Tíminn - 17.03.1982, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 17. mars 1982.
igaíM'i'ís’*'
„Siðast en ekM sist leggur Búnaðarþing-
ið áherslu á að loðdýraræktin njóti
svipaðra kjara og gilda um aðrar út-
flutningsgreinar t.d. iðnaðurinn, en þar
er um að ræða niðurfellingu á söluskatti
og aðflutningsgjöldum á aðföngum og
þjónustu”.
sem horft er til framtiðarinnar?
— Mál sem varðar aukið bú-
reikningahald og bókhaldsmál
bænda er eitt af hinum skemmti-
legu framtiðarmálum. En skatta-
lög og annað leiðir til þess aö
bændur verði nánast bókhalds-
skyldir. Málið gengur i}t á það að
komið verði á stofn bókhaldsþjón-
ustu i samvinnu viö afuröasölu-
félögin, kaupfélögin, búnaðar-
samböndin og Búreikningastofu
landbúnaðarins, þannig aö þarna
verði komiö á tiltölulega
auðveldu bókhaldi fyrir bændur
sem mundi stórlega fjölga bænd-
um er halda búreikninga. Auk
þess að verða þeim til hagsbóta
yrði það væntanlega grundvöllur
stóraukinnar hagfræðilegrar leið-
beiningaþjónustu lyrir þá. Til-
raun i þessa veru er hafin i þrem
hreppum norður i Eyjaíirði i
samvinnu búnaðarsambandsins
þar og KEA.
Samtökin
kosti sjálf
Búnadarþingin
Þá má minnast á álit svo-
kallaðrarfélagsmálanefndar sem
hafði til athugunar nokkrar
skipulagsbreytingar á búnaðar-
félagsskapnum, i þá veru að allir
búvöruframleiðendur veröi aðilar
að búnaðarfélögum, en ýmsir
stórir framleiðendur standa enn
utan þeirra.
I þessu sambandi var lika tölu-
vert rætt um hugmyndir um
nokkuð breytta tekjustofna
búnaðarfélaga og búnaðarsam-
banda. Miðast þær við að með
auknum tekjustolnum yrði
Búnaðarfélag íslands meira
félagslega sjálfstætt. Þar koma
inn i hugmyndir manna um bú-
vörugjald það sem nú rennur til
Stofnlánadeildar. Eítir að hún
' hættir að greiða hluta af ellilifeyri
bænda — samkvæmt lögum — þá
gætu vissir íjármunir gengið til
eflingar búnaðarsambanda og
jafnvel Búnaðarfélags islands.
Það er siðan svolitill kapituli út
af fyrir sig að flutt var tillaga um
það hvort Búnaðarþing ætti að
vera kostað af búnaðarlélags-
skapnum, en ekki rikinu. Ekki
það að menn áliti þetta óeölilegt,
enda önnur álika þing kostuð af
rikinu. En menn telja bæði æski-
legt að losna við þá gagnrýni sem
borið hefur á vegna þessa, auk
þess að þvi fylgdi aukiö sjálf-
stæði.
?TBúfjár- og
uppskeru-
tryggingar
í stað
Bjargráðasjóðs
Siðasta málið sem ég vil nefna
að þessu sinni er staða Bjarg-
ráðasjóðs sem er fjárvana vegna
allt of litilla tekjustofna. Ennþá
hefurekkitekistaðútvega honum
fjármuni vegna þess stórfellda
kals og harðæris sem hér var á
siðasta ári. Menn eru nú helst á
þvi að rétt væri að endurskoða lög
um Bjargráðasjóð, jafnvel skipta
alveg um nafn og kalla þetta ,,Bú-
fjár- og uppskerutryggingar” og
jafnvel að setja þetta upp sem
sérstakt tryggingarkerfi. Kosin
var nefnd til að kanna þetta mál.
En ég tel þarna um stórmál að
ræða.
— Hvernig yrðu þessar trygg-
ingar fjármagnaðar?
— Þetta yrði þá borið uppi með
iðgjöldum. Yrði um skyldutrygg-
ingu að ræða eru likur til aö ið-
gjöldþyrftuekkiað vera mjög há.
Þess er að geta, að þetta snertir
lögin um viðlagatryggingar,
vegna þess að þær hafa ekki enn
fengist til að bæta íöktjón en
Bjargráðasjóður varö aö taka það
á sig á siðasta ári.
Væntanlega yröu þvi settar
skýrari linur milli þessara trygg-
ingakerfa og Bjargráðasjóöur þá
detta út úr myndinni.
Að sjálfsögöu er þetta ekki
tæmandi uppta.ning á mikils-
verðum málum sem Búnaöarþing
tók fyrir, en góð dæmi um nokkur
þeirra, sagði Jónas Jónsson.
—HEI
með 60.000 tonna ársframleiðslu.
Þetta á að tryggja atvinnu 260 af
þessum 380 starfsmönnum fyrir-
tækisins. Með þessari fjárfest-
ingu verður fyrirtækið að fá kr.
11.500fyrir hvert tonn af áli fyrstu
lOtil 15árin til að vera i jafnvægi.
Framleiðslukostnaður i eldri ál-
verum er nú að meðaltali eitthvað
yfir kr. 8.000/tonn af áli. Heims-
markaðsverðið hefur á s.l. tveim-
ur árum lækkað úr kr. 9.500 i
6.500/tonn. Samkvæmt þessu
verður árlegt framlag rikisins til
framleiðslu á 60.000 tonnum af áli
að nema um 300 milljónum, eða
rúmlega 1 milljón norskra króna
á hvert vinnupláss á ári. Það er
næst ótrúlegt að ekki skuli hægt
að nota þetta fjármagn á skyn-
samlegri hátt.
Raforkunotkun álversins mun
aukast úr 0,4 Twt/ári i gamla ver-
inu i 0,9 Twt/ári i þvi nýja. Raf-
orkuverðið til álversins mun
verða 7-8 aurum/Kwt undir fram-
leiðslukostnaðarverði nýrrar raf-
orku. A ári er þvi hér um að ræða
30 milljón króna niðurgreiðslu
bara vegna aukinnar raforku-
notkunar (0,5Twt/ári). Hér koma
þvi til viðbótar kr. 140.000, sem
rikið leggur til árlega á hvert
vinnupláss. Það er alveg
óskiljanlegt að ekki sé hægt að
koma upp fleiri og betri atvinnu-
tækifærum með allri þessari
gifurlegu niðurgreiðslu (alls kr.
1.140.000/vinnupláss/ári).
Nú verða lagðar fyrir stór-
þingið breyttar áætlanir. Frétst
hefuraðnúeigiekkiað veðja á ál.
Gefiðer i skyn að áætlunin eigi að
tryggja svipaðan fjölda vinnu-
plássa með einungis þriðjungi af
fjármagninu (500 milljónir) og
með miklu minni raforkunotkun.
Þetta er ekki fyrsta áætlunin um
álver sem hætt verður við þessa
dagana. Stóru framleiðendurnir
(t.d. Alcoa) hafa frestað eða hætt
við stórverkefni viösvegar um
heiminn undanfarið. í bauxit-
landinu mikla, Ástraliu, hafa
áætlanir um allmörg álver verið
lögð á hilluna.
Mikill áhugi er á að bjarga at-
vinnutækifærunum i Tyssedal
vegna þess að það er einhæft stór-
iðjusvæði. Þetta er þó ekki að öllu
leyti rétt. Tyssedal er ekki eins
einangraður frá vinnumarkaðin-
um og mörg önnur einhæf iðju-
svæði. Tyssedal er hluti af stórum
vinnumarkaði landshlutans. Þess
vegna eru þar meiri möguleikar á
að byggja upp önnur og tryggari
atvinnutækifæri.
(Bjarni E. Guðleifsson þýddi)
fjölmiðlun
■ Þótt beinar fótboltasendingar séu góðra gjalda verðar meg-
um við ekki sofna á verðínum I sambandi við daglegu frétta-
sendingarnar um gervihnöttinn. Þær þurfa að verða að veru-
leika sem fyrst.
Fótboltasending
og fréttamyndir
Gervihnattasending knattspyrnuleiksins frá Wembleyleik-
vanginum i Lundúnum um helgina markaði timamót i útsend-
ingum islenska sjónvarpsins. Þótt áður hafi verið tekið á móti
sjónvarpsefni um gervihnött hjá stofnuninni hefur þar verið um
að ræða efni, sem búið hefur verið að taka upp fyrirfram er-
lendis.
Nú gafst sjónvarpsáhorfendum hér á landi tækifæri til að sjá
það sem fram fór á Wembley á sama augnablikinu og það gerð-
ist.
■ Haft er fyrir satt, að
meginhluti þjóðarinnar hafi
setið limdur við tækin þessa
dagstund. Sami hluti þjóðar-
innar hefur svo bölvað
blessuðum karlinum honum
Bjarna Fel og þeim sem ráska
meö Intelsat-gervihnöttinn
fyrir það að kippa okkur úr
sambandi við Wembley á
slaginu fimm á laugardaginn,
þegar framlenging úrslita-
leiksins var hafin, en ekki séð
fyrir endann á henni.
En það var vist litið við
sambandsslitunum að gera,
þvi að aörir aðilar áttu
samningsbundinn rétt til
nýtingar á þeim endurvarps-
búnaði hnattarins, sem fót-
boltaleikurinn okkar fór um.
Eyjaskeggjar
Að þvi er næst verður kom-
ist munu aðeins tvær þjóðir
hafa látiö senda til sin úrslita-
leik deildabikarkeppninnar
bresku um gervihnött, Island
og Kýpur. Fjöldi þjóða á
meginlandi Evrópu sýndi þó
leikinn beint i sjónvarpsstööv-
um sinum, en þær sendingar
fóru frá Bretlandi um sendinet
Evrovision sambandsins sem
liggur i eða við jörð um allt
meginlandið. Það hafa þvi
bara verið eyjaskeggjarnir
hér norður við Dumbshaf og
suöur i Miöjaröarhafi sem
urðu að fá endanleg úrslit
leiksins eftir öörum leiðum en
i beinni sjónvarpsútsendingu.
Borgaði sig?
Ekki mun liggja fyrir
endanlega hve mikið það kost-
aði sjónvarpið hér að sýna
leikinn i beinni útsendingu
eins og gert var á laugardag-
inn, en láta mun nærri, að
auglýsingarnar, sem stofnun-
in seldi og sýndi i hálfleik hafi
farið langt með að greiða allan
kostnaðinn. Þær munu hafa
verið eitthvað á tiundu minútu
alls. Erfitt er að reikna ná-
kvæmlega hve miklar tekjur
þær hafa gefiö stofnuninni
nema höfð sé við hendina
lengd þeirra hverrar um sig,
þar sem hlutfallslega er dýr-
ara aö sýna styttri auglýsing-
ar en hinar lengri. Setjum svo
að allt hefðu þetta verið
minútuauglýsingar heföu
tekjurnar numiö 74250 krónum
(taxtinn fyrir 60 sek. aug-
lýsingu i sýningu er 8250 kr.).
Óhætt er að fullyrða að
þarna var um viöbótaraug-
lýsingatekjur aö ræða. Vel má
vera, að stofnunin geti að ein-
hverju leyti fjármagnað slikar
beinar útsendingar utan hefð-
bundins dagskrártima meö
auglýsingum i framtiöinni.
Erfitt mun að visu að rjúfa út-
sendingar frá konunglegum
brúðkaupum eða öörum álika
viðburðum með aúglýsinga-
tima, en hugsanlegt væri aö
koma fyrir auglýsingum á
undan slikum sendingum.
Fréttamyndir
En þótt mörgum þyki
spennandi að sjá bolta spark-
að á skjá i Reykjavík á sama
andartakinu og i hann er
sparkaö á iþróttavelli i Eng-
landi, telur sá er þetta ritar að
daglegar sendingar frétta-
mynda um gervihnött hingað
norður á hjara veraldar séu
enn meira viröi nú, þegar
þetta gervihnattasamband
okkar við umheiminn er orðið
aö veruleika.
Þaö er auðvitað hlálegt að
rikissjónvarpsstöð, sem vill
heita alvörusjónvarpsstöð
skuli (að sögn vegna fjár-
skorts) þurfa að vera háð
stopulu áætlunarflugi milli
landa varöandi útvegun lif-
andi mynda af viöburöum lið-
andi stundar. Æskilegast væri
auðvitað aö islenska sjónvarp-
iö gæti tekiö fullan þátt i
fréttamyndaskiptum sjón-
varpsstöðva Evrópu dagiega
um gervihnöttinn, jafnvel þótt
leigja yrði afnot af honum i
þrjá til fjóra stundarfjórðunga
hverju sinni. Aftur á móti væri
það skref i áttina fyrir frétta-
stofu sjónvarpsins að fá mót-
tökurétt á fréttamyndasyrpu
Visnews fréttastofunnar
bresku, sem nú eru geröar til-
raunir með fyrir Suður-Afriku
og Finnland.
Það var á vissan hátt
áminning til Islendinga um að
halda vöku sinni i þessu máli,
að það var vegna frétta-
sendingar Visnews sem fót-
boltasendingin til okkar var
rofin á laugardaginn klukkan
fimm.
— ÓR.
Ólafur Ragnarsson
skrifar