Tíminn - 31.03.1982, Blaðsíða 22

22
Miðvikudagur 31. mars 1982
Miðvikudagur 31. mars 1982
Lodnan og
þjóðarkassinn
■ Islendingar hafa ofveitt loön-
una því er óhætt aö slá föstu enda
þótt ofmikiö sé sagt aö viö séum
búin meö hana. Hvernig gat þetta
gerst, veröur mörgum á aö
spyrja, og þaö veröur litiö um
svör. Viö höfum fordæmi um
hvernig fór meö annan torfufisk,
sem viösóttum of mikiö i, sildina.
Og viö höfum sérfræöinga, sem
hafa fylgstmeö stofninum, ár frá
ári, en ekkert dugir, viö höfum
veitt of mikiöúr stofninum og þaö
eru uppi raddir sem segja aö viö
eigum aöveiöa enn meira, þvi aö
torfur hafi fundist hér og þar um
sjóinn. Sjálfsagt á veiöigleöin og
aflavonin stærstan þátt I hvernig
fór og kannski hefur saga þorsk-
stofnsins haft of mikil áhrif á sjó-
menn. Þaö fór betur en á horföist
með hannog mönnum hætti til aö
segja aö þaö væri litiö aö marka
fiskifræöingana.
Vaxandi veidi —
og síðan hrap
Islendingar hófu loönuveiöar
áriö 1964. Lengst af var aöeins
veitt i' nokkra vetrarmánuöi á ári
hverju, en áriö 1975 er farið aö
veiöa á sumar- og haustvertíö
einnig.
Islendingar sátu einir að veiöi
úr þeim stofni sem viö köllum
islenska stofninn allt fram aö ár-
inu 1977, aö Færeyingar hefja
veiöi úr honum og áriö eftir bæt-
ast Norðmenn í hópinn.
Norömenn töldu sig eiga tölu-
veröan rétt á aö veiöa úr þess-
um stofni þar sem hann fer norö-
ur I höf á vissum árstimum til að
afla sér fæöu og Norömennirnir
veiddu innan landhelgi Jan May-
en sem þeir hafa yfirráö á.
Fyrsta áriö, sem viö lögðum
stund á loönuveiðar, áriö 1964,
veiddum viö 8.600 tonn. Næsta ár
varö veiöin 49.600 tonn og þar
næsta ár 124.500 tonn. Næstu tvö
ár varö veiöin heldur minni en
siðan jókst hún stööugt til ársins
1973 aö hún verður um 441 þúsund
tonn og helst svipuð I fjögur ár.
En þá snúum viö okkur að þessu
fyriralvöru. Ariö 1977 veiöum viö
rúm 800 þúsund tonn og áriö eftir
nær veiöin hámarki og verður
nær milljón tonna og svipaö árið
eftir. Þá fer að siga á ógæfuhliö-
ina og á siðasta ári veiddum viö
rúmlega 640 þúsund tonn. Nú er
svo komiö aö öll veiöileyfi hafa
veriö innkölluö enda telja fiski-
fræöingar þaö fásinnu aö halda
veiöunum áfram, þar sem svo er
á stofninn gengiö aö honum
heldur við gjöreyöingu.
Höfum við afétid
þorskinn?
Islendingar hafa aö sjálfsögöu
misst góöan spón úr aski sínum
viö stöövun loðnuveiöanna, þvi aö
þegar mest var, skapaði loönuafl-
inn umtalsveröan hluta þjóöar-
teknanna. En sá missir er ekki sá
ffPsAjj
VÖRULYFTARAR
Fyrir hæstu kröfur —
Lyftari fyrir þínar þarfir
• Góð vara-
hlutaþjónusta
• Sér þjálfaðir
fagmenn í
eigin verkstæði
Rafknúinn — díeselknúinn — gasknúinn
Hversu sérhæfðar sem þarfir þinar eru,
þá finnurðu örugglega hagkvæmt
gæðatæki, sem passar einmitt þínum
kröfum, í úrvalinu frá HYSTER
1-37 tonna lyftigeta
HFHAMAR
VELADEILD SlMI 2-21-23
TRYGGVAGOTU REYKJAVlK
■ Viö héldum aö nóg væri af loönunni
laust upp.
sjónum og dældum henni miskunnar-
23
*
MiiU'uúiir
eini skaöi sem yfir okkur vofir af
þessum völdum. Þaö er nefnilega
svo að loönan er svo þýöingar-
mikill hluti af fæöu þorsksins aö
þaö er vafamál aö mati fiskifræö-
inga, aö þorskstofninn geti náö
þeirri stærö sem gefur hámarks-
afrakstur eins og stefnt er aö, ef
viö reynumst vera búin aö aféta
hann.
Loönan er þýöingarmikill hluti
fæöu þorsksins viö Noröur- og
Austurland. Hverfi loönan veröur
þorskurinn aö taka upp sam-
keppni viö aörar tegundir um
fæðuna. Hann þarf einnig aö leita
á aörar slóöir og þannig er senni-
legt aö þorskgöngur breytist
verulega frá þvi, sem nú er. Þaö
er llka taliö vafasamt aö sú fæöa,
sem eftir verður á Islandsmiðum,
nægi tjlaö framfleyta þorskstofni
af æskiiegri stærö. Fái þorskur-
inn ekki nægilega fæöu vex hann
hægar. A slðasta ári komu glögg-
legaframmerkium hægari vöxt i
þorskstofninum. Fiskifræöingar
telja mjög hugsanlegt aö
minnkandi fæöuframboð eigi þar
stóran þátt I, auk þess sem
• ■ Og bátarnir komu drekkhlaön-
ir aö landi. Þá var nú eitthvaö
uppúr þvl aö hafa aö vera á sjón-
um.
óvenjukuldi I sjónum hafi einig
mikiö aö segja.
Allt að 20%
Þaö er nokkuö forvitnilegt aö
velta fyrir sér hver hlut-
deild loönuafuröa hefur veriö I
heildarverömæti sjávarafuröa á
undanförnum árum. Hér fylgir
tafla sem sýnir þetta á árunum
1975-1981.
Afli Hlutfallaf
þús. tonn sjávar- afuröa verömæti %
1975 501 10
1976 459 9
1977 813 20
1978 967 20
1979 964 17
1980 760 13
1981 641 11
Arið 1978 var beint framlag
loönuveiöa og -vinnslu til þjóöar-
framleiðslunnar um 3%. Þá eru
ekki meötalin ýmis óbein áhrif,
t.d. vegna margháttaðrar þjón-
ustu viö þessa atvinnugrein.
Hverjir verða
refsivextirnir?
Sé miöaö viö afuröaverö undan-
farin ár þá jafngilda 7-8 kg af
loönu 1 kg. af þorski.
Metaflinn 1978 og 1979 jafngildir
þannig um 130 þúsund tonnum af
þorski. Þorskaflinn i fyrra var 460
þúsund tonn. ógerningur er aö
spá um loönuveiöi I haust en hún
veröur varla meiri en 200-250 þús-
und tonn.
‘ Aflinn I ár veröur þvi a.m.k.
rúmlega 700 þúsund tonnum
minni en 1979. Til þess aö vega
þaö upp þarf um 100 þúsund tonn
af þorski. Áriö 1979 var þorskafl-
inn 360 þúsund tonn en var 460
þúsund tonn i fyrra. Ef þorskafl-
inn I ár veröur svipaöur og i
fyrra, má segja aö öll aukning
þorskaflans frá 1979 hafi farið i aö
mæta minnkun loönuaflans.
Þá eru óbein áhrifin óreiknuö,
eins og fyrir og fyrr var nefnt, og
einnig áhrifin sem loönuskortur-
inn kann aö hafa á þorskstofninn.
1 versta tilfelli getur svo fariö aö
þorskaflinn minnki verulega
vegna loönuskortsins.
En þaö ber einnig aö taka meö i
dæmiö aö nú er ljóst aö raunveru-
lega var aldrei grundvöllur fyrir
svo mikilli loönuveiöi, eins og hún
var mest. Viö vorum þá aö eyöa
sjóöi, sem viö áttum ekki og nú er
ekki fyrirséö hverjir refsivextim-
ir veröa.
Útflutningsverömæti loönuaf-
uröa á árinu 1982 veröur vart
meira en 250-300 milljónir króna.
Miöaö viö sama afla og 1979 yröi
afurðaverömætiö liklega yfir 900
milljóni" króna. Mismunurinn er
nær 650 milljónirkróna eöa 9-10%
af áætluöu heildarverömæti
sjávarafuröa á árinu 1982. Miöaö
viö sama loönuafla og 1979 yröi
sjávarafli og verömæti hans I ár
þannig9-10% meiri en nú er gert
ráö fyrir.
S.V.
BEINN í BAKI
- BELTIÐ
SPENNT
||UMFERÐAR
UlltllllÍII.'fSlll
íslenzk iönþróun byggð á þekkingu
og reynslu þjóðarinnar
íslendingar hafa stundað fiskveiðar öldum saman á erfiðustu hafsvæðum ver-
aldar. Reynslan hefur kennt þjóðinni hvernig fiskiskip þurfi að vera búin til þess
að standast síauknar kröfur um afköst, styrkleika og öryggi. Fáar, ef nokkrar
þjóðir hafa jafn mikla þekkingu og reynslu í sjávarútvegi á norðurslóðum. Inn-
lend skipasmíði nýtir og þróar íslenzka tækniþekkingu um leið og hún tryggir
nauðsynlega endurnýjun fiskiskipaflotans með öflugri verðmætasköpun í
landinu.
Mörg fullkomnustu fiskiskipin í flota landsmanna eru smíðuð hjá
Slippstöðinni hf á Akureyri.
Öflugt atvinnulíf
byggist á innlendri
framleiðslu
slippstödin
Akureyri, simi: (96) 21300 Pósthólf 437- Telex 2231 -’IS SLIPPUR