðla að jafnrétti kynjanna.
Hvergi er að þvi vikið, að sókn að
þvi markmiði séu takmörk sett
vegna ákvæða laga um stéttarfé-
lög og vinnudeilur.” Eigi sé það
heldur skilyrði samkvæmt Jafn-
réttislögunum að kona þurfi að
vera i sama stéttarfélagi og sá
karl er hún beri sig saman við, til
þessaðeiga rétt á jöfnum launum
og hann, heldur einungis, að
störfin séu jafn verðmæt og sam-
bærileg. „Samkvæmt lögunum er
engin skylda til að vera i verka-
lýðsfélagi til að njóta þeirra”.
Samkvæmt þvi taldi minnihluti
Hæstaréttar nægilega i ljós leitt
að Guðrún hafi sætt launamisrétti
vegna kynferðis sins og eigi þvi
skaðabótakröfu gegn vinnuveit-
enda sinum um launamismuninn.
— HEI
menn. „Mér sýnist þvi sam-
kvæmt þessum dómi, að talið sé
að hún og aðrar konur sem eins er
ástatt um eigi rétt á þvi að ganga
i Starfsmannafélag rikisstofnana
og njóta kjara i samræmi við það.
Það er hins vegar spurning hvort
rétt sé að leysa slik mál með þvi
að skipta um stéttarfélag”, sagði
Guðriður. — HEI
■ Guðriður Þorsteinsdóttir
■ Þór Vilhjálmsson
„Ágreiningur
um hvort
kröfugerðin
haf i verið
nægilega
nákvæm”
— segir t»ór
Vilhjálmsson,
hæstaréttar-
dómari
■ „Þetta var bara ágreiningur
milli meiri- og minnihluta hér um
það hvort kröfugerðin hafi verið
nægilega nákvæm og þá dóm-
tæk”, svaraði Þór Vilhjálmsson,
hæstaréttardómari er Timinn
spurði hann hvort niöurstaða
meirihluta Hæstaréttar þýði aö
Jafnréttislögin séu i raun óvirk ef
á þau reynir.
Auk fastra launa byggist
starfskjör manna einnig á ýms-
um öðrum greiðslum. Meirihluti
Hæstaréttar hafi talið að ekki hafi
verið sýnt fram á það hver hafi
verið raunverulegur kjaramunur
þeirra sem miðað var við þegar
allt væri talið saman. Minnihlut-
inn hafi þótt það nægilega fram
komið. A þvi byggist skoðana-
munur meiri- og minnihluta.
— HEI
FERMINGARGJAFIR
BIBLÍAN
OG
Sálmabókin
Fást í bókaverslunum og
hjá kristilegu félögunum.
HIÐ ÍSL. BIBLÍUFÉLAG
(Pubbranbsstoíu
Hallgrimskirkja Reykjavik
sími 17805 opiö3-5e.h.
■ Úr Hæstarétti
„Jafnréttislög-
in dauð og ómerk”
— segir Aðalheiður Bjarnfreösdóttir, formaður Sóknar