Fréttablaðið - 03.12.2008, Blaðsíða 1

Ásgeir Jónsson
Fjármagnsflótti, flot
og bankaleynd
Sögurnar... tölurnar... fólkið...
Miðvikudagur 3. desember 2008 – 50. tölublað – 4. árgangur
Hluthafaábyrgð
Skuggastjórnendur
ábyrgist skuldbindingar
4
Veffang: visir.is – Sími: 512 5000
H E L S T Í Ú T L Ö N D U M
Ódýr olía | Verð á hráolíu fór í
rúma 47 dali á tunnu í gærmorg-
un og hafði ekki verið lægri í
rúm þrjú ár. Verðið fór hæst
í rúma 147 dali í júlí. Fulltrú-
ar OPEC-ríkjanna funduðu um
málið um helgina en söltuðu það í
hálfan mánuð.
Segja nei | Stjórn írska flugfé-
lagsins Aer Lingus vísaði tilboði
lággjaldaflugfélagsins Ryanair í
félagið útaf borðinu í fyrradag.
Tilboðið er helmingi lægra en
það sem Ryanair lagði fram fyrir
tveimur árum.
Tortímandi í neyð | Vöðva-
tröllið Arnold Schwarzenegger,
ríkisstjóri Kaliforníu, sem fyrir
allmörgum árum sló í gegn sem
Tortímandinn, hefur lýst yfir
efnahagslegu neyðarástandi í
Kaliforníu. Kassinn er tómur og
vel það. Verði ekkert að gert
verður ríkið auralaust í febrúar.
Mikil lækkun | Helstu hluta-
bréfavísitölur hafa fallið hratt
víða um heim í vikunni. Dow
Jones-vísitalan féll um tæp átta
prósent á mánudag. Það jafn-
gildir 680 stigum, sem er fjórða
mesta fallið frá upphafi.
Norskt hrun | Fasteignamark-
aðurinn í Noregi hrundi í haust
en sala á fasteignum hefur dreg-
ist saman um 60 prósent frá í
fyrra. Mestur er skellurinn í höf-
uðborginni, Ósló, en þar hefur
salan verið 45 prósentum minni
nú en í fyrra.
Jón Steinsson
Óhagkvæmni
eða spilling
6
Vistvæna
prentsmiðjan!
5
Yfirvofandi innlendur fjármagnsflótti, bæði í
bráð og lengd, er mun alvarlegri en viðbúinn
flótti erlendra krónubréfafjárfesta. Þetta kemur
fram í grein sem Ásgeir Jónsson, forstöðumað-
ur greiningar deildar Kaupþings, skrifar í Markað-
inn í dag.
Fjármagnsflóttann segir Ásgeir ekki aðeins rek-
inn áfram af ótta við myntina sjálfa, heldur af
hræðslu við að geyma verðmæti inni í íslensku fjár-
málakerfi þar sem þau frjósi, glatist eða verði að
pólitísku bitbeini.
Umræðan um bankaleynd tengist svo beint um-
ræðunni um traust á stofnunum landsins. „Banka-
leynd kemur því í veg fyrir að hægt sé að kúga fólk
sem lendir upp á kant við stjórnvöld, stjórnmála-
flokka, ríkisstofnanir stórfyrirtæki eða jafnvel fyrr-
verandi maka með því að leka upplýsingum í fjöl-
miðla eða hvískra þeim með öðrum hætti inn í opin-
bera vitneskju. Bankaleyndin er því hluti af vernd
þegnanna í lýðræðislegu samfélagi,“ segir Ásgeir, en
áréttar um leið að sú þagnarskylda eigi samt ekki að
koma í veg fyrir rannsókn á bönkunum né á að lög-
brot séu upplýst. „Hún tryggir aðeins að slíkt sé gert
í lögformlegu ferli. Það er gríðarlega mikilvægt að
haldið sé í leikreglur lýðræðis, laga og reglu við að
færa þessi mál upp á yfirborðið. Réttlæti sem feng-
ið er með því að brjóta allar þessar reglur er því
ekki aðeins sýndarréttlæti heldur mun verða til stór-
skaða fyrir landið þar sem íslenskt fjármálakerfi
mun ekki bera þess bætur.“ - óká / sjá síðu 5
Bankaleynd er hluti af lýðræðinu
Vandræði krónunnar tengjast trausti á stofnunum landsins, ekki myntinni einni.
„Nýi Glitnir greiddi ekki inn í
Sjóð 9 heldur keypti eignir, alls
fyrir um 13 milljarða króna.“
Þetta segir í svari Eignastýring-
ar Glitnis við fyrirspurn Mark-
aðarins.
Fram hefur komið, og ekki
verið mótmælt, að yfir hundrað
milljarðar króna hafi runnið frá
bönkunum inn í peningamark-
aðssjóðina.
Markaðurinn spurði viðskipta-
ráðherra sem sagði að ákvörð-
un um kaup á skuldabréfum í
sjóðunum hefðu verið teknar á
viðskiptalegum forsendum af
stjórnendum bankanna.
Ef frá er talið svar Eignastýr-
ingar Glitnis, eru svör bankanna
við fyrirspurn Markaðarins svo
gott sem samhljóða. Ekki eru
gefnar upplýsingar um samsetn-
ingu sjóðanna. Ekki er greint frá
því hverjar voru viðskiptaleg-
ar forsendur þess að greitt var
inn í sjóðina, það er að bréf hafi
verið keypt úr þeim. Svörin eru
á þá lund að byggt hafi verið á
mati frá óháðum endurskoðend-
um. Stjórn viðkomandi banka,
hvers um sig, í lok október, hafi
tekið ákvörðunina.
Glitnir upplýsir að engin
skuldabréf á Glitni banka hafi
verið í Sjóði 9.
Nýi Landsbankinn segir að ná-
kvæm skipting skuldabréfasafns
sé ekki gefin upp. Þó sé aug-
ljóst að þar hafi verið skuldabréf
bankanna, þar sem bréf Kaup-
þings hafi vegið þyngst. „Einnig
voru þar skuldabréf fyrirtækja
sem enn eru í rekstri og því
ekki rétt að nefna þau opinber-
lega þar sem það gæti haft skað-
leg áhrif á gengi þeirra,“ segir í
svari Landsbankans.
Nýja Kaupþing segir að bréf
hafi verið seld úr sjóðunum áður
en þeir voru gerðir upp. Kaup á
bréfum hafi verið að kröfu Fjár-
málaeftirlitsins sem vildi láta
greiða úr og slíta sjóðunum. - ikh
Þrettán millj-
arðar í Sjóð 9
Björn Ingi Hrafnsson
skrifar
Íslenskt stjórnkerfi ferðast á hraða snigilsins og
fylgdi alls ekki eftir stækkun fjármálageirans í
landinu á undanförnum árum. Ísland stóð á end-
anum uppi eitt og yfirgefið þegar neyðin var sem
stærst. Þetta kom fram í máli Sigurðar Einarsson-
ar, fyrrverandi stjórnarformanns Kaupþings, í er-
indi sem bar yfirskriftina Morðgátan um Kaupþing,
sem hann flutti á fundi viðskiptaráðsins í Stokk-
hólmi í síðustu viku.
Rakti Sigurður fjölmargar ástæður fyrir falli
Kaupþings og íslensku bankanna og tók nokkra
sök á sig í þeim efnum. Kvaðst hann vera þess full-
viss að Ísland gengi fljótlega í Evrópusambandið til
þess að endurreisa efnahaginn, rétt eins og Svíar
og Finnar hafi gert í upphafi tíunda áratugar síð-
ustu aldar. Það sé sorglegt að hrun fjármálakerfis-
ins hafi þurft til.
Seðlabankinn fékk sinn skammt í ræðu Sigurðar.
Þar var vaxtastefna hans harðlega gagnrýnd, hún
hefði haldið uppi fölsku gengi krónunnar og lokk-
að til landsins spákaupmenn sem gerðu út á vaxta-
munaviðskipti. Hann hefði ekki náð markmiðum
sínum um verðbólgu og fjármálastöðugleika, en
vildi engu síður bæta við sig verkefnum og taka
yfir stjórn Fjármálaeftirlitsins. Furðaði hann sig á
því og bætti við að með þjóðnýtingu Glitnis hefðu
stjórnvöld og Seðlabankinn hleypt af stað skriðu
sem ekki hefði tekist að stöðva.
Hugmyndin hefði verið að styrkja stöðu Glitn-
is svo hann fengi sama lánshæfismat og ríkið, en
niðurstaðan hefði orðið þveröfug og bæði ríkið og
bankarnir verið kolfelldir í lánshæfismati í kjöl-
farið og erlendir fjárfestar gert allt til að losa
sig við íslenskar eignir, án tillits til gæða þeirra.
Ofan í kaupið hafi Alþingi sett neyðarlög þar sem
gerður var greinarmunur á kröfuhöfum jafnvel á
grundvelli þjóðernis sem hafi verið augljóst brot
á Evrópureglum og formaður bankastjórnar Seðla-
bankans komið fram í sjónvarpi og tilkynnt að ekki
stæði til að borga nema brot af erlendum skuldum
bankanna. Fyrir vikið hafi bresk stjórnvöld talið
hættu á að eignir Landsbankans í Bretlandi yrðu
fluttar til Íslands sem trygging fyrir íslenskum
innstæðum án þess að breskir sparifjáreigendur
fengju neitt.
Sagði Sigurður að Kaupþing Singer og Friedland-
er í London hefði verið breskur banki og hefði því
átt að lúta þarlendum reglum. Hafi bresk yfirvöld
talið hann gjaldþrota hefðu þau átt að þjóðnýta
hann. Aðgerðir þeirra séu óafsakanlegar og þess
vegna telji hann að dauðdaga Kaupþings hafi ekki
borið að með eðlilegum hætti.
Morðgátan um Kaupþing
Sigurður Einarsson, fyrrverandi stjórnarformaður Kaup-
þings, segir dauðdaga bankans ekki hafa borið eðlilega að.