Tíminn - 25.03.1982, Blaðsíða 9

þess ljúki á þessu ári, og þá veröi
hægt að opna þaö almenningi til
sýnis.
II.
Kostnaði viö rekstur safnanna
hefur ekki veriö haldiö aögreind-
um frá öörum rekstrarkostnaöi
þeirrar starfsemi, sem er i
Einholti 4. Hins vegar eru öll
kaup til safnanna færö sérstak-
lega og var til bókasafnsins variö
kr. 59.715 áriö 1980 og kr. 138.763 á
árinu 1981.
III.
Eftir aö safniö komst i viö-
unandi húsnæöi hefur skipulega
veriö unniö aö faglegri skráningu
þess og er m.a. stefnt aö þvi aö
islenski hlutinn veröi tölvu-
skráöur i samvinnu viö Lands-
bókasafniö.
IV.
Viö áðurnefnd söfn starfa nú:
Forstööumaöur (sem einnig
hefur umsjón meö annarri starf-
semi i Einholti 4), bókasafnsfræö-
ingur (i hálfu starfi), bókbindari,
aöstoöarmaöur, sem einnig
vinnur önnur störf, skrifstofu-
maður i hálfu starfi við söfnin.
Búist er viö þvi aö fækka megi
starfsfólki, þegar skráningu og
frágangi safnsins hefur veriö aö
fullu lokiö.
Hlutverk safnsins er aö þjóna
starfsmönnum bankanna og öðr-
um þeim, sem vilja kynna sér at-
vinnusögu landsins og efnahags-
mál á hverjum tima. Utanaökom-
andi umgengni hefur verið litil til
þessa, enda hafa söfnin veriö i
uppbyggingu og mótun. Skipuleg
skráning og hiö nýja húsnæöi
skapa hins vegar skilyröi til
breyttra starfshátta, og er að þvi
stefnt, að fræöimenn geti fengiö
aögang aö þvi til rannsóknar-
starfa.
■ Tómas Arnason.
inn tima, þangað til þau má eyði-
leggja.
Á þennan staö var safnaö
saman því er til náöist af áöur
nefndum söfnunarverömætum,
þ.á.m. frá útibúum úti á landi.
Þá hafði nokkuö veriö flokkaö
af þessum gögnum, litilsháttar
bundiö inn af bókum og gert viö
band á öörum, plöggum raðað i
möppur og komiö fyrir á aðgengi-
legan hátt. Var þvi haldið áfram
næstu árin.
Um bókakaup né „bókasafn” i
þess orös merkingu var ekki aö
ræða og bókaeign Landsbankans
er litil önnur en aö framan getur.
Þó þarf óhjákvæmilega aö kaupa
nokkuð af nauösynlegum hand-
bókum, sem margar ganga úr sér
og úreldast á stuttum tlma.
Þann 16. febrúar 1981 var gert
samkomulag viö Seölabankann
um aö hann tæki aö sér aö geyma
i Einholti 4 áöurnefnd gögn
Landsbankans, er varðveita þarf
til frambúöar og veriö höföu i
vörslu skjala- og birgöavaröar
Landsbankans og Seölabankans
aö Höföatúni 6. Þar var fyrst og
fremst um aö ræöa þau gögn
Landsbankans er teljast hafa
sögulega þýöingu og verulegt
varöveislugildi.
Haft var i huga aö þau notuöust
með safni Seðlabankans og jafn-
framt var gert ráö fyrir, aö frá
Útvegsbankanum (Islands-
banka) kæmu sambærileg gögn
er notuðust i heildarsafni.
2.
Ekki er hægt aö svara
spurningunni um heildarkostnaö
frá upphafi i þessu sambandi,
hvorki að þvi er snertir húsnæöi,
launagreiðslur, bókakaup né
annan rekstrarkostnaö. Allt þetta
hefur falliö inn i almennan rekst-
ur bankans og er um óverulega
fjárhæð aö ræöa.
Þá skal þess getiö, aö Seöla-
bankanum hefur ekki veriö greitt
■ Halldór Asgrimsson.
VI.
A siöasta ári var gert sam-
komulag viö Landsbankann um
aö Seölabankinn bæri allan
kostnaö af vörslu safnanna og
stjórni þeim.
Svar Landsbankans:
I.
Eins og kunnugt er hefur
Landsbankinn starfaö i nálega
100 ár. A þeim tima hafa safnast
saman til varðveislu ýms gögn,
skjöl og bækur, bæði prentaö mál
og skrifaö. Þar er fyrst og fremst
um aö ræöa bókhaldsgögn bank-
ans en auk þess margvislegt inn
lent og erlent efni af ýmsu tagi
viövikjandi bankastarfsemi og
fjármálum, hagfræöirit, skýrsl-
ur, reikningsyfirlit, árbækur og
sitthvaö fleira, en meira og
minna söfnunargildi hefur. Nefna
má sýnishorn af bókhaldsbókum,
fundagerðarbækur, minnisblöð
frá starfsmönnum bankans og
fleira. Að sjálfsögöu hefur margt
veriö eyöilagt, en reynt aö geyma
þaö markverðasta. Sumt hefur
þvi miöur eyöilagst bæöi vegna ó-
íuíínægjandi og slæmra geymslna
og nokkuö vegna hiröuleysis.
Ariö 1967 keypti bankinn gam-
alt verksmiöjuhús viö Höföatún
6. Húsiö var nokkuð lagfært og
komið þar fyrir birgöastöö fyrir
eyöublöö og skrifstofugögn bank-
ans. Auk þess eru þar geymd
gömul fylgiskjöl, sem skylt er aö
geyma lögum samkvæmt i tiltek-
fyrir vörsluna eftir aö þetta var
flutt i Einholt 4.
3.
Ekki hefur veriö tilefni til aö
semja ársskýrslu, en veriö er aö
gera skrá yfir áöurnefnd gögn.
4.
Visaö er til framangreindra
skýringa og svars Seðlabankans.
5.
Hagnýting gagna Landsbank-
ans er fyrst og fremst I söguleg-
um og fræðilegum tilgangi fyrir
þá er þaö varðar, en bætt aöstaöa
til aö nota gögnin mun veröa fyrir
hendi innan skamms aö Einholti
4.
6.
Bankastjórn Seðlabankans fer
meö yfirstjórn safnsins aö Ein-
holti 4. Að þvi er snertir eignar-
hluta Landsbankans I gögnum
þar fellur stjórn hans undir
bankastjórn Landsbankans eins
og aðrar eignir hans. Hefur hún
tilnefnt sérstakan mann til aö
fylgjast meö þeim af sinni hálfu.
Tómas Árnason sagöist hafa
heimsótt safniöi vikunni og kynnt
sér allrækilega meginefni þess,
eins og hér hefur veriö lýst. Hús-
næði og allur aöbúnaöur er góöur
og myndarlega og menningarlega
aö málum staöið. Frá menningar-
og sögulegu sjónarmiði séu þarna
varöveitt dýrmæt skjöl, bréf, t.d.
■ úr bókasafni Seölabankans
HijtimuM!
allt bréfasafn Tryggva Gunnars-
sonar sem er griöarlega mikiö aö
vöxtum. Myntsafniö sem veriö er
aö koma þarná fyrir er mjög
verömætt. Þar er t.d. danskur
einseyringur frá 1881, ósköp
nöturlegur og óásjálegur einseir-
ingur, en svona peningur var
seldur i fyrra fyrir 20 þús.
danskar kr. Þetta er dæmi um
þau verömæti sem þarna eru
geymd.
Ég varö dálitiö undrandi þegar
ég skoðaöi þetta safn, sagöi viö-
skiptaráöherra. Mér fannst safn-
iö vera myndarlegt og vel aö þvi
staöiö. Þaö er enn veriö að skrá
þaö og setja upp og er þvi ekki til-
búiö til notkunar, en ég álit að
þarna se um aö ræöa starfsemi
sem hæfir bókaþjóö eins og
Islendingum.
Guörún Helgadóttir kvaö svör-
in duga skammt, þar sem eitt-
hvaö skorti á heimildir til aö
Seölabankinn ræki slikt bókasafn,
sem hún kallaöi pjattbókasafn,
sem hún vissi ekki fyrir hvern er.
Sagt væri aö safniö væri til notk-
unar fyrir starfsfólk bankanna en
hún efaðist um aö þeir fengju aö
koma þar inn fyrir dyr. Húsnæöiö
er mikiö og m.a. er þarna salur
sem ekki er notaöur til annars en
sem fundarstaöur fyrir húsbygg-
ingarnefnd Seölabankans. Hann
er svo stór að þar væri hægt aö
reka tvö dagheimili, sagöi Guö-
rún. Ég vil ekki láta fara svona
meö peninga þjóöarinnar og það
hefur enginn I bankaráöi Seöla-
bankans umboð til þess.
Engar upplýsingar er aö fá um
stærö safnsins, bókaverðir telja
það ekki undir 14-15 þús. bindum.
Þá vildi Guörún fá aö vita hvort
starfsmennirnir væru ráönir
gegnum ráöningarnefnd rikisins.
Upplýsingarnar sem komu frá
bönkunum eru ekki nema hálfur
sannleikur. Þarna er stofnun sem
ekkert okkar hefur hugmynd um
nema örfáar manneskjur sem
hafa kynnt sér þaö, sem kostar
mikið fé, þarna eru dýrgripir sem
mætti selja á uppboöi, fyrir guö
má vita hvaö mikla peninga.
Vilmundur Gylfason sagöi aö
eðlilegt væri aö spurt væri um
þetta bókasafn. Hann kvað eöli-
legt aö þaö yröi opiö öllum þeim
sem þaö vildu nota. Þaö gengur
ekki aö safn af þessu tagi sé aö-
eins fyrir fáa útvalda og treysti
hann ráöherra til aö sjá svo um aö
safniö yröi opnaö.
Halldór Asgrimsson, sem er
formaöur stjórnar Seðlabankans
sagöist telja mikilvægt aö öllum
menningarverömætum sé bjarg-
aö. Til þess þarf fjármagn og
hefðu Seölabanki og Landsbanki
■gert sér far um þaö aö halda til
haga verðmætum sem rekiö hafa
á fjörur þeirra gegnum áratugina
meö ýmsum hætti. Hvort binda á
bækur og skjöl i skinnband eöa
geyma meö öörum hætti skal ég
ekki leggja dóm á, sagöi Halldór,
en þaö sem þarna hefur veriö gert
er aö minu mati merkilegt starf
og Guörún mætti hafa þaö i huga
aö þaö húsnæöi sem þessar bækur
eru geymdar i núna var tekið 1
notkun voriö 1980. Þaö er veriö aö
koma þessum bókum fyrir. Þaö
er mikiö starf aö ganga frá öllum
þessum giripum. Þegar þvi er
lokiö veröur þetta safn opnaö.
Safnið er fyrst og fremst fyrir
fræöimenn og kemur ekki til mála
aö fara aö lána út úr þvi. Þaö er
byggt upp sem varðveislusafn og
til aö stunda þar rannsóknarstörf.
Væri nær aö gleöjast yfir þvi aö
miklum menningarverömætum
er bjargað þarna frá glötun, en aö
gagnrýna tilurö safnsins.
ólafur Þ. Þóröarson sagöi aö
þaö gleddi sig aö frétta af stofnun
sem sinnir menningarverömæt-
um. Sumar stofnanir sem eiga aö
sinna þessum verkefnum komast
ekki yfir aö sinna sem skyldi, ef
til vill vegna fjárskorts.
En þaö gladdi mig sem
menntamálanefndarmann, aö til
væri I landinu stofnun sem vinnur
aö menningarmálum og hefur til
þess næga fjármuni. Viö erum
satt best aö segja á hreinum
hrakhólum meö Sinfóniuhljóm-
sveitina og form. fjárveitinga-
nefndar hefur veriö tregur aö
samþykkja þá nauösyn fyrir
þjóðina aö veita henni þá fjár-
muni sem þarf. Væri ekki
hugsanlegt aö Seölabankinn tæki
aö sér rekstur hljómsveitar-
innar, m.a. til að viöhalda þeim
menningararfi sem þar er um aö
ræöa og einnig aö bjarga þvi á-
standi, aö þaö er takmarkaö fjár-
magn sem fer til menningarmála.
Halldór Blöndal taldi mikinn
vansa hve menningarverömætum
sé litill gaumur gefinn og væri
umrætt safn nokkur bót I þvi efni.
Heföi miklum hiröumanni veriö
faliö aö sjá um safniö og bæri þaö
þess merki. Hann benti á aö
bankarnir keyptu einnig málverk
sem væru til sýnis I húsakynnum
þeirra. ASI stæöi einnig aö
menningarmálum og gæti oröið
Alþingi fyrirmynd I þvi efni.
Albert Guömundsson litur svo
á aö starfsmenn rikisstofnana
geti ekki ákveöiö sjálfir hvernig
fjármunum stofnanna er variö.
Hann skaut fram þeirri spurningu
hvort bankastjórar Seölabankans
væru of margir, þar sem þeir
virtust geta tekið aö sér alls kyns
timafrek aukastörf og athugandi
væri hvort ekki mætti fækka
þeim.
Halldór Asgrimsson svaraði
fyrirspurnum, og sagöi aö þaö
væri alrangt aö starfsmenn
Seöiabankans heföu ótakmarkaö
fé til aö kaupa bækur. Þeir heföu
enga heimild til aö ráöskast meö
fé eins og þeim sýndist. En aöal-
atriöið væri þaö, hvort eölilegt
væri aö stofnun eins og Seöla-
bankinn varöveiti safn sem þetta.
Þaö tiökaöist i nágrannalöndun-
um aö seölabankar rækju slikt
safn.
— Þaö heföi kannski veriö eöli-
legra aö henda þessu öllu saman,
sagöi Halldór, en ég er ekki á
þeirri skoöun. Þaö á aö varöveita
þessi gögn og gera safniö svo heil-
legt aö þaö: nýtist þjóöfélaginu i
heild, þannig aö hægt sé aö nota
safniö meö skipulegum hætti. Þá
sagöi hann aö starfsmenn Seöla-
bankans væru ekki ráðnir af
ráöninganefnd rikisins.
Tómas Árnason kvaö sér þykja
leitt aö Karl Marx væri ekki til I
skinnbandi i safni Seðlabankans,
en eigi aö siöur væri safn af þessu
tagi nauösynlegt og æskilegt. Þaö
sé aö langmestu leyti skjalasafn.
Ekki er enn búiö aö skipuleggja
safniö né skrá en þegar þvi verki
er lokiö væri eölilegt aö safniö
yröi opnaö þeim sem þurfa á þvi
aö halda.
Oó